Από το φορολογικό έτος 2014, το καθαρό γεωργικό εισόδημα προσδιορίζεται λογιστικά. Δεν ισχύουν οι διατάξεις περί αντικειμενικού προσδιορισμού του καθαρού γεωργικού εισοδήματος.
Ως αγροτικές επιχειρήσεις θεωρούνται οι κάθε φύσης επιχειρήσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην πρωτογενή παραγωγή με την εκμετάλλευση της γης, των δασών ή της θάλασσας.
Οικοτεχνία. Από 1/1/2017 η δραστηριότητα της οικοτεχνίας όπως ορίζεται στις διατάξεις του Ν. 3874/2010 (άρθρο 2 περίπτ. δ΄) και του Ν.4253/2014 (άρθρο 56 παρ.2α΄) , περιλαμβάνεται για φορολογικούς σκοπούς στην έννοια της αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
1. Αλιευτικές επιχειρήσεις εκμετάλλευσης πλοίων
Στο έγγραφο 1115073/26-7-2016 αναφέρεται ότι το άρθρο 21 του Ν.4172/2013 δεν έχει υποστεί καμιά τροποποίηση/κατάργηση όσον αφορά στις δραστηριότητες που στοιχειοθετούν την αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα για τον ΚΦΕ. Οι ανωτέρω διατάξεις δεν κάνουν καμία διάκριση για τον αριθμό των κόρων των αλιευτικών σκαφών. Συνεπώς, κάθε συναλλαγή που αποφέρει έσοδα από την παραγωγή αλιευτικών προϊόντων, προσδιορίζει εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 21 του Ν.4172/2013.
2. Έσοδα αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας
Σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.4172/2013), τα έσοδα από την άσκηση αγροτικής εκμετάλλευσης, χαρακτηρίζονται ως έσοδα αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας και για τον προσδιορισμό των εσόδων αυτών λαμβάνονται υπόψη τα έσοδα από την παραγωγή γεωργικών, πτηνοτροφικών, κτηνοτροφικών, δασοκομικών, υλοτομικών και αλιευτικών προϊόντων.
Ανεξάρτητα από το αν απαλλάσσονται ή όχι από την τήρηση βιβλίων και την ένταξη τους ή όχι στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ, οι αγρότες προσδιορίζουν τα ακαθάριστα έσοδα και τα κέρδη τους λογιστικά (με βάση τα τηρούμενα βιβλία και στοιχεία) και σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 21 , 22 , 23 , 24 , 25 , 26 , 27 και 28 του ΚΦΕ (Ν.4172/2013). Οι αγρότες που δεν είναι υπόχρεοι και δεν τηρούν βιβλία θα προσδιορίζουν τα κέρδη τους με βάση τα δεδομένα των φορολογικών στοιχείων και οφείλουν να τα τηρούν και να τα διαφυλάσσουν έως τον χρόνο παραγραφής.
Σε περίπτωση που αγρότες μη υπόχρεοι σε έκδοση στοιχείων έχουν πραγματοποιήσει και λιανικές πωλήσεις, προσθέτουν στα ακαθάριστα έσοδά τους και τις πωλήσεις αυτές που αποδεικνύονται είτε με απλές αποδείξεις είσπραξης, είτε με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέσο (ΠΟΛ. 1041/2015).
Για όσους δηλώσουν εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, είναι απαραίτητη η συμπλήρωση του εντύπου Ε3, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει απαλλαγή ή όχι από την τήρηση βιβλίων του Ν.4308/2014 και την ένταξη τους ή όχι στο ειδικό ή στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ. Το αποτέλεσμα του καθαρού εισοδήματος από άσκηση ατομικής αγροτικής δραστηριότητας, όπως αυτό προκύπτει στο έντυπο Ε3, μεταφέρεται στο έντυπο Ε1 στον Πίνακα Γ1 Εισόδημα από Αγροτική Επιχειρηματική Δραστηριότητα.
α) Αγροτικές επιδοτήσεις/ενισχύσεις και αγροτικές αποζημιώσεις
αα. Βασική ενίσχυση. Για όσους ασκούν ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, κατά τον προσδιορισμό του κέρδους τους από επιχειρηματική δραστηριότητα, περιλαμβάνονται εκ των άμεσων ενισχύσεων του Πυλώνα I της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, όπως αυτές ορίζονται, μόνο η βασική ενίσχυση στο σύνολό της (από το πρώτο ευρώ).
