Οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν εμπλακεί σε έναν εμπορικό πόλεμο που δεν φαίνεται να αποκλιμακώνεται. Οι συνομιλίες μεταξύ τους έχουν καταρρεύσει και απειλούν αλλήλους ότι θα επιβάλουν και άλλους δασμούς. Για την Κίνα φαίνεται ότι διαγράφονται δύο εναλλακτικές πορείες, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις για το εμπόριο. Είτε να προβεί σε αλλαγές στην εμπορική και στη βιομηχανική της πολιτική, αλλά και στο φιλόδοξο σχέδιο «Made in China 2025» είτε να συμβιβαστεί με τους δασμούς εκατέρωθεν, ακόμη και στο σύνολο των εξαγωγών. Τόσο η μία οδός όσο και η άλλη ισοδυναμούν με νίκες που θα καταγάγουν στο εμπόριο ο Αμερικανός πρόεδρος και οι σύμβουλοί του. Παράλληλα, θα δώσουν στον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ τη δυνατότητα να προωθήσει το φιλόδοξο σχέδιό του και να δημιουργήσει εθνικούς κολοσσούς σε σημαντικούς τεχνολογικούς τομείς.
Πιθανότερο σενάριο όσον αφορά την έκβαση του εμπορικού πολέμου είναι το αδιέξοδο και η επιβολή εκατέρωθεν δασμών που θα παραμείνουν για πολύ καιρό, ίσως για χρόνια. Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει δασμούς σε κινεζικά βιομηχανικά προϊόντα αξίας 34 δισ. δολ. και σε κινεζικό χάλυβα και αλουμίνιο αξίας 3 δισ. δολ.
Ετοιμάζονται να επιβάλoυν νέους δασμούς και σε άλλα κινεζικά προϊόντα αξίας 16 δισ. δολ. Μολονότι έχουν προκαλέσει τις έντονες διαμαρτυρίες πολλών αμερικανικών επιχειρήσεων που εξαρτώνται από τα κινεζικά εισαγόμενα προϊόντα, αυτές οι κινήσεις εξωθούν τις πολυεθνικές να επανεξετάσουν τους προμηθευτές τους και να γυρίσουν την πλάτη στην Κίνα. Σταδιακά, μπορεί έτσι να μειωθεί το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ από το εμπόριο με την Κίνα.
Μπορεί και να επιτευχθεί ανακωχή, καθώς το Πεκίνο έχει επιδείξει δημοσίως διάθεση για συνεννόηση. Η Κίνα φαίνεται πρόθυμη να συζητήσει κάποιες αλλαγές στο στρατηγικό σχέδιό της «Made in China 2025» που για τον Τραμπ είναι μια «μακροπρόθεσμη απειλή για τις μεγάλες αμερικανικές βιομηχανίες όπως ο κλάδος της αεροναυπηγικής, των επεξεργαστών και των φαρμακοβιομηχανιών». Σύμφωνα με την Κίνα, η διευθέτηση των εμπορικών διενέξεων δεν μπορεί να εμποδίσει την οικονομική της πρόοδο, αλλά μπορούν να γίνουν κάποιες αλλαγές στο σχέδιο «Made in China 2025». Τα τελευταία στοιχεία καταδεικνύουν ότι οι εξαγωγές της Κίνας εξακολουθούν να αυξάνονται, εντείνοντας την αυτοπεποίθηση του Πεκίνου. Ο Χε Βεϊβέν, πρώην στέλεχος του κινεζικού υπουργείου Εμπορίου, που παραμένει σύμβουλος επί θεμάτων εμπορίου, τονίζει ότι «η κόκκινη γραμμή είναι το δικαίωμα της Κίνας να αναπτυχθεί, και όχι κάποιες συγκεκριμένες πολιτικές σχετικά με το σχέδιο Made in China 2025». Για τον κ. Τραμπ, η Κίνα είναι ο υπ’ αριθμόν 1 εχθρός των ΗΠΑ στο εμπόριο. Επικαλείται τα μεγάλα εμπορικά ελλείμματα και τις επιδοτήσεις κρατικών τραπεζών στους ανταγωνιστές των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών.
