Οι έξι διαφορετικές φυλές της Ευρώπης

Η Ευρωπαϊκή Ενωση τα τελευταία δέκα χρόνια διχάστηκε από αλλεπάλληλες κρίσεις. Κρίση χρέους, προσφυγική κρίση και διόγκωση των άκρων. Μαζί με το σχέδιο της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ισχυρίστηκε ότι ήδη η κρίση χώρισε την Ευρώπη στα δύο: Ευρώπη του Βορρά και του Νότου στην οικονομία, Ευρώπη της δυτικής πλευράς και της πρώην ανατολικής στο Προσφυγικό.

Με τη νέα γερμανική κυβέρνηση να ξεκινά τη θητεία της, ο γαλλογερμανικός άξονας θα κληθεί να εκπονήσει σύντομα ένα σχέδιο για τη νέα ΕΕ εν όψει των ευρωεκλογών σε έναν χρόνο, το οποίο θα φιλοδοξεί να παρουσιάσει προτάσεις βελτίωσης στις δομές, στα όργανα, στον τρόπο λήψης αποφάσεων, στον τραπεζικό τομέα και σε  άλλους τομείς, ώστε να καλυφθούν τα θεσμικά κενά, να εκπληρωθεί καλύτερα η εμβάθυνση πολιτικών και προτεραιοτήτων της Ενωσης, καθώς ο «χωρισμός» της Ευρώπης, που προέκυψε ελλείψει των παραπάνω, δεν μπορεί να γεννά αισιοδοξία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ερευνητές του βρετανικού think tank Chatham House, σε συνεργασία με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Kantar Public, διενήργησαν μια ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση σε δέκα ευρωπαϊκές χώρες και με βάση ηλικιακά, εισοδηματικά, κοινωνικά και άλλα κριτήρια, αποκωδικοποίησαν το DNA των Ευρωπαίων, κατατάσσοντάς μας σε έξι διαφορετικές «φυλές».

Πόσο Ευρωπαίοι είμαστε και πόσο ευχαριστημένοι είμαστε με την Ευρώπη; Σε τι βαθμό θεωρούμε ότι η Ευρώπη υπηρετεί την πολιτική ένωση, την οικονομική ολοκλήρωση και εν τέλει την ίδια την ποιότητα της ζωής μας;

Οπως προέκυψε από την έρευνα, στη βάση αυτών των ερωτημάτων πολλοί θα διακρίνουν την εμπέδωση της ανισότητας, την άνοδο του λαϊκισμού και της Ακροδεξιάς, ή την παράκαμψη της λαϊκής βούλησης και τελικά την εξασθένηση της ίδιας της δημοκρατίας στους κόλπους της ΕΕ.

Αλλοι πάλι εκτιμούν ότι, παρά τις όποιες αρνητικές παραμέτρους, το αίσθημα του «ανήκειν» σε ένα ευρύτερο ισχυρό σύνολο, όπως η ευρωπαϊκή οικογένεια, αποτελεί μονόδρομο μέσα σε ένα αμείλικτο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.

Οι διστακτικοί: Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αριθμητικά φυλή η οποία τείνει να βρίσκεται διαρκώς σε μια επαμφοτερίζουσα στάση σε καίρια ζητήματα που άπτονται της πολιτικής, οικονομικής και κατ’ επέκταση κοινωνικής ζωής. Η φυλή των «διστακτικών» είναι σχετικά ικανοποιημένη με το στάτους διαβίωσής της, έχει μια μέτρια εμπειρία σε ό,τι αφορά τις δυσκολίες της ζωής, τον έλεγχο της οποίας  αισθάνεται παρ’ όλα αυτά ότι κατέχει.

Μεγάλη πλειονότητα αυτής απολαμβάνει ένα μέτριο ετήσιο εισόδημα, ενώ είναι η ομάδα με το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών.

Περισσότερο από κάθε άλλη φυλή, οι «διστακτικοί» χαρακτηρίζονται από απάθεια και αδιαφορία απέναντι στα πολιτικά δρώμενα, ενώ είναι εκείνοι οι οποίοι αισθάνονται λιγότερο από τους υπόλοιπους ότι η χώρα τους έχει επωφεληθεί από τη μετανάστευση. Δίνουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στην εθνική κυριαρχία έναντι της βαθύτερης ευρωπαϊκής ενοποίησης – η πλειονότητα αξιώνει κάποιες εξουσίες να επιστρέψουν στις εθνικές κυβερνήσεις – και ταυτόχρονα αισθάνονται αδιαφορία αναφορικά με την Ενωση.

Οι ευχαριστημένοι: Είναι αισιόδοξοι, φιλοευρωπαίοι και ευχαριστημένοι από το κοινωνικό τους στάτους. Θεωρούν ότι έχουν επωφεληθεί όντας πολίτες της ΕΕ και μάλιστα νιώθουν υπερήφανοι ως Ευρωπαίοι. Είναι κυρίως νέοι άνθρωποι, ηλικίας 18 έως 29 ετών, πολλοί εκ των οποίων φοιτητές, ενώ πρόκειται για την πιο φιλελεύθερη κοινωνικά ομάδα. Σε γενικές γραμμές, διάκεινται θετικά έναντι της Ενωσης και την εμπιστεύονται ενώ θεωρούν ότι η μετανάστευση έχει θετική επίδραση.