ββ. Πράσινες και συνδεδεμένες ενισχύσεις. Οι πράσινες και συνδεδεμένες ενισχύσεις, λαμβάνονται υπόψη κατά το ποσό που αυτές υπερβαίνουν τις δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ.
Η προαναφερόμενη φορολογική αντιμετώπιση των αγροτικών επιδοτήσεων / ενισχύσεων έχει εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται στα φορολογικά έτη που αρχίζουν από 1η Ιανουαρίου 2016 και εφεξής.
γγ. Αγροτικές αποζημιώσεις. Οι αγροτικές αποζημιώσεις που αφορούν την αγροτική οικονομία (π.χ. για φυσικές καταστροφές, επενδυτικές αποζημιώσεις), είναι αφορολόγητες στο σύνολό τους (ΠΟΛ. 1107/2016).
β) Επιχορηγήσεις για αγορά παγίων
Πάγια θέση της Διοίκησης με βάση τα διοικητικά έγγραφα (εγκ. 1033066/002/Α0012/ 29-03-2007, 1053838/1065/Α0012/2005 Υπ.Οικ. και 35494/20-03-2015 ΟΠΕΚΕΠΕ) και τους εκάστοτε νόμους περί ιδιωτικών επενδύσεων, είναι ότι τα εισπραττόμενα ποσά των επιχορηγήσεων για αγορά παγίων δεν θεωρούνται προσθετικά στοιχεία των ακαθάριστων εσόδων, δηλαδή δεν προσαυξάνουν τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης, αλλά αποτελούν μειωτικό στοιχείο των πραγματοποιηθεισών νέων επενδύσεων. Οι αποσβέσεις υπολογίζονται στην αξία κτήσης των παγίων αφού αφαιρεθούν τα ποσά των επιχορηγήσεων (σχετική η 1040321/10238/Β0012/ ΠΟΛ.1093/5-5-1992 εγκύκλιος που έδινε οδηγίες εφαρμογής του Ν.1892/1990).
Ακόμη, με την ΠΟΛ.1059/18-03-2015 εγκύκλιο, διευκρινίσθηκε ότι όσον αφορά στις επιχορηγήσεις που εισπράττονται στα πλαίσια αναπτυξιακών νόμων (π.χ. Ν.1892/1990, Ν.3299/2004) συνεχίζουν να ισχύουν όσα ειδικότερα ορίζονται στις σχετικές διατάξεις καθώς και τις οδηγίες που έχουν δοθεί για την εφαρμογή τους, ενώ για τις επιχορηγήσεις που καταβάλλονται για την κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών, αυτές δεν προσαυξάνουν τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά αποτελούν μειωτικό στοιχείο του κόστους της δαπάνης που επιχορηγήθηκε (π.χ. οι επιχορηγήσεις από τον ΟΑΕΔ για την καταπολέμηση της ανεργίας αποτελούν μειωτικό στοιχείο της δαπάνης για αμοιβές προσωπικού – σχετ. εγκ. 1080132/2- 6-2015 και ΠΟΛ.1116/2015).
Οι αγροτικές επενδυτικές ενισχύσεις αναγράφονται στους κωδικούς 074, 076, 079 του εντύπου Ε3 και δεν προσθέτονται τα ακαθάριστα έσοδα. Οι κωδικοί αυτοί είναι πληροφοριακού χαρακτήρα.
γ) Χρόνος δήλωσης των αγροτικών επιδοτήσεων/ενισχύσεων και αποζημιώσεων
Οι αγροτικές επιδοτήσεις λαμβάνονται υπόψη κατά τον προσδιορισμό του κέρδους από ατομική αγροτική δραστηριότητα, στο έτος που αφορούν. Στην περίπτωση όμως που καθίσταται αδύνατο να προσδιοριστεί το φορολογικό έτος που αφορούν, με την εγκύκλιο ΠΟΛ. 1116/2015 έγινε δεκτό ότι συμπεριλαμβάνονται στο εισόδημα του έτους που εισπράχθηκαν (εγκ. 1083185/1-6-2016).
