“Φρένο” στις διαγραφές και αύξηση των πωλήσεων δανείων και των ρευστοποιήσεων ενεχύρων για την ανάκτηση οφειλών από μη εξυπηρετούμενα δάνεια ζητά ο SSM από τις ελληνικές τράπεζες.
Οι αυστηρές “οδηγίες” από τη Φρανκφούρτη για το μείγμα στρατηγικής που καλούνται να ακολουθήσουν εφεξής οι τράπεζες για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων συνοδεύονται από το μήνυμα της ακόμα πιο φιλόδοξης αναθεώρησης των στόχων τον προσεχή Σεπτέμβριο.
Παρά τη θεαματική πτώση που σχεδιάζεται να επιτευχθεί στα NPEs μέχρι τα τέλη του 2019, ο στόχος του μέσου ευρωπαϊκού όρου (6,5%) θα παραμένει ακόμη μακρινός για τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες θα χρειαστούν τουλάχιστον μία τριετία, υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις, για να κατεβάσουν τις επισφάλειές τους στο 5%-6% των συνολικών χορηγήσεων. Έτσι, εφεξής οι επιδόσεις τoυς στη μείωση των “κόκκινων” δανείων θα είναι το πραγματικό stress test, το οποίο οι τράπεζες θα περνούν ανά τρίμηνο.
Οι αυξημένες απαιτήσεις που προβάλλει ήδη ο SSM πηγάζουν από τον όγκο του προβλήματος των ελληνικών “κόκκινων” δανείων, τον μέχρι σήμερα βηματισμό των τραπεζών και τους τρόπους με τους οποίους έχουν επιτύχει τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά 14,8 δισ. ευρώ από τα υψηλά του Μαρτίου 2016. Τα παραπάνω χτυπούν “καμπανάκι”, καθώς αποκαλύπτουν κατάχρηση των διαγραφών ως μέσου μείωσης των NPEs. Κατόπιν αυτού, ο SSM βγάζει “κίτρινη κάρτα” στις τράπεζες, ζητώντας εναλλακτικά μέσα δράσης για την ανάκτηση οφειλών, τα οποία θα διαφυλάσσουν παράλληλα την κάλυψη των NPEs από υψηλά επίπεδα προβλέψεων.
Κατάχρηση των διαγραφών
Οι συστάσεις του επόπτη για “φρένο” στις διαγραφές έρχονται ύστερα από τη διαπίστωση ότι το 2017 οι ελληνικές τράπεζες διέγραψαν δάνεια ύψους 7 δισ. ευρώ και για φέτος, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, προγραμματίζουν διαγραφές της τάξεως των 10,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η ποσοστιαία συμβολή των διαγραφών στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κυμαίνεται από 64% έως και άνω του 100%, ποσοστό που ο SSM κρίνει πλέον απαγορευτικό, ακόμα και για το χαμηλό όριο του εύρους.
Χωρίς να έχει θέσει σαφές όριο για το ύψος των διαγραφών, ο SSM έχει δώσει το μήνυμα στις τράπεζες ότι θα πρέπει να περιορίσουν αισθητά τη χρήση των διαγραφών, ώστε αυτές να συμβάλλουν όχι περισσότερο από 50%-60% στη συνολική μείωση των NPEs που θα επιτυγχάνεται. Φαίνεται, δε, ότι ποσοστό ακόμα και στο 65%-70% ξεπερνά τα “ανεκτά όρια”, καθώς ζορίζει την ισορροπία των προβλέψεων για επισφάλειες και τσακίζει τον δείκτη κάλυψης των NPEs από προβλέψεις.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, για καθεμία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες ο επόπτης έχει διαπιστώσει τα εξής για τη χρήση των διαγραφών ως μέσου μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) το 2017:
– Η Eurobank προχώρησε σε διαγραφές ύψους 1,447 δισ. ευρώ, έναντι συνολικής μείωσης των NPEs κατά 2,266 δισ. ευρώ. Η συμβολή των διαγραφών στη μείωση των NPEs ανήλθε σε 64%.
– Η Alpha Bank μείωσε τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά της κατά 2,624 δισ. ευρώ, προχωρώντας σε διαγραφές 1,950 δισ. ευρώ. Η συμβολή των διαγραφών στη μείωση των NPEs ανήλθε σε 74%.
