Αυξήθηκε την τελευταία 20ετία με πολλαπλάσιο ρυθμό έναντι του παγκόσμιου πλούτου υπονομεύοντας την παγκόσμια οικονομία και δημιουργώντας νέους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα
Κατά 8 τρισ. δολάρια το α’ τρίμηνο του 2018, κατά περισσότερο από 30 τρισ. δολάρια από το τέλος του 2016, κατά 98 τρισ. δολάρια την τελευταία 10ετία και κατά 197 τρισ. δολάρια την τελευταία 20ετία αυξήθηκε το ιδιωτικό και κρατικό χρέος του πλανήτη, με αποτέλεσμα ο κόσμος να κάθεται σήμερα πάνω σε μια «βόμβα» χρέους που ανήλθε στο νέο ιστορικό ρεκόρ των 247 τρισ. δολαρίων αντιπροσωπεύοντας το 318% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Καθώς το χρέος αυξάνει ταχύτερα, η ποιότητα της πίστωσης υποχωρεί και αυτό σημαίνει πως ορισμένες κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ιδιώτες θα μπορούσαν να έχουν πρόβλημα στην αποπληρωμή των χρεών τους, δεδομένου πως ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης.
Αυτό σημαίνει πως ο κίνδυνος νέων κρίσεων χρέους σε ορισμένες αναδυόμενες αλλά ίσως και σε κάποιες ανεπτυγμένες οικονομίες θα μπορούσε να επανέλθει. Για το ΔΝΤ, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν «μαξιλάρια» και να μειώσουν τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, ώστε να αντιμετωπίσουν «τις προκλήσεις που αναπόφευκτα θα έρθουν στο μέλλον».
Το ενέχυρο
Aπό την κατάρρευση της Lehman Brothers, σύμφωνα με τα στοιχεία των IIF, BIS, Haver, το παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί κατά 98 τρισ. δολάρια· στην πραγματικότητα η παγκόσμια οικονομία χρησιμοποίησε τη μελλοντική ανάπτυξη ως ενέχυρο, καθώς ουσιαστικά δανειστήκαμε από το μέλλον, υποστηρίζουν οι αναλυτές, εκτιμώντας πως το χρέος αντικατέστησε την παραγωγικότητα μαζί με έναν άνευ προηγουμένου όγκο «δωρεάν χρήματος» από τις κεντρικές τράπεζες που έφθασε τα 15 τρισ. δολάρια.
Οι ΗΠΑ με το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος στην περιοχή του 250% του ΑΕΠ κυριαρχούν σε απόλυτο αριθμό στον παγκόσμιο χάρτη των χρεών, ακολουθούμενες από την Κίνα, που κατέχει τα πρωτεία στο χρέος των επιχειρήσεων, και από την Ιαπωνία, η οποία είναι πρώτη στο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ έπονται οι Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Καναδάς και Βραζιλία.
Η Ελλάδα παραμένει δεύτερη – μετά την Ιαπωνία – στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ, αν και οι Ιάπωνες κατέχουν οι ίδιοι τη συντριπτική πλειοψηφία του δικού τους χρέους, καθώς προτιμούν να δανείζουν το κράτος τους με οριακά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια παρά να τοποθετηθούν σε αγορές με μεγαλύτερες δυνητικές αποδόσεις. Αναφορικά με το χρέος σε ξένο νόμισμα, τα πρωτεία ανήκουν στην Τουρκία, ενώ ακολουθούν Ουγγαρία, Αργεντινή και Πολωνία. Η άνοδος των αμερικανικών επιτοκίων και τυχόν ενίσχυση του δολαρίου θα πιέσουν σημαντικά χώρες όπως η Τουρκία, κάτι που αποτυπώνεται και στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Συνολικά, το χρέος των αναδυόμενων αγορών (εκτός χρηματοοικονομικού τομέα) αυξήθηκε μόνο το α’ τρίμηνο του 2018 κατά 2,5 τρισ. δολάρια, στα 58,5 τρισ. δολάρια.
Οι αναδυόμενες
Από τις αναδυόμενες οικονομίες μεγάλη αύξηση του δημόσιου χρέους παρατηρείται σε Βραζιλία, Σαουδική Αραβία, Νιγηρία και Αργεντινή, ενώ ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης δανείων με νόμισμα αναφοράς το δολάριο είναι υψηλός για την Αργεντινή και τη Νιγηρία.
Εξάλλου, ομόλογα και κοινοπρακτικά δάνεια αναδυόμενων αγορών ύψους 900 δισ. δολαρίων ωριμάζουν μέχρι το 2020 και όσο υψηλότερα κινούνται τα επιτόκια και το δολάριο στις ΗΠΑ, τόσο ορισμένες χώρες ίσως βρεθούν σε κίνδυνο.
Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως πως σε νέα ιστορικά υψηλά βρέθηκε και ο παγκόσμιος πλούτος (μετρητά, ακίνητα κλπ.). Ωστόσο, καθώς το χρέος αυξήθηκε 3 φορές περισσότερο σε σχέση με τον πλούτο, ο πραγματικός πλούτος μειώνεται, υπονομεύοντας την παγκόσμια οικονομία και δημιουργώντας νέους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μελετών της Credit Suisse που εξετάζει την εξέλιξη του πλούτου σε πάνω από 200 χώρες, 10 χρόνια μετά το ξέσπασμα της διεθνούς κρίσης ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος, έχει αυξηθεί κατά 27%, καθώς από τα 220 τρισ. δολάρια του 2007 ανήλθε στο ιστορικό υψηλό των 280 τρισ. δολαρίων το 2017. Ωστόσο, την ίδια περίοδο το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 65% καθώς από τα 149 τρισ. δολάρια το 2007 βρέθηκε στα 247 τρισ. δολάρια σήμερα.
Αν τώρα εξετάσουμε τα δεδομένα σε επίπεδο 20ετίας, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, αφού ενώ ο παγκόσμιος πλούτος αυξήθηκε κατά 133%, από τα 120 τρισ. δολάρια το 1997 στα 280 τρισ. δολάρια σήμερα, το παγκόσμιο χρέος το ίδιο διάστημα αυξήθηκε κατά 394%, από τα 50 τρισ. δολάρια το 1997 στα 247 τρισ. δολάρια σήμερα.
Οι εκατομμυριούχοι
Ετσι, καθώς το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε την τελευταία 20ετία με πολλαπλάσιο ρυθμό (394% έναντι 133%) του παγκόσμιου πλούτου, ο καθαρός πλούτος του κόσμου μειώθηκε δραματικά, αφού το 1997 ήταν 70 τρισ. δολάρια (120 τρισ. δολάρια πλούτος μείον 50 τρισ. δολάρια χρέος), ενώ σήμερα κυμαίνεται σε 33 τρισ. δολάρια (280 τρισ. δολάρια πλούτος μείον 247 τρισ. δολάρια χρέος). Στην ουσία, δηλαδή, ο κόσμος διέγραψε καθαρό πλούτο αξίας 37 τρισ. δολαρίων (70 τρισ. δολάρια το 1997 μείον 33 τρισ. δολάρια σήμερα).
Και αυτό παρά το γεγονός πως από τις αρχές του 21ου αιώνα ο αριθμός των εκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 170% και ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων κατά 220%. Σύμφωνα μάλιστα με τη λίστα για το 2018 της Wealth-X, οι δισεκατομμυριούχοι αυξήθηκαν τον τελευταίο χρόνο κατά 14,9%, φθάνοντας τους 2.754, διαθέτοντας συνολικό πλούτο 9,2 τρισ. δολαρίων, ενώ οι υπερπλούσιοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων κυμαίνονται στους 230.000 και διαθέτουν περιουσία 30 τρισ. δολαρίων περίπου, ενώ αντιστοιχούν στο 0,003% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού.
Οι ανισότητες στον κόσμο, πάντως, διευρύνονται, με το 1% των πιο πλούσιων να ελέγχει, σύμφωνα με την Credit Suisse, το 50,1% του παγκόσμιου πλούτου εν συγκρίσει με το 42,5% του 2008. Τα τελευταία 17 χρόνια, μάλιστα, εμφανίστηκαν 23,9 εκατ. νέοι εκατομμυριούχοι, εκ των οποίων 8 εκατ. στην Ευρώπη. Στο άλλο άκρο του φάσματος, τα 3,5 δισ. των φτωχότερων ενηλίκων κατέχουν μόλις το 2,7% του παγκόσμιου πλούτου, διαθέτοντας περιουσιακά στοιχεία κάτω των 10.000 δολαρίων.
Η 10ετία της κρίσης: Κατά 91% αυξήθηκαν τα κρατικά χρέη
Από το 2007, πριν δηλαδή από την τελευταία παγκόσμια κρίση, το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 65%, με το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών να αυξάνει κατά 72% στα 73 τρισ. δολ. το α’ τρίμηνο του 2018, ενώ άνοδο 13% στα 60 τρισ. δολ. σημείωσαν τα χρέη του χρηματοοικονομικού κλάδου.
Παράλληλα, τα κρατικά χρέη αυξήθηκαν την ίδια περίοδο κατά 91% φθάνοντας τα 67 τρισ. δολ., ενώ και τα χρέη των νοικοκυριών, παρά την απομόχλευση (μείωση των δανεικών) που επιχειρήθηκε, αυξήθηκαν κατά 34% στα 47 τρισ. δολάρια.
