Τη δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων στους αιγιαλούς και στις παραλίες της χώρας προβλέπει σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών, που βρίσκεται σε τελικό στάδιο επεξεργασίας. Πρόκειται για μια επιλογή «χωρίς επιστροφή», καθώς η προστασία του αιγιαλού και της παραλίας ως κοινόχρηστου αγαθού ήταν ανέκαθεν η κόκκινη γραμμή της νομοθεσίας.
Επειτα από ενάμιση χρόνο επεξεργασίας, το σχέδιο νόμου έχει σε μεγάλο βαθμό οριστικοποιηθεί και προγραμματίζεται να δοθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση. Η «Κ» έχει στη διάθεσή της διαφορετικές εκδοχές του κειμένου, όπως έχει μορφοποιηθεί τους προηγούμενους μήνες. Κοινός τόπος, όπως σε όλα τα υπό επεξεργασία κείμενα είναι ένας: η δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων ιδιωτών. Πιο συγκεκριμένα:
• Το Δημόσιο σήμερα έχει το δικαίωμα να παραχωρεί τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας επί μακρόν, για να εξυπηρετήσει διαφορετικούς σκοπούς, ανάμεσα στους οποίους και επιχειρηματικούς (λ.χ. βιομηχανία) μέσα από μια διαδικασία. Το σχέδιο νόμου προβλέπει πως όταν λήξει η σύμβαση που έχουν υπογράψει το Δημόσιο, ο ΕΟΤ, η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, ή ένας δήμος με οποιονδήποτε τρίτο (ή η παραχώρηση σε αυτόν τερματιστεί κατ’ εφαρμογή αναπτυξιακών νόμων) και διαπιστωθεί ότι αυτός στον οποίο είχε παραχωρηθεί η χρήση είχε χτίσει αυθαίρετα (εντελώς ή καθ’ υπέρβαση της άδειας), τότε ο υπουργός Οικονομικών αποφασίζει «αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αιτήματος» για τη διατήρηση ή μη των κατασκευών.
• Η ίδια δυνατότητα δίνεται ακόμα κι όταν ο ιδιώτης έχει «καταλάβει» χωρίς άδεια τον αιγιαλό ή την παραλία και χτίσει παράνομες κατασκευές. Εκεί προϋπόθεση για τη νομιμοποίηση είναι ο «νόμιμος διακανονισμός» της αποζημίωσης της αυθαίρετης χρήσης με την τοπική κτηματική υπηρεσία. Μάλιστα, ο αυθαιρετών μπορεί μετά να συνάψει νέα σύμβαση με το Δημόσιο για την περαιτέρω εκμετάλλευση του χώρου.
Οι δύο αυτές προβλέψεις έρχονται να ανατρέψουν τη νομοθεσία σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό (από οικονομικής περιβαλλοντικής και κοινωνικής άποψης) ζήτημα, ανοίγοντας πλέον παράθυρο για να νομιμοποιηθεί οτιδήποτε, οπουδήποτε. Επιπλέον, επιβραβεύεται η όποια κακή πρακτική ενός ιδιώτη, που παραβίασε τη σύμβαση με το Δημόσιο ή κατέλαβε παράνομα δημόσια έκταση, καταστρέφοντας ένα δημόσιο αγαθό.
Τέλος, με δεδομένο ότι και στις δύο περιπτώσεις καθοριστικός παράγοντας είναι ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών, εκτός από τη ζημιά που προκαλείται, δημιουργείται και ένας σαφής δίαυλος πολιτικής συναλλαγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τους πρώτους εφαρμοστικούς νόμους του Μεσοπρόθεσμου επετράπη για ορισμένο χρονικό διάστημα (έως το 2013) η νομιμοποίηση αυθαιρέτων του Δημοσίου (ή ΝΠΔΔ) στον αιγιαλό και στην παραλία, δυνατότητα που πρόσφατα παρατάθηκε έως το 2020.
Προστατευτικά έργα
Αντίθετα, στη σωστή κατεύθυνση βρίσκεται το σχέδιο νόμου για τη δημιουργία μιας νέας διαδικασίας για τα προστατευτικά έργα (λ.χ. από διάβρωση). Οπως προβλέπει, ο ιδιώτης που επιθυμεί να προστατεύσει την περιουσία του θα πρέπει να καταθέτει μελέτη στην περιφέρεια. Αν τα έργα εισχωρούν στον αιγιαλό (δηλαδή σε δημόσιο κτήμα), θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση στη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας που να περιλαμβάνει ακτομηχανική μελέτη (το ίδιο ισχύει και για εργασίες τεχνητής αναπλήρωσης της ακτής).
Επίσης, μια θετική πρόβλεψη είναι ότι επιτρέπεται για πρώτη φορά η παραχώρηση απλής χρήσης σε φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών με σκοπό την έρευνα. Και ότι επιτρέπεται στους ΟΤΑ άνευ οικονομικού ανταλλάγματος να εκτελούν (μη μόνιμα) έργα για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ΑμεΑ.
Κατά τα λοιπά, οι γενικοί όροι για την παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (λ.χ. για ξαπλώστρες και ομπρέλες) παραμένει ως έχει. Θεσπίζεται, όμως, μια νέα διαδικασία για τον υπολογισμό του μισθώματος αιγιαλού και παραλίας: θα συνυπολογίζονται αντικειμενικές και μισθωτικές αξίες της περιοχής (όπως σήμερα), με το είδος της δραστηριότητας, τη γεωγραφική περιοχή (ανάλογα με το τουριστικό ενδιαφέρον), το εμβαδόν της παραχωρούμενης έκτασης και την περιβαλλοντική επίπτωση. Οι συντελεστές θα καθοριστούν από το υπουργείο Οικονομικών.
Να σημειωθεί ότι στις «κατηγορίες δραστηριότητας», εκτός από όσα επιτρέπονται σήμερα (απλή χρήση, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, βιομηχανική δραστηριότητα, έργα κοινής ωφελείας, λιμένες), περιλαμβάνεται πλέον και η εστίαση (καφέ και εστιατόρια).
