Απασχόληση και κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη

Η φετινή έκδοση επιβεβαιώνει τις τρέχουσες θετικές τάσεις στην αγορά εργασίας, καθώς και τη βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης. Ο αριθμός των εργαζόμενων έφθασε σε νέα επίπεδα ρεκόρ. Με περίπου 238 εκατομμύρια άτομα σε θέσεις εργασίας, τα επίπεδα απασχόλησης δεν ήταν ποτέ υψηλότερα στην ΕΕ. Το 2017 εργάζονταν πάνω από τριάμισι εκατομμύρια περισσότερα άτομα σε σύγκριση με το 2016. Ωστόσο, μολονότι ο αριθμός των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο έχει αυξηθεί τα πρόσφατα έτη, βρίσκεται ακόμα σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά του 2008. Παράλληλα, παρατηρούμε αυξανόμενα διαθέσιμα εισοδήματα και χαμηλότερα επίπεδα φτώχειας. Η σοβαρή υλική στέρηση έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, με 16,1 εκατομμύρια λιγότερα άτομα να πλήττονται από την κατάσταση αυτή σε σύγκριση με το 2012. Όμως, αν στρέψουμε την προσοχή μας στον αντίκτυπο των τεχνολογικών εξελίξεων, υπάρχουν αβεβαιότητες σχετικά με τις μελλοντικές συνέπειες της αυτοματοποίησης και της ψηφιοποίησης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η έκθεση ESDE του 2018 έχει ως κεντρικό θέμα τον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας.

Η επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Κινητικότητας του Εργατικού Δυναμικού, κ. Μαριάν Τίσεν, δήλωσε τα εξής: «Η ευρωπαϊκή οικονομία αυξάνεται ταχύτερα και με πιο ομοιόμορφο τρόπο από ποτέ άλλοτε. Αυτό ευνοεί την απασχόληση, ενισχύει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και βελτιώνει τις κοινωνικές συνθήκες. Η τεχνολογική αλλαγή προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, αλλά μόνο εάν διαμορφώσουμε τη μεταβολή αυτή. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων λειτουργεί ως πυξίδα στην προετοιμασία όλων μας για τον μετασχηματισμό αυτό. Οι δράσεις μας, με τη σειρά τους, κάνουν πράξη τον πυλώνα, καθώς εφοδιάζουν τους Ευρωπαίους με καλύτερη εκπαίδευση και καλύτερες δεξιότητες σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και εξασφαλίζουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι απολαμβάνουν βασικά δικαιώματα σε αυτόν τον ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας, μέσω των προτάσεών μας για τους διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας και την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία.» 

Στόχος της φετινής έκθεσης είναι να αναλύσει τις δυνατότητες και τους κινδύνους που σχετίζονται με την τεχνολογική καινοτομία, τη δημογραφική αλλαγή και την παγκοσμιοποίηση. Η επισκόπηση δείχνει τι πρέπει να γίνει προκειμένου να μπορούν όλοι να επωφεληθούν από τις εξελίξεις αυτές.

Όπως περιγράφεται στην επισκόπηση, η τεχνολογική πρόοδος είναι καθοριστικός παράγοντας για την αύξηση της γενικής παραγωγικότητας. Από την άλλη, όμως, οδηγεί στην αντικατάσταση καθηκόντων ρουτίνας που απαιτούν χαμηλό επίπεδο προσόντων και αυξάνει το κατώτατο όριο των δεξιοτήτων που εγγυώνται απασχολησιμότητα: Αν και δεν έχει εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα σχετικά με την πιθανή έκταση του αντικτύπου της τεχνολογίας στις θέσεις εργασίας, μελέτες δείχνουν ότι τα επαναλαμβανόμενα καθήκοντα ρουτίνας που εμπεριέχουν ορισμένες θέσεις εργασίας σήμερα εμφανίζουν τη μεγαλύτερη τάση για πλήρη ή μερική αυτοματοποίηση· σύμφωνα με μελέτη το 37 % έως το 69 % των θέσεων εργασίας θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν εν μέρει στο προσεχές μέλλον. Η καλύτερη εκπαίδευση και δια βίου μάθηση καθώς και η εγγύηση ότι η αγορά εργασίας μας και οι οργανισμοί κοινωνικής προστασίας ανταποκρίνονται στον σκοπό που εξυπηρετούν είναι στοιχεία καθοριστικής σημασίας για την προσαρμογή σ’ αυτόν τον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας.

