Παρέμβαση κράτους με επιρροή, που έγινε μετά από αίτημα της Λευκωσίας, οδήγησε τους Αμερικανούς να μην επιμείνουν σε διατύπωση που παρέπεμπε στο ενδεχόμενο είτε αποχώρησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ είτε αλλαγής των όρων εντολής της μέσα από «στρατηγική αξιολόγηση». Μέχρι και την υστάτη, πριν την έγκριση του ψηφίσματος για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, η Αμερικανίδα Μόνιμη Αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη, Νίκι Χέιλι, που έχει καθεστώς υπουργού, επέμεινε σε αυτή τη διατύπωση, παρόλο που το κείμενο είχε έντονα τα αποτυπώματα της, καθώς υιοθετήθηκαν περισσότερες από τις θέσεις που κατέθεσε.
Η Αμερικανίδα Μόνιμη Αντιπρόσωπος κατά τη διάρκεια όλων των συζητήσεων και διεργασιών ξεκαθάρισε πως η επιμονή της αυτή, καθώς και η λογική που χαρακτήριζε τις πρόνοιες που προώθησε, δεν έχει κάνει με την Κύπρο αλλά με την ευρύτερη πολιτική των ΗΠΑ για τις Ειρηνευτικές Αποστολές του ΟΗΕ. Αυτό είπε και κατά τη συνάντηση που είχε με τον συνάδελφο της, της χώρας που ανέλαβε να παρέμβει: «Δεν έχω τίποτε με την Κύπρο, δεν αφορά την Κύπρο η επιμονή μας αυτή».
Αυτό που υποδείχθηκε προς την Αμερικανίδα αξιωματούχο ήταν πως δεν θα πρέπει να γίνουν κινήσεις που θα επηρεάσουν τη νέα προσπάθεια του ΟΗΕ για επανέναρξη των συνομιλιών. Παράλληλα υποδείχθηκε ότι πρέπει να αποφεύγονται ενέργειες που επιβαρύνουν μια ήδη δύσκολη περιοχή. Σημειώνεται συναφώς ότι πριν από αυτή την παρέμβαση και οι Βρετανοί διαβίβασαν προς τους Αμερικανούς πως υπήρχε αντίδραση από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας για υιοθέτηση τέτοιας διατύπωσης.
Πάντως, οι διεργασίες για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ θεωρούνται, από καλά ενημερωμένες πηγές, ως προπομπός των εξελίξεων που δρομολογούνται για το φθινόπωρο.
Πρώτο, η υποβολή ενδιάμεσης έκθεσης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, στα μέσα Οκτωβρίου, θα λειτουργήσει ως μπαμπούλας για τους εμπλεκόμενους. Θεωρείται πως η έκθεση αυτή θα περιλαμβάνει το αποτέλεσμα των επαφών που θα γίνουν από την απεσταλμένη του Γ.Γ., Τζέιν Χολ Λουτ στην περιοχή, καθώς και των όσων θα διαδραματισθούν στην έδρα του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. Καθίσταται σαφές πως η έκθεση θα καθορίζει το τοπίο είτε επιτευχθεί συμφωνία στο Κυπριακό είτε όχι. Αυτό που επιδιώκεται είναι να πραγματοποιηθεί μια νέα Πενταμερής Διάσκεψη το φθινόπωρο, υπό την προϋπόθεση ότι θα ανάψουν το πράσινο φως οι εμπλεκόμενοι και ο Γ.Γ. του Διεθνούς Οργανισμού.
Δεύτερο, θα κριθεί αυτή την περίοδο, μέχρι και το τέλος του χρόνου, το μέλλον της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Προκύπτει και από το τελευταίο ψήφισμα πως δεν θα παραμείνει ως έχει η Δύναμη σε περίπτωση αποτυχίας στη νέα προσπάθεια για το Κυπριακό.
Τρίτο, είναι προφανές πως βάρος δίνεται στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, στις τεχνικές επιτροπές και στη λεγόμενη κοινωνία των πολιτών. Παρακολουθώντας τη δραστηριότητα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ είναι πρόδηλο πως στρέφεται περισσότερο προς την ενίσχυση δικοινοτικών επαφών και δράσεων. Είναι σαφές πως το πλαίσιο που τίθεται για την υλοποίηση αυτών των πρωτοβουλιών δεν οδηγεί στην άρση των κατοχικών δεδομένων, αλλά στη συμφιλίωση με το κατοχικό στάτους κβο.
Τέταρτο, είναι σαφές πλέον πως βαθμηδόν αλλάζει η βάση των συζητήσεων και της λύσης. Αυτό προτάσσεται από τουρκικής πλευράς και δεν φαίνεται να υπάρχει ισχυρή αντίδραση από τη Λευκωσία. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρεται συχνά-πυκνά σε επίσημες και μη επαφές του, αλλά και κοινωνικές συνάξεις, σε αυτό το ενδεχόμενο. Συνεπώς, όταν τούτο λέγεται έστω και χαμηλόφωνα από τους εμπλεκόμενους, λαμβάνεται υπόψη από τους τρίτους, που διαδραματίζουν ρόλο στο Κυπριακό. Οι λεγόμενοι εν δυνάμει μεσολαβητές φέρονται να είναι ανοικτοί να συζητήσουν οτιδήποτε θέσουν στο τραπέζι οι εμπλεκόμενοι.