– Η Εθνική Τράπεζα προχώρησε σε μείωση των NPEs κατά 1,464 δισ. ευρώ και οι διαγραφές δανείων ανήλθαν σε 1,320 δισ. ευρώ. Η συμβολή των διαγραφών στη μείωση των NPEs ανήλθε σε 90%.
– Η Τράπεζα Πειραιώς πέτυχε μείωση των NPEs κατά 2,209 δισ. ευρώ, διαγράφοντας δάνεια 2,300 δισ. ευρώ και ξεπερνώντας το 100% της συμβολής των διαγραφών στη μείωση των NPEs.
Σημειώνεται ότι Eurobank και Alpha Bank είχαν τα μικρότερα ποσοστά χρήσης διαγραφών στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, παρά το γεγονός ότι πούλησαν χαρτοφυλάκια NPLs. Διευκρινίζεται ότι οι διαγραφές μπορούν να γίνουν με τέσσερις τρόπους: α) με πωλήσεις χαρτοφυλακίων, β) με πλειστηριασμούς, γ) με “κουρέματα” οφειλών, δ) με άλλες λογιστικές διαγραφές. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι τράπεζες διαγράφουν μέρος της απαίτησης, ανακτώντας μικρότερο μέρος της οφειλής (με τους τρεις πρώτους τρόπους πιο “υγιώς”, διότι η διαγραφή συνδυάζεται με συγκεκριμένες δράσεις και δεν γίνεται λογιστικά έναντι μελλοντικών στόχων).
Η τάση για υπερβάλλουσα χρήση των διαγραφών, όπως διαπιστώνει ο SSM, δεν έχει αλλάξει στους πρώτους μήνες του 2018. Αυτό επιβεβαιώνεται από τα επίσημα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΤτΕ για την πορεία των επιχειρησιακών στόχων μείωσης των NPEs κατά το α’ τρίμηνο 2018. Όπως δείχνουν τα στοιχεία, η μείωση των NPEs κατά 2,1% σε τριμηνιαία βάση, στα 92,4 δισ. ευρώ, ήταν κατά κύριο λόγο αποτέλεσμα των διαγραφών, που άγγιξαν τα 1,7 δισ. ευρώ. Παράλληλα, η μείωση των NPEs που προήλθε από εισπράξεις, ρευστοποιήσεις και πωλήσεις ήταν ελαφρά μειωμένη σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο.
Η τάση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί, ειδικά όταν συνδυάζεται με τη δυσκολία ανάκαμψης των δανείων που καθίστανται ενήμερα από μη εξυπηρετούμενα.
Υψηλότερα ο πήχης για μείωση των NPEs με ορίζοντα το 2021
Προβληματίζει η δυσκολία ίασης μη εξυπηρετούμενων δανείων
Ενάμισι έτος πριν από τη λήξη της στοχοθεσίας που έχει τεθεί στις τράπεζες για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, ο ρυθμός αποκατάστασης της τακτικής εξυπηρέτησης δανείων (cure rate) δεν έχει ακόμη παγιωθεί σε υψηλότερα επίπεδα από τον ρυθμό αθέτησης οφειλών. Στο α’ τρίμηνο 2018 ο τριμηνιαίος ρυθμός αποκατάστασης της τακτικής εξυπηρέτησης δανείων (cure rate) παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με το δ’ τρίμηνο του 2017, στο 1,8%, χαμηλότερος από τον τριμηνιαίο δείκτη αθέτησης (default rate), ο οποίος εμφάνισε μικρή αυξητική πορεία σε τριμηνιαία βάση, αγγίζοντας το 1,9% και αντιστρέφοντας τη θετική τάση που σημείωσε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2017.
Τα παραπάνω δημιουργούν έντονο προβληματισμό στον επόπτη, ο οποίος θα ασκήσει ακόμα μεγαλύτερη πίεση στις ελληνικές τράπεζες για να επιταχύνουν τις δράσεις και να υπερβούν τον πήχη που έχει τεθεί για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, ατύπως ο πήχης της στοχοθεσίας για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων έχει τεθεί και για μετά το 2019. Στο πλαίσιο αυτό, ο SSM έχει διαμηνύσει στις τράπεζες ότι θα πρέπει να κινηθούν με στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κάτω από το 20% μέχρι το 2021. Πρόκειται για στόχο εξαιρετικά φιλόδοξο, αφού, αν όλα κυλήσουν ομαλά, ο στόχος για τον Δεκέμβριο του 2019 είναι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) να έχουν μειωθεί στο 35,2% των συνολικών ανοιγμάτων των τραπεζών, από 50,6% τον Ιούνιο του 2017, δηλ. στα 64,6 δισ. ευρώ, από 101,8 δισ. ευρώ.