δ) Αγροτικές επιδοτήσεις/ενισχύσεις και αποζημιώσεις χρήσεων πριν το 2014
Οι επιδοτήσεις/ενισχύσεις και αποζημιώσεις που αφορούν χρήσεις πριν το 2014 (όπου είχε ισχύ ο αντικειμενικός προσδιορισμός του Ν.2238/1994) και εισπράχθηκαν μετά την 01/01/2014, θα πρέπει να συνοδεύονται με σχετικές βεβαιώσεις που πιστοποιούν σε ποια χρήση αντιστοιχούν και θα δηλωθούν με συμπληρωματικές δηλώσεις στα έτη που δημιουργήθηκε το δικαίωμα για αυτές τις επιδοτήσεις. Η καταχώρηση των αγροτικών αυτών επιδοτήσεων/ ενισχύσεων στις συμπληρωματικές δηλώσεις, θα γίνεται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες οδηγίες της Διοίκησης (ΠΟΛ. 1116/2015 & ΑΚΤΕ 001249/30-12-2016 και εγκ. 1083185/1-6-2016).
ε) Αγροτικές επιδοτήσεις/ενισχύσεις και κάλυψη τεκμηρίων
i. Αγροτικές επιδοτήσεις. Το μέρος των εισοδηματικών («λοιπών») αγροτικών επιδοτήσεων/ενισχύσεων (πράσινες και συνδεδεμένες ενισχύσεις) που δεν λήφθηκε υπόψη κατά τον προσδιορισμό του κέρδους από ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα (δηλαδή ποσό έως 12.000 ευρώ), δύναται να καλύπτει τεκμήρια. Για αυτό τον λόγο, το ποσό αυτό, αναγράφεται στους κωδ. 659/660 του Εντύπου Ε1 της δήλωσης φόρου εισοδήματος.
ii. Αγροτικές αποζημιώσεις. Οι αγροτικές αποζημιώσεις δεν καλύπτουν τεκμήριο.
στ) Αναγραφή των αγροτικών επιδοτήσεων/ενισχύσεων και αποζημιώσεων στο έντυπο Ε3
Το σύνολο των επιδοτήσεων αναγράφεται και στο εντύπου Ε3. Οι βεβαιώσεις που χορηγεί ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα φέρουν τους απαραίτητους χαρακτηρισμούς για την ορθή φορολογική αντιμετώπιση των αγροτικών επιδοτήσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 112 του Ν.4387/2016 , ώστε να γίνεται ορθή καταχώρησή τους στο έντυπο Ε3 (σχετικό το ΔΕΑΦ Α 1167359 ΕΞ 2016/18-11-2016).
ζ) Παραγωγή έτους 2013. Η παραγωγή του έτους 2013, που έχει φορολογηθεί με τον αντικειμενικό προσδιορισμό του αρ.42 του Ν.2238/1994 (κατ΄ εφαρμογή της έννοιας του γεωργικού έτους, αρ.40 του Ν.2238/1994), εφόσον υπάρχει απόθεμα (π.χ. ανάλογα με το είδος του προϊόντος) και πωληθεί και τα σχετικά φορολογικά παραστατικά έχουν εκδοθεί μετά την 01/01/2014, δεν λαμβάνεται υπόψη στα ακαθάριστα έσοδα. Το ανωτέρω είναι θέμα πραγματικό και υπόκειται στις ελεγκτικές διαδικασίες.
η) Επίμορτος αγροληψία. Στην πρακτική της επίμορτου αγροληψίας, τόσο ο εκμισθωτής όσο και ο αγρολήπτης (σέμπρος) αποκτούν εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα. Συνεπώς και τα δύο μέρη δηλώνουν εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα σύμφωνα με τα οριζόμενα στις ΠΟΛ. 1041/2015 και 1116/2015 σύμφωνα πάντα με τη διανομή των καρπών (ΑΚ), όπως αυτή ορίζεται στο συμφωνητικό μεταξύ των δυο μερών.
Σε περίπτωση που στην εκμετάλλευση δεν παρέχουν υπηρεσίες και τα δύο μέρη, αλλά μόνο ο αγρολήπτης, τότε δεν πρόκειται για επίμορτη αγροληψία όπως αυτή ορίζεται στον Αστικό Κώδικα. Στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή τα οριζόμενα στο άρθρο 39 του N.4172/2013 περί μισθώσεων (εγκ. 1109853/2016).
