Κανείς δεν διώκεται ούτε τιμωρείται ποινικά δις για το ίδιο αδίκημα” – Οι σχετικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξέδωσε ένα νέο θεματικό δελτίο με τις σημαντικότερες αποφάσεις του αναφορικά με το θεμελιώδες δικαίωμα δυνάμει του οποίου κανείς δεν διώκεται ούτε τιμωρείται ποινικά δις για το ίδιο αδίκημα (αρχή ne bis in idem).
Όπως επισημαίνεται στο δελτίο, το άρθρο 4 του Πρόσθετου Πρωτοκόλου υπ’ αριθμ. 7 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ορίζει ότι:
Δικαίωμα κάθε προσώπου να μη δικάζεται ή να τιμωρείται δύο φορές για το ίδιο αδίκημα
1. Κανένας δεν μπορεί να διωχθεί ή καταδικασθεί ποινικά από τα δικαστήρια του ίδιου Κράτους, για μια παράβαση για την οποία ήδη αθωώθηκε ή καταδικάσθηκε με αμετάκλητη απόφαση σύμφωνα με το νόμο και την ποινική δικονομία του Κράτους αυτού.
2. Οι διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου δεν εμποδίζουν την επανάληψη της διαδικασίας, σύμφωνα με το νόμο και την ποινική δικονομία του Κράτους για το οποίο πρόκειται, εάν υπάρχουν αποδείξεις νέων ή μεταγενέστερων της απόφασης γεγονότων, ή υπήρξε θεμελιώδες σφάλμα της προηγούμενης διαδικασίας, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της υπόθεσης.
3. Καμιά απόκλιση από αυτό το άρθρο δεν επιτρέπεται με βάση το άρθρο 15 της Σύμβασης.
Η νομολογία του ΕΔΔΑ
Η πάγια νομολογία του Δικαστηρίου καθορίζει τρία κριτήρια, κοινώς γνωστά ως “κριτήρια Engel”, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη για να καθοριστεί εάν υπήρξε ή όχι “κατηγορία ποινικής φύσεως” (άρθρο 6 ΕΣΔΑ – δικαίωμα δίκαιης δίκης).
Το πρώτο κριτήριο αφορά στον χαρακτηρισμό της παράβασης στο εθνικό δίκαιο, το δεύτερο στην ίδια τη φύση του αδικήματος και το τρίτο τη βαρύτητα της ποινής με την οποία απειλείται ο ενδιαφερόμενος.
Σύμφωνα με το δελτίο, το δεύτερο και το τρίτο κριτήριο είναι εναλλακτικά και όχι απαραίτητα σωρευτικά.
Αυτό, ωστόσο, δεν αποκλείει μια σωρευτική προσέγγιση όταν η χωριστή ανάλυση κάθε κριτηρίου δεν καθιστά δυνατή την επίτευξη σαφούς συμπεράσματος ως προς την ύπαρξη “κατηγορίας ποινικής φύσεως”.
Η έννοια της “ποινής” στο άρθρο 7 (καμία ποινή χωρίς νόμο) της Σύμβασης είναι πανομοιότυπη.
Υπενθυμίζεται ότι το θεματικό δελτίο δεν είναι εξαντλητικό, ωστόσο αποτελεί μία πολύ χρήσιμη συλλογή νομολογίας για τους ενδιαφερόμενους.
Δείτε το θεματικό δελτίο εδώ.