Εν όψει των νέων ζητούμενων του SSM, τα οποία θα πάρουν επίσημη μορφή τον Σεπτέμβριο, όταν ο επόπτης θα θέσει τους νέους, πιο αυστηρούς στόχους για τη μείωση των NPEs, οι τράπεζες είναι αποφασισμένες να λειτουργήσουν προληπτικά. Στο πλαίσιο αυτό, στοχεύουν να δώσουν δείγματα γραφής εντείνοντας τις πωλήσεις “κόκκινων” δανείων, ευελπιστώντας σε μείωση των NPEs ακόμα και κάτω των 60 δισ. ευρώ στα τέλη του 2019.
Οι επιλογές
Οι τράπεζες θα ακολουθήσουν την τακτική της αύξησης των πωλήσεων όσο το επιτρέπει η κερδοφορία τους. Στις ανησυχίες τους ότι “επιθετικότερη” στρατηγική πωλήσεων δανείων θα απειλήσει την επάρκεια κεφαλαίων, ο SSM φέρεται να τις καθησυχάζει ότι οι πιέσεις του θα είναι “σε ανεκτό βαθμό”.
Από την πλευρά τους, οι τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει να επεξεργάζονται το πλάνο μείωσης των NPEs μέχρι το 2021. Στο πλάνο αυτό, οι περισσότερες πωλήσεις χαρτοφυλακίων, τόσο ανεξασφάλιστων όσο και εξασφαλισμένων δανείων που δεν εξυπηρετούνται, αποτελούν την πρώτη επιλογή. Και αυτό, διότι τα δείγματα από το μέτωπο των ρυθμίσεων και των εισπράξεων δανείων δεν είναι καλά για το πρώτο τετράμηνο του 2018, με τους τραπεζίτες να κάνουν λόγο στο Capital.gr για “ζορισμένη αγορά”.
Καθώς ο SSM έχει “εκδώσει απαγορευτικό” για περισσότερες διαγραφές, οι πωλήσεις και οι ρευστοποιήσεις δανείων αποτελούν τις εναλλακτικές των τραπεζών. Οι τραπεζίτες αναφέρονται σε ρευστοποιήσεις (περιλαμβάνουν και τις εθελοντικές παραδόσεις ακινήτων) και όχι πλειστηριασμούς, επισημαίνοντας ότι και οι πλειστηριασμοί έχουν, διαδικαστικά, συγκεκριμένα όρια δυνητικής αύξησης.
Από τους πρώτους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς τον Νοέμβριο 2017 και την καθολική εφαρμογή τους από τις 21 Φεβρουαρίου 2018, η ροή τους αυξάνεται σταθερά. Η αύξηση ήταν σημαντική Μάρτιο και Απρίλιο και ακόμα περισσότερο Μάιο και Ιούνιο, οπότε βελτιώθηκε επίσης η γεωγραφική κάλυψη.
Μέχρι τις 31/5/2018 είχαν διενεργηθεί 4.349 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, εκ των οποίων οι 2.079 μόνο τον Μάιο (διπλάσιοι αυτών του Απριλίου). Ο αριθμός των αναρτημένων πλειστηριασμών για τους επόμενους μήνες ανέρχεται αυτήν τη στιγμή σε 13.853 (625 προγραμματίζονται για την ερχόμενη εβδομάδα). Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι φέτος θα διενεργηθούν έως 18.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, με στενά περιθώρια να μπορέσουν να αυξηθούν μέχρι τους 20.000.
Όπως αναφέρουν, δεν είναι από τους πλειστηριασμούς που θα σωθεί η “παρτίδα” για τη μείωση των NPLs, αλλά από την επιτυχία των ρυθμίσεων δανείων που σήμερα δεν εξυπηρετούνται. Και η πρόκληση είναι τεράστια, αφού τα ανοίγματα που θεωρούνται αβέβαιης είσπραξης ανέρχονται σε 30,5 δισ. ευρώ, παραμένοντας σχεδόν αμετάβλητα.