Παρασκηνιακά γίνεται λόγος για «τελευταία ευκαιρία» για λύση του Κυπριακού. Αυτό ακούγεται για χρόνια και τελευταία ευκαιρία δεν υπήρξε, καθώς ο ΟΗΕ συνεχίζει τις προσπάθειες για συμφωνία. Ωστόσο, αυτή τη φορά είναι πιο πιεστικοί όσοι διατυπώνουν αυτή την προειδοποίηση – απειλή. Διοχετεύεται συστηματικά και πιεστικά πως το φθινόπωρο όλα θα τελειώσουν, είτε λυθεί το Κυπριακό είτε όχι. Όλα, ούτως ή άλλως, υποστηρίζουν οι ίδιοι κύκλοι, θα αλλάξουν σε σχέση με την Κύπρο.
Σημειώνεται συναφώς ότι για πρώτη φορά τα Ηνωμένα Έθνη θέτουν, έστω και υπό μορφή βολιδοσκόπησης, αυτό που διαχρονικά εγείρεται από τους Τούρκους: Ποιο θα είναι το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων την επόμενη ημέρα μιας αποτυχημένης προσπάθειας στο Κυπριακό;
Είναι ξεκάθαρο πως διαμορφώνεται ένας κλοιός πιέσεων, που στρέφεται κυρίως προς τη Λευκωσία. Ημερολογιακά με βάση τον οδικό χάρτη που καθορίζεται σε σχέση με τα επόμενα βήματα, οι εξελίξεις στο Κυπριακό θα συμπέσουν χρονικά με τις προγραμματισμένες έρευνες από εταιρείες στην κυπριακή ΑΟΖ. Εκ των πραγμάτων οι δύο παράλληλες διαδικασίες, διαπραγμάτευσης και ερευνών, θα αλληλοεπηρεάζονται. Στο παρασκήνιο σημειώνεται από καλούς γνώστες των διεθνών δεδομένων και πρακτικών, ότι «θα ήταν καλύτερα εάν μέχρι τις έρευνες της αμερικανικής ExxonMobil ξεκαθαρίσει το τοπίο στο Κυπριακό». Αυτό, όμως, δεν έχει να κάνει με τη χώρα στην ΑΟΖ της οποίας δραστηριοποιούνται οι εταιρείες, δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά με τις διαθέσεις της Άγκυρας.
Διαδικασία στα δικά της μέτρα
Η αντίδραση της Άγκυρας στο ψήφισμα για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ περιέχει και ένα μήνυμα, το οποίο αφορά στη μορφή των συζητήσεων και της λύσης του Κυπριακού. Ουσιαστικά αντιδρά στο γεγονός ότι πάγιες διατυπώσεις που αφορούν στο Κυπριακό μπορεί να προδικάζουν τα επόμενα βήματα. Προδικάζεται, όπως αναφέρεται, ποια διαδικασία θα ακολουθηθεί στο μέλλον για το Κυπριακό.
Η Τουρκία δεν έχει σε αυτή τη φάση προτεραιότητά της το Κυπριακό, σε περίπτωση ωστόσο που αποφασιστεί να επαναρχίσουν οι προσπάθειες, θα προσέλθει στις διαπραγματεύσεις θέτοντας δική της ατζέντα. Τόσο η κάθοδος του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όσο και του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στα κατεχόμενα ξεκαθάρισαν το τοπίο και έδωσαν κατευθυντήριες γραμμές.
Η τουρκοκυπριακή πλευρά θα κουβεντιάζει με τον ΟΗΕ επαναλαμβάνοντας γενικές τοποθετήσεις και το παιχνίδι θα διαδραματισθεί στην Άγκυρα, όταν θα την επισκεφθεί η απεσταλμένη του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ. Η επίσκεψη, ενδεχομένως αυτή την εβδομάδα, δεν σημαίνει, κατά τους Τούρκους, και επανέναρξη των συνομιλιών. Η τουρκική πλευρά θεωρεί πως η κατάρρευση της Πενταμερούς στο Κραν Μοντανά, πέρσι το καλοκαίρι, έκλεισε ένα μεγάλο κύκλο συζητήσεων στο Κυπριακό υποδεικνύοντας πως τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Συζητά μόνο με βάση «τις σύγχρονες πραγματικότητες στο νησί». Συνεπώς, για την Τουρκία, έναρξη νέας διαδικασίας σημαίνει και νέα ατζέντα.
Η ΛΟΥΤ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΔΡΑΣΗ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΟΜΩΣ ΤΑ ΝΕΟΤΕΡΑ
Η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, αναμένεται αυτή την εβδομάδα, εκτός απροόπτου, να μεταβεί στην Τουρκία για επαφές. Οι συναντήσεις της σε Αθήνα και Βρυξέλλες αναμένεται να πραγματοποιηθούν νωρίς το Σεπτέμβριο ενώ δεν υπάρχει ακόμη εικόνα για το Λονδίνο. Η κ. Λουτ έχει μια πρώτη εικόνα για τις προθέσεις των εμπλεκόμενων. Δεν είναι, όμως, αυτό που επιδιώκει. Κατέγραψε τις εκατέρωθεν θέσεις από τις χωριστές συναντήσεις με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, θέλει όμως να ακούσει και την Άγκυρα. Για να εισηγηθεί επανάληψη των συζητήσεων στο Κυπριακό, πρέπει να είναι απολύτως σίγουρη. Αυτή είναι η εντολή από τον Αντόνιο Γκουτέρες.