Με το θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη και την παροχή χρηματοδότησης της ΕΕ, η Επιτροπή έχει προετοιμάσει το έδαφος για τον εφοδιασμό των Ευρωπαίων με καλύτερες δεξιότητες σε όλα τα επίπεδα και σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τους φορείς παροχής επιμόρφωσης και τις εταιρείες. Οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν και αυτοί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, καθώς και στη διαχείριση της αυξανόμενης ευελιξίας στον μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας. Συνεισφέρουν στον σχεδιασμό των προγραμμάτων κατάρτισης και εντοπίζουν τις ευκαιρίες και τα μειονεκτήματα των ταχύτατων αλλαγών που επηρεάζουν τις αγορές εργασίας.

Οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην αύξηση του αριθμού των άτυπων εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων. Η επισκόπηση ESDE διαπιστώνει ότι οι νέες μορφές εργασίας συνεπάγονται οφέλη τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τις επιχειρήσεις από άποψη ευελιξίας και βελτίωσης της σχέσης επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, παρέχοντας, παράλληλα, νέες δυνατότητες στα άτομα, μεταξύ άλλων στα άτομα με αναπηρία και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, για είσοδο ή παραμονή στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, η επισκόπηση ESDE διαπιστώνει επίσης ότι η αύξηση του φαινομένου της άτυπης εργασίας συνδέεται με επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών, με υψηλότερη αστάθεια των εισοδημάτων, χαμηλότερη ασφάλεια της απασχόλησης και ανεπαρκή πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, όπως παρατηρείται στην περίπτωση των εργαζομένων σε πλατφόρμες. Η Επιτροπή αντιμετωπίζει την κατάσταση αυτή με προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για την αγορά εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας προκειμένου να ανταποκριθούν στον νέο εργασιακό κόσμο. Με την πρόταση οδηγίας σχετικά με πιο διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας, καθιερώνονται νέα ελάχιστα πρότυπα για όλους τους εργαζομένους, μεταξύ άλλων και τους εργαζόμενους σε άτυπες μορφές απασχόλησης. Και με την πρόταση σύστασης σχετικά με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, ενθαρρύνουμε τα κράτη μέλη να παρέχουν πρόσβαση σε κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης σε όλους τους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους, μεταξύ άλλων με τη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων μεταξύ θέσεων εργασίας και εργασιακών καθεστώτων.

Τέλος, η επισκόπηση ESDE του 2018 επισημαίνει επίσης ορισμένες διαρθρωτικές προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται, για παράδειγμα όσον αφορά τις ανισότητες (π.χ. εισοδηματική ανισότητα και ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών), καθώς και την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την εκπαίδευση.

Ιστορικό του φακέλου

Η ετήσια επισκόπηση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη παρέχει επικαιροποιημένη οικονομική ανάλυση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη. Υπό το πρίσμα των τάσεων αυτών, η επισκόπηση επισημαίνει πιθανές προκλήσεις και προβάλει πιθανές λύσεις πολιτικής για την αντιμετώπισή τους. Πρόκειται για την κύρια έκθεση που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάλυση στοιχείων και την εξέταση των τάσεων και των επικείμενων προκλήσεων των αγορών εργασίας.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα περιπτώσεων στις οποίες η Επιτροπή επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που επισημαίνουν οι ετήσιες επισκοπήσεις ESDE. Για παράδειγμα, η πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο προβλέπει τη διάθεση περισσότερων κονδυλίων για επενδύσεις στα άτομα, μεταξύ άλλων και μέσω του νέου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Plus (ΕΚΤ+) και ενός βελτιωμένου Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ). Πρωτοβουλίες και εργαλεία όπως το θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη, οι εγγυήσεις για τη νεολαία και η πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων, η περαιτέρω ενίσχυση του προγράμματος Erasmus και το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης θα συμβάλλουν στην προώθηση των στόχων αυτών, όπως και οι προτάσεις της Επιτροπής για την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία και τους διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας..

Για περισσότερες πληροφορίες

Ενημερωτικό σημείωμα: Επισκόπηση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη για το 2018 – Ερωτήσεις και απαντήσεις

Ενημερωτικό δελτίο Ετήσια επισκόπηση του 2018 — Απασχόληση και κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη Ο μεταβαλλόμενος κόσμος της εργασίας πέρα από την ψηφιοποίηση

Επισκόπηση σχετικά με την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις του 2018

Τμήμα «Απασχόληση και κοινωνική ανάλυση» στον ιστότοπο της ΓΔ EMPL