Το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου 2018 σε αρκετές περιοχές της Μ. Βρετανίας έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. «Είμαστε εκτός» είχε αναφωνήσει μετά την ολοκλήρωση της καταμέτρησης των ψήφων ο δημοσιογράφος και παρουσιαστής του BBC Nτέιβιντ Νίμπλμπαϊ. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν οριακό. Υπερίσχυσε το «ναι» στο Brexit με 52% έναντι 48% που απέσπασε το «όχι».
Δύο χρόνια μετά το δημοψήφισμα δεν έχει αλλάξει έντονα το γενικό κλίμα. Οι υποστηρικτές του Brexit εξακολουθούν να έχουν ελαφρύ προβάδισμα. Γεγονός όμως είναι επίσης ότι αυξάνεται η απογοήτευση για τον αργό ρυθμό με τον οποίο εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες γύρω από τη νέα σχέση που θα έχει μελλοντικά η Μ. Βρετανία με την ΕΕ.
Για πολλούς το βάρος της ευθύνης φέρουν κυρίως οι Βρυξέλλες. «Είμαι πλέον πεπεισμένος ότι το Brexit είναι θετικό εξαιτίας της όλης στάσης της ΕΕ» είπε χαρακτηριστικά στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων ο 69χρονος μουσικός Μάικλ Μέισι, ο οποίος παίζει εκκλησιαστικό όργανο σε αγγλικανική εκκλησία της συνοικίας Άμπεϊ Χουντ στο ανατολικό Λονδίνο. Πριν δύο χρόνια ο ίδιος, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι της συγκεκριμένης εργατικής συνοικίας, είχαν ψηφίσει υπέρ του Brexit σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Λονδρέζων.
Το πραγματικό Brexit καθυστερεί απρόσμενα πολύ
Για τον βρετανό πολιτικό επιστήμονα Τζον Κέρτις από το Πανεπιστήμιο του Στραθκλάιντ της Γλασκώβης το γεγονός ότι η διαδικασία του Brexit είναι τόσο πολύπλοκη έκανε πολλούς υποστηρικτές της εξόδου να εμμένουν στην αρχική τους θέση, νιώθοντας ότι επιβεβαιώνονται. Από την άλλη, για κάποιους πολέμιους τoυ Βrexit ακριβώς το ότι οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ είναι τόσο χρονοβόρες και περίπλοκες αποδεικνύει πόσο μεγάλο λάθος ήταν το Brexit.
Aυτό τουλάχιστον πιστεύει ο Ντέρεκ Ρόμπινσον, ιερέας στην αγγλικανική εκκλησία του Άμπεϊ Γουντ. Ο αγγλικανός ιερέας, όπως λέει, δουλεύει και συνεργάζεται αρμονικά με τον οργανίστα της εκκλησίας, ωστόσο οι δύο τους αποφεύγουν να μιλούν για το Brexit.
Το κλίμα σ’ αυτή την ενορία του ανατολικού Λονδίνου είναι λίγο-πολύ ενδεικτικό για το τι συμβαίνει γενικότερα σήμερα στους κόλπους της βρετανικής κοινωνίας. «Η ενασχόληση με τα ειδικά ζητήματα του Brexit είναι χαμηλή και οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται πλέον», αναφέρει η Ντέμπορα Μάτισον από τη δεξαμενή σκέψης Britain Thinks. Πολλοί, όπως ο Μάικλ Μέισι, πιστεύουν ακόμη και ότι θα ήταν καλή μια έξοδος της Μ. Βρετανίας χωρίς καν συμφωνία με την ΕΕ. Oμως οι ειδικοί εκτιμούν ότι ένα τέτοιο σενάριο θα οδηγούσε σε χάος. Μάλιστα ακριβώς αυτό το θέμα συζητείται αυτήν την περίοδο στο βρετανικό κοινοβούλιο.
Το μπλοκ των φιλοευρωπαίων βουλευτών δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να μην υπάρξει συμφωνία με την ΕΕ και πιέζουν έντονα την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι. Αυτό όμως προκαλεί περαιτέρω καθυστερήσεις.
Η βρετανική κυβέρνηση πάντως εμμένει ακόμη στο λεγόμενο σκληρό Brexit με παράλληλη έξοδο από την τελωνειακή ένωση και την ενιαία αγορά. Από την άλλη, οι Εργατικοί επιθυμούν ένα ήπιο (soft) Βrexit με συμμετοχή τουλάχιστον στην τελωνειακή ένωση. Για την ώρα το είδος του τελικού Βrexit παραμένει ακόμη ασαφές. Επισήμως πάντως στις 29 Μαρτίου 2019 η χώρα θα πρέπει να βγει από την ΕΕ. Μέχρι να δοθούν απαντήσεις ένα είναι σε κάθε περίπτωση σίγουρο: ότι η βρετανική κοινωνία από το 2016 παραμένει βαθιά διχασμένη.
