Οι περιορισμοί στο εμπόριο και στις επενδύσεις αυξάνονται συνεχώς σε όλο τον κόσμο. Κυριαρχούν οι ανησυχίες για την ασφάλεια και οι πιέσεις εξαιτίας των πολιτικών που προάγουν τον προστατευτισμό. Σε κάθε περίπτωση, οι πολιτικοί μπορούν να επικαλεστούν μία αιτία που υπαγορεύει τη λήψη μέτρων που περιορίζουν είτε τις επενδύσεις είτε το εμπόριο. Ωστόσο, αυτός ο συνδυασμός διαμορφώνει ένα πυκνό δίχτυ περιορισμών στις διασυνοριακές συναλλαγές, βαραίνει με επιπλέον φορτίο τις επιχειρήσεις και περιπλέκει τη λειτουργία της προμηθευτικής αλυσίδας.
Ειδικότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν εκατέρωθεν εξαπολύσει απειλές ότι θα πλήξουν η μία την άλλη με δασμούς που θα αφορούν διμερές εμπόριο 300 δισ. δολ., εξαιτίας των διενέξεων για την πνευματική ιδιοκτησία και τη μεταφορά τεχνολογίας. Οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς σε εισαγωγές χάλυβα, αλουμινίου και φωτοβολταϊκών συστημάτων από την Κίνα, η οποία απάντησε με δασμούς στις εισαγωγές σόργου από την Αμερική. Επίσης, θα διερευνήσει και την επιβολή δασμών και σε άλλα προϊόντα που εισάγει από τις ΗΠΑ. Αξιωματούχοι στις ΗΠΑ έχουν εκφράσει ανησυχίες για τον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό της κινεζικής Huawei και ενδεχομένως να απαγορεύσουν τις σχετικές εισαγωγές στην αμερικανική αγορά. Πρόσφατα, η Ουάσιγκτον ανέστειλε τις άδειες εισαγωγών που αφορούν άλλη κινεζική εταιρεία στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών: τη ZTE.
Η Βρετανία προειδοποίησε τις δικές της επιχειρήσεις να μην εγκαθιστούν στα δίκτυά τους τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό της ZTE. Η τελευταία είχε καταδικαστεί στην Αμερική, επειδή παραβίασε τις κυρώσεις στο Ιράν και στη Βόρεια Κορέα και τους έστειλε υλικό. Επιπλέον, εγείρονται ερωτήματα για το αν ο εξοπλισμός που κατασκευάζει χρησιμοποιείται για λόγους κατασκοπείας.
Επιπροσθέτως, οι ΗΠΑ έχουν στραφεί κατά Ρώσων ιδιωτών και ρωσικών εταιρειών, επιβάλλοντας αλλεπάλληλες κυρώσεις εξαιτίας της Ουκρανίας, ενώ κάτι αντίστοιχο έκανε και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι ΗΠΑ σε συνεργασία με την Ε.Ε. ετοιμάζονται να επιβάλουν νέες κυρώσεις στο Ιράν λόγω του προγράμματος παραγωγής βαλλιστικών πυραύλων. Οι δύο εταίροι μαζί με την Κίνα έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Βόρεια Κορέα, εξαιτίας του πυρηνικού της προγράμματος. Υπενθυμίζεται ότι, κατά τους πολιτικούς επιστήμονες, οι κυρώσεις από ένα κράτος σε ένα άλλο αποτελούν ένα σχετικά μη δαπανηρό τρόπο να προκληθεί οικονομική βλάβη στον αντίπαλο.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, όσοι ασκούν εξωτερική πολιτική επιλέγουν ως εργαλείο πίεσης τους δασμούς. Συν τοις άλλοις, όταν επιβάλλονται δασμοί από μία κυβέρνηση σε μία άλλη, απαιτείται και ένας ολόκληρος πολυάνθρωπος μηχανισμός για να παρακολουθεί πώς εφαρμόζονται και αν όσοι πρέπει να συμμορφωθούν συμμορφώνονται.
Βέβαια, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι από το 1945 και μετά η γενική τάση ήταν για μεγαλύτερη απελευθέρωση του εμπορίου και των επενδύσεων. Η τάση αυτή, ύστερα από οκτώ γύρους διεθνών εμπορικών διαπραγματεύσεων, έλαβε επίσημη μορφή με τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου. Εντούτοις, αυτή η δυναμική επιβραδύνθηκε, ενώ τα τελευταία σχεδόν 25 χρόνια δεν κατόρθωσε η διεθνής κοινότητα να προωθήσει νέες συμφωνίες. Η αναγκαιότητα της παγκοσμιοποίησης κλονίζεται και νέα εμπόδια στη διεξαγωγή εμπορίου και επενδύσεων εμφανίζονται. Οι παραδοσιακοί μηχανισμοί διαιτησίας και επίλυσης διαφορών στο πλαίσιο του ΠΟΕ δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους για να αντιμετωπίσουν τα νέα δεδομένα των εκατέρωθεν δασμών. Αφήνοντας κατά μέρος το ερώτημα αν σε επιμέρους περιπτώσεις οι εμπορικοί περιορισμοί δικαιολογούνται, εγείρονται άλλα: αν η απελευθέρωση του εμπορίου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βοήθησε στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, μήπως η σημερινή αναδίπλωση απειλεί την ανάπτυξη και, τελικά, αν το κανονιστικό πλαίσιο σε εμπόριο και επενδύσεις γίνει λιγότερο προβλέψιμο, μήπως αυτές οι δύο δραστηριότητες αρχίσουν να φθίνουν;
