Ενα θέμα κυριαρχεί στον πολιτικό διάλογο στις μέρες μας στις μεγάλες δυτικές δημοκρατίες και αυτό το θέμα τροφοδοτεί την διχόνοια στο εσωτερικό των χωρών ή στις σχέσεις ανάμεσα σε παραδοσιακές συμμάχους: η μετανάστευση.
“Υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στην άνοδο του λαϊκισμού και του εθνικισμού και την μετανάστευση, το βλέπουμε στην Ευρώπη, με το Brexit ή τις ιταλικές εκλογές, όπως το είδαμε στις Ηνωμένες Πολιτείες με την νίκη του Ντόναλντ Τραμπ”, λέει ο Erol Yayboke του Center for Strategic and International Studies (CSIS).
“Οι λαϊκιστές βάζουν λόγια στα αισθήματα των ανθρώπων”
Στο όνομα της μηδενικής ανοχής που εφαρμόζεται από τον Ντόναλντ Τραμπ για να τηρήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις, παιδιά χωρίσθηκαν από τις οικογένειές τους στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, σε πολλές περιπτώσεις έχοντας εγκαταλείψει τις πατρίδες τους για να ξεφύγουν από την βία.
Η νέα λαϊκιστική και ακροδεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας έκλεισε τα λιμάνια της χώρας σε ναυλωμένο από μη κυβερνητική οργάνωση πλοίο που μετέφερε διασωθέντες από την θάλασσα μετανάστες και ο ακροδεξιός υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι δήλωσε ότι το ίδιο θα γίνει και με τα υπόλοιπα πλοία που θα θελήσουν να αποβιβάσουν διασωθέντες στο ιταλικό έδαφος.
Η υποδοχή μεταναστών απειλεί με διάλυση τον κυβερνητικό συνασπισμό στην Γερμανία, καθώς η καγκελάριος Αγγελα Μέρκελ τελεί υπό το τελεσίγραφο, μέχρι την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής του τέλους Ιουνίου, της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU) της Βαυαρίας εταίρου στον συνασπισμό, που θέλει να σκληρύνει την μεταναστευτική πολιτική της χώρας.
Στο μεταξύ, ο αριθμός των ξεριζωμένων στον κόσμο έχει φθάσει σε νέο ρεκόρ για πέμπτη συνεχή χρονιά. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, οι πρόσφυγες και οι εκπατρισμένοι που διέφυγαν από συρράξεις και διωγμούς το 2017 ανήλθαν σε 68,5 εκατομμύρια το 2017.
Ο Υπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Φιλίπ Γκράντι απήθυνε έκκληση για συνεργασία με την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει λύση “κατά χώρα”. Ομως οι δείκτες του ρολογιού δείχνουν εθνική αναδίπλωση.
“Οι άνθρωποι τείνουν να έχουν απλοϊκή άποψη για σύνθετα προβλήματα και στην μετανάστευση αυτό μεταφράζεται σε σκέψεις όπως “οι άνθρωποι έρχονται να αρπάξουν τις δουλειές μας, να σπείρουν το χάος…”, εξηγεί ο Erol Yayboke. “Οι λαϊκιστές βάζουν λόγια στα αισθήματα των ανθρώπων, απλουστεύουν με ακραίο τρόπο σύνθετα θέματα και τα χρησιμοποιούν ως επιχείρημα για να κερδίσουν ψήφους”.
Αξονας Ρώμης-Βερολίνου
Οταν αυτοί οι λαϊκιστές φθάσουν στην εξουσία, αρχίζουν τα προβλήματα, όπως διαπίστωσε και ο ίδιος ο Τραμπ, που χρειάσθηκε να κάνει πίσω μπροστά στην κατακραυγή που προκάλεσε ο χωρισμός των οικογενειών. “Η κυβέρνηση Τραμπ διαπίστωσε ότι τα θέματα αυτά είναι τόσο πιο σύνθετα όσο περισσότερη συναισθηματική φόρτιση προκαλούν”, λέει ο αναλυτής.
