Η ελληνική κοινωνία παραμένει σοκαρισμένη από τις φονικές πυρκαγιές που έπληξαν την Ανατολική Αττική και είχαν ως δραματικό αποτέλεσμα την απώλεια δεκάδων ανθρώπινων ζωών και την καταστροφή περιουσιών και περιβάλλοντος. Εχοντας επισκεφτεί, μαζί με εκπροσώπους του Εμπορικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ) δύο φορές μέσα σε λίγες ημέρες τις πληγείσες περιοχές κατάλαβα δύο πράγματα. Πρώτον, ότι ήταν θέμα χρόνου να βιώσουμε μια τέτοια καταστροφή και, δεύτερον, το πώς και το γιατί φτάσαμε ως χώρα σε αυτό το σημείο των μνημονίων και της οικονομικής επιτήρησης. Δυστυχώς σε αυτές τις μέχρι πρότινος πανέμορφες περιοχές της αττικής γης είχε καταλυθεί κάθε έννοια λογικής στο θέμα της δόμησης και της δημιουργίας οργανωμένου οικιστικού σχεδιασμού. Πλήθος αυθαίρετων κτισμάτων, παράνομες περιφράξεις που εμπόδιζαν την πρόσβαση προς τις παραλίες, έλλειψη ρυμοτομικού σχεδιασμού, στενά δρομάκια στα οποία μοιραία εγκλωβίστηκαν τόσα οχήματα, καθώς δεν υπήρχε άλλη διέξοδος. Μόνο από τύχη δεν είχε γίνει νωρίτερα τέτοια καταστροφή.
Για να εξηγούμαι, δεν μειώνω τα όποια επιχειρησιακά λάθη έγιναν στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, ούτε και τον παράγοντα των έντονων καιρικών φαινομένων. Αν, όμως, η οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή είχε γίνει με κανόνες και σύμφωνα με τους νόμους, τότε είναι βέβαιο ότι θα ήταν μικρότερο το μέγεθος της καταστροφής, τουλάχιστον στο επίπεδο της απώλειας ανθρώπινων ζωών. Για μένα ο μεγάλος υπαίτιος δεν είναι άλλος από την ίδια την Πολιτεία. Κανένας πολίτης δεν θα μπορούσε να ολοκληρώσει και να λειτουργήσει ένα αυθαίρετο αν δεν του έκλεινε το μάτι το ίδιο το κράτος. Και το έκανε γιατί είχε συμφέρον απ’ όλη αυτή την ιστορία.
Για δεκαετίες οι εκάστοτε κυβερνήσεις, μηδεμιάς εξαιρουμένης, είχαν σημαντικά ψηφοθηρικά οφέλη από το θέμα των αυθαιρέτων. Ταυτόχρονα, αποκόμιζαν και μεγάλα οικονομικά οφέλη μέσω των προστίμων νομιμοποίησης. Δηλαδή αντί να παταχθεί από την πρώτη στιγμή η παρανομία, έμπαινε σε διαδικασία τακτοποίησης. Για τήρηση κανόνων ας μη μιλάμε καλύτερα. Ακόμα και δικαστικές αποφάσεις για κατεδάφιση αυθαιρέτων χρόνιζαν, μέχρι να έρθει ένα νέο νομικό πλαίσιο που θα άνοιγε παράθυρο στη νομιμοποίηση. Και μη λησμονούμε και τα τεράστια συμφέροντα που παίζονται γύρω από το θέμα της οικοπεδοποίησης και των χρήσεων γης. Ολα στον βωμό του κέρδους.
Αραγε, είναι αυτή η εικόνα ενός κράτους που θέλει να αποκαλείται ευρωπαϊκό; Η αντιμετώπιση τέτοιων πρακτικών δείχνει ξεκάθαρα γιατί φτάσαμε στην κρίση και τα μνημόνια. Γιατί δεν υπάρχουν κανόνες. Πάρα πολλά πράγματα λειτουργούν ανεξέλεγκτα και δεν υπάρχει ο παραμικρός σεβασμός στη φύση και την ανθρώπινη ζωή. Τέτοια καταστρατήγηση νόμων επηρεάζει άμεσα διάφορους τομείς, όπως τον τουρισμό ή την εστίαση. Οταν ο καθένας μπορεί να κλείσει χωρίς ουσιαστικές συνέπειες την πρόσβαση στη θάλασσα ή να χρησιμοποιήσει τη γη κατά το δοκούν, είναι επόμενο να αλλοιώσει το περιβάλλον. Πώς θα αναπτυχθεί γενικότερα η υγιής επιχειρηματικότητα όταν δεν τηρούνται οι νόμοι και οι κανόνες;
Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι να ψάχνουμε για υπεύθυνους όταν έχει γίνει το κακό, αλλά να φροντίσουμε έγκαιρα να περιορίσουμε τις όποιες αρνητικές συνέπειες. Και αυτό θα γίνει μόνο όταν αλλάξουμε ως κοινωνία. Οταν θα σταματήσουν να κυριαρχούν οι πελατειακές σχέσεις, τα στραβά μάτια απέναντι στην παρανομία, οι εκ των υστέρων οδυρμοί και θρήνοι για θύματα και καταστροφές. Ισονομία χρειάζεται. Απαρέγκλιτη τήρηση των κανόνων από όλους. Αλλαγή νοοτροπίας από το υψηλότερο κλιμάκιο της όποιας κυβέρνησης ως τον τελευταίο πολίτη. Να λειτουργήσουμε επιτέλους με σχέδιο και προγραμματισμό.
Ως Επιμελητήριο έχουμε επισημάνει πολλές φορές την ανάγκη εκπόνησης ενός γενικότερου αναπτυξιακού σχεδιασμού ο οποίος θα περιλαμβάνει τις βελτιώσεις όχι μόνο στα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία μας αλλά σε όλα τα κακώς κείμενα που εμποδίζουν την πρόοδο της χώρας. Παράλληλα, συνεχίζουμε να δρούμε με γνώμονα τη στήριξη του κοινωνικού συνόλου, του επαγγελματία, του μικρομεσαίου. Για το θέμα της στήριξης των πυρόπληκτων, μέλημα όλων μας πρέπει να είναι η επιστροφή στην κανονικότητα στις πληγείσες περιοχές μέσω συντονισμένων ενεργειών και βεβαίως κανόνων. Εμείς από την πλευρά μας φροντίσαμε μέσα σε