Νιώθουν ότι είναι καλά πληροφορημένοι αναφορικά με το πώς λειτουργεί η Ενωση, έναν θεσμό που θεωρούν ότι είναι δημοκρατικός. Ισως περισσότερο από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πιστεύουν ότι το ισοζύγιο μεταξύ των εξουσιών της ΕΕ και των κρατών-μελών είναι δίκαιο, πλην όμως την ίδια στιγμή δεν είναι ιδιαίτερα θετικοί στην ιδέα τού να ζουν σε μια ενωμένη Ευρώπη.

Οι αρνητές της ΕΕ: Οι αρνητές της ΕΕ είναι θυμωμένοι με την πολιτική και την Ενωση, καθώς θεωρούν ότι έχουν προσωπικά ελάχιστα ωφεληθεί από αυτήν ή δεν νιώθουν το αίσθημα της αλληλεγγύης ως προς τους ευρωπαίους γείτονές τους. Αισθάνονται θυμό, αηδία, φόβο ή απαισιοδοξία προς την ΕΕ. Πιστεύουν ακράδαντα ότι η Ενωση είναι αντιδημοκρατική και ότι συγκεντρώνει υπερβολικές εξουσίες. Για τους «αρνητές» η μετανάστευση έχει επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα για τη χώρα τους ενώ πολλοί είναι εκείνοι που θα ήθελαν να μπει ένας φραγμός.

Είναι η φυλή που περισσότερο από κάθε άλλη στηρίζει τη θανατική ποινή, αντιτίθεται στους γάμους του ίδιου φύλου, μολονότι εμφανίζεται διχασμένη ως προς αυτό το ζήτημα. Αποτελείται κατά κύριο λόγο από μεσηλίκους, στην πλειονότητά τους κάνουν χειρωνακτικές εργασίες ή είναι αυτοαπασχολούμενοι, ενώ οι φίλοι τους ανήκουν επί το πλείστον στην εργατική τάξη. Μια μεγάλη μερίδα έχει χαμηλά εισοδήματα, όμως υπάρχει κι ένας σημαντικός αριθμός πλουσίων και πιο εύρωστων «αρνητών».

Φεντεραλιστές: Οι ρεντεραλιστές επιθυμούν μια πιο βαθιά ολοκληρωμένη Ενωση και θα υποστηρίξουν ένα ενδεχόμενο μοντέλο «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Αποτελούν την πλουσιότερη φυλή, η οποία κατά κύριο λόγο απαρτίζεται από άνδρες αλλά και μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες που περιλαμβάνει και συνταξιούχους. Οι άνθρωποι αυτής της φυλής θεωρούν ότι έχουν ωφεληθεί από την Ενωση ενώ αισθάνονται πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.

Διάκεινται περισσότερο θετικά από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους στο ζήτημα της μετανάστευσης, καταλαμβάνουν όλο το πολιτικό φάσμα, ενώ αισθάνονται ευτυχείς και σίγουροι για την ΕΕ. Τα μέλη της τείνουν να έχουν λάβει πανεπιστημιακή εκπαίδευση, έχουν φίλους από άλλες χώρες, μιλούν τρεις ή περισσότερες γλώσσες, είναι πιθανό να έχουν βιώσει κοινωνικές δυσκολίες, ενώ διαθέτουν ένα ευρύ κοινωνικό δίκτυο.

Οι απογοητευμένοι: Η φυλή των απογοητευμένων φιλοευρωπαίων επιθυμεί μια Ενωση που να διέπεται από προοδευτικές αξίες, όμως δεν νιώθουν ότι αυτό συμβαίνει σήμερα. Τείνουν να υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να μεταφερθούν περισσότερες αρμοδιότητες στην ΕΕ, όμως πολλοί δεν αισθάνονται τα οφέλη από την ένταξή τους σε αυτήν.

Πολιτικά καταλαμβάνουν τον χώρο της Αριστεράς, ενώ γενικά στηρίζουν μια κοινή προσέγγιση για την προσφυγική κρίση και την ιδέα της αλληλεγγύης των πλουσιότερων κρατών προς τους πιο αδύναμους εταίρους. Ως προς το ζήτημα της μετανάστευσης έχουν μεικτή στάση σε σχέση με άλλες φυλές. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η ΕΕ είναι σχετικά δημοκρατική, τείνουν να έχουν εργασίες μη χειρωνακτικές, ενώ οι φίλοι τους ανήκουν στην εργατική τάξη ή έχουν χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Επαναστάτες-επικριτές της λιτότητας: Οι λεγόμενοι «επαναστάτες-επικριτές» της λιτότητας είναι δυσαρεστημένοι με την πολιτική και την ΕΕ. Εχουν ελάχιστη εμπιστοσύνη στη δημοκρατία της ΕΕ ενώ λίγοι είναι εκείνοι που θεωρούν ότι έχουν επωφεληθεί από αυτήν. Η φυλή αυτή έχει τους περισσότερους ανέργους από τις υπόλοιπες, ενώ είναι πιθανότερο να έχει βιώσει κοινωνικές δυσκολίες. Τείνουν να ζουν σε χώρες που έχουν βιώσει τις χειρότερες επιπτώσεις της κρίσης χρέους.

Στην πλειονότητά τους δεν νιώθουν υπερήφανοι που είναι Ευρωπαίοι και επιθυμούν την επιστροφή των εξουσιών από τις Βρυξέλλες στις εθνικές κυβερνήσεις. Θεωρούν όμως ότι τα πλουσιότερα κράτη-μέλη οφείλουν να στηρίζουν τους φτωχότερους εταίρους και πιστεύουν ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας δίκαιος καταμερισμός στον αριθμό εισδοχής προσφύγων. Είναι πιθανό να αισθάνονται θυμωμένοι, αηδιασμένοι, φοβισμένοι και απαισιόδοξοι για την ΕΕ.