Αντίθετα στην Ιταλία, ο Ματέο Σαλβίνι φαίνεται ότι προς το παρόν η σκληρή γραμμή του αυξάνει την δημοτικότητά του.
Την ώρα που η Ευρώπη ανησυχούσε μήπως η Ρώμη θέσει σε αμφισβήτηση το ευρώ, η ιταλική κυβέρνηση “έκανε την επίθεση σε ένα θέμα ως προς το οποίο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι περισσότερο ευάλωτο: το μεταναστευτικό ζήτημα”, έγραφε αυτήν την εβδομάδα ο Walter Russel Mead στην Wall Street Journal.
Σύμφωνα με τον αμερικανό καθηγητή των Διεθνών Σχέσεων, είναι ένα θέμα τριπλά κερδοφόρο για τον Σαλβίνι: “Διαιρεί την αριστερά και ενώνει την ιταλική δεξιά, αψηφά την συναίνεση των ευρωπαϊκών ελίτ και επιβάλλεται στην διεθνή σκηνή”.
Αυτό που μένει να δούμε είναι εάν η κοινή γνώμη θα ακολουθήσει όταν θα πολλαπλασιασθούν οι σκηνές απανθρωπιάς “Οι ευρωπαίοι πολιτικοί θα παρακολουθούν από κοντά. Εάν το στοίχημα του Σαλβίνι στο μεταναστευτικό συνεχίσει να αποδίδει, θα κάνει σχολή”, προβλέπει οWalter Russel Mead.
Στο μεταξύ, η αναμέτρηση με την Ευρωπαϊκή Ενωση με πρωτοβουλία της Ιταλίας, μίας χώρας που περιλαμβάνεται στα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και απέχει σε αυτό από τις νεοφώτιστες χώρες πρώην μέλη του σοβιετικού μπλοκ, δείχνει ότι πέρα από τις εσωτερικές συζητήσεις σε κάθε χώρα, οι δυτικές κυβερνήσεις είναι περισσότερο από ποτέ διαιρεμένες.
Η αναφορά σε έναν “άξονα των προθύμων” που συγκροτείται από τους υπουργούς Εσωτερικών της Γερμανίας, της Αυστρίας και της Γερμανίας, των γερακιών του μεταναστευτικού, προκάλεσε πολεμική και παραλληλισμούς με τον “Αξονα Ρώμης-Βερολίνου” του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά σημαίνει επίσης και σεισμό στις παραδοσιακές συμμαχίες.
Σε αυτήν την εκρηκτική συγκυρία, οι διατλαντικές σχέσεις βρίσκονται σε αναταραχή, με τον Ντόναλντ Τραμπ που προσπαθεί να κρατήσει την πολύ σκληρή γραμμή στο μεταναστευτικό απέναντι σε ένα διαιρεμένο Κονγκρέσο, να μην διστάζει να επιτεθεί κατά της Αγγελα Μέρκελ και της Γερμανίας για την πολιτική των “ανοικτών θυρών” που εφάρμοσε από το 2015 η καγκελάριος.
“Ο γερμανικός λαός στρέφεται κατά των ηγετών του”, έγραψε στο Twitter προσθέτοντας ότι η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί στην Γερμανία από όταν η Αγγελα Μέρκελ άνοιξε τις πόρτες σε ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες.
Και τίποτε δεν σημαίνει για τον Τραμπ αν οι στατιστικές λένε το αντίθετο.
“Εκεί όπου μπαίνει ο λαϊκισμός, και αυτό γίνεται επικίνδυνο, φαίνεται ότι υπάρχει μικρότερη ανοχή, ακόμη και απέναντι σε μεμονωμένα περιστατικά”, σύμφωνα με τον αναλυτή του CSIS. “Αρκεί ένα μεμονωμένο αρνητικό συμβάν για να υπάρξει επέκταση και γενίκευση”.