3. Καθαρό κέρδος αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας
Ως κέρδος θεωρείται το σύνολο των εσόδων της αγροτικής δραστηριότητας μετά την αφαίρεση των επιχειρηματικών δαπανών, των αποσβέσεων και των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις.
Στα έσοδα από τις επιχειρηματικές συναλλαγές περιλαμβάνονται και τα έσοδα από την πώληση των στοιχείων του ενεργητικού (παγίων).
Για τον προσδιορισμό των καθαρών κερδών, οι ασκούντες αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα εκτός των άλλων και τις παρακάτω κατηγορίες δαπανών, εφόσον αποδεικνύονται με τα κατάλληλα παραστατικά:
α) αγορές σπόρων ή νεογνών, λιπασμάτων και φαρμάκων,
β) καλλιεργητικές δαπάνες,
γ) δαπάνες άρδευσης,
δ) δαπάνες για ημερομίσθια εργατών,
ε) το κόστος καυσίμων και συντήρησης των αγροτικών μηχανημάτων,
στ) των τόκων και τα έξοδα των δανείων που σχετίζονται με την αγροτική εκμετάλλευση,
ζ) τις αποσβέσεις παγίου εξοπλισμού κ.λπ. (ΠΟΛ. 1041/2015),
η) τις ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.. Για να αναγνωριστεί το κόστος των εργατικών ως εκπιπτόμενη δαπάνη θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι γενικές διατάξεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας. Συνεπώς το εργόσημο κρίνεται απαραίτητο για τη φορολογική αναγνώριση της δαπάνης των εργατικών (ΠΟΛ. 1116/2015).
Κοινές Δαπάνες. Στην περίπτωση που μια αγροτική εκμετάλλευση δραστηριοποιείται και σε μη αγροτικές δραστηριότητες (π.χ. μεταποίηση) και υπάρχουν κοινές δαπάνες και για τις δυο δραστηριότητες, θα πρέπει να γίνει επιμερισμός των κοινών δαπανών.
Αποσβέσεις ζωϊκού και φυτικού κεφαλαίου. Με την ΠΟΛ. 1073/31-03-2015 (παρ. 5β.)έγινε δεκτό, εάν κάποιο πάγιο δεν μπορεί να ενταχθεί σε μια από τις κατηγορίες της παρ. 4 του άρθρου 24 του Ν.4172/2013 , ο συντελεστής απόσβεσης αυτού θα είναι εκείνος των «λοιπών πάγιων στοιχείων» δηλαδή δέκα τοις εκατό (10%) και όχι εκείνος που τυχόν προκύπτει από την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του παγίου αυτού. Συνεπώς, για την απόσβεση του ζωικού κεφαλαίου καθώς και του φυτικού κεφαλαίου πολυετούς καλλιέργειας θα εφαρμόζεται ο συντελεστής απόσβεσης 10%.
4. Ζημία Αγροτικής Επιχειρηματικής δραστηριότητας
Η ζημία από την αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, αναγράφεται στους κωδικούς 465-466.
α. Επί εφαρμογής των τεκμηρίων δεν μεταφέρεται η ζημία.
Η μεταφορά ζημιών, όπως ορίζεται με τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν.4172/2013, ισχύει και για την άσκηση αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 34 του ΚΦΕ , όταν ο προσδιορισμός των κερδών γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου αυτού (τα γνωστά τεκμήρια), η ζημιά του ίδιου ή των προηγούμενων φορολογικών ετών δεν εκπίπτει και δεν μεταφέρεται για συμψηφισμό στα επόμενα φορολογικά έτη.
β. Μη συμψηφισμός ζημίας από αγροτική δραστηριότητα με κέρδη εμπορικής δραστηριότητας.
Η ζημία από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα μπορεί να συμψηφιστεί μόνο με κέρδη από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα (σχετική και η ΠΟΛ. 1041/2015 εγκύκλιος). Η διαδικασία της μεταφοράς ζημιάς, όπως ορίζεται με τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν.4172/2013 , ισχύει και για την άσκηση αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας ( ΠΟΛ. 1116/2015 ).
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από άρθρο του κ. Γκούρλια Ιωάννη με τίτλο «Εισόδημα αγροτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας» που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου 2018 του περιοδικού Epsilon7.