Φόβοι για ενίσχυση των σκληροπυρηνικών στην κινεζική κυβέρνηση
Εμπειρογνώμονες επί θεμάτων Κίνας εκφράζουν φόβους ότι η εμπορική πολιτική της Ουάσιγκτον μπορεί να εξωθήσει το Πεκίνο να υιοθετήσει πιο επιθετική στάση σε άλλα ζητήματα. Επισημαίνουν ότι ο Κινέζος πρόεδρος έχει αναθέσει το θέμα του εμπορικού πολέμου σε μια ομάδα μετριοπαθών στελεχών που έχουν σπουδάσει σε χώρες της Δύσης.
Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία, μπορεί να αποδυναμωθεί η θέση των μετριοπαθών και να ενισχυθούν οι σκληροπυρηνικοί που υποστηρίζουν τη στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας. «Πρέπει να προσεγγίσουμε την Κίνα και να ενθαρρύνουμε τους μετριοπαθείς στο εσωτερικό της», επισημαίνει ο Τζέιμς Ζίμερμαν, νομικός και πρώην πρόεδρος του αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα. Θα είναι, όμως, περίπλοκη οποιαδήποτε διαπραγμάτευση για το σχέδιο «Made in China 2025». Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ζητήσει από το Πεκίνο να διακόψει τις επιδοτήσεις στις βιομηχανίες που συμμετέχουν στο σχέδιο, καθώς και τα φτηνά δάνεια που τους χορηγούν οι κρατικές τράπεζες, να δεχθεί τους δασμούς που θα επιβάλουν οι ΗΠΑ για λόγους εθνικής ασφαλείας, να εγκαταλείψει την κλοπή επιχειρηματικών μυστικών και να μην υποχρεώνει τις αμερικανικές επιχειρήσεις να μοιράζονται την τεχνογνωσία τους με τις κινεζικές. Η Κίνα δεν είναι πρόθυμη να τα παραχωρήσει όλα, αλλά θα μπορούσε να υποχωρήσει σε ορισμένα σημεία, προσφέροντας στον Αμερικανό πρόεδρο μια φαινομενική νίκη. Εχει προθυμοποιηθεί να τροποποιήσει τη βιομηχανική της πολιτική στα σημεία που παραβιάζουν τους κανονισμούς του παγκόσμιου εμπορίου. Υπάρχουν, όμως, και γκρίζες ζώνες. Οι κανονισμοί του ΠΟΕ απαγορεύουν στις κυβερνήσεις να επιδοτούν άμεσα τις εταιρείες τους. Είναι, όμως, ασαφείς ως προς το αν ένα κρατικό τραπεζικό σύστημα μπορεί να παρέχει δάνεια με προνομιακούς όρους. Στα δάνεια αυτά βασίζεται η βιομηχανική πολιτική της Κίνας, όπως και το πρόγραμμα «Made in China 2025».
Το θέμα είναι αν οποιαδήποτε τροποποίηση στο «Made in China 2025» θα κατευνάσει την κυβέρνηση Τραμπ. Εναλλακτικά, η Κίνα μπορεί να επιδείξει προθυμία για συμβιβασμό στο θέμα των δασμών. Εως τώρα αντιδρά με αντίποινα ίσης αξίας. Οι δύο πλευρές επιβάλλουν δασμούς σε εισαγωγές αξίας 50 δισ. δολ. Ομως, για τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1/10 των εισαγωγών κινεζικών προϊόντων, ενώ για την Κίνα είναι περίπου το 1/3 των εισαγωγών αμερικανικών προϊόντων.
Προκύπτει έτσι το ερώτημα μήπως είναι πρόθυμη να συμβιβαστεί με εκατέρωθεν δασμούς στο σύνολο της εισαγωγών. Οπως σχολιάζει ο Αντριου Πολκ, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Trivium στο Πεκίνο, «ο εμπορικός πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί έτσι για αρκετό καιρό και οι δύο οικονομίες να μην υποστούν ανεπανόρθωτα πλήγματα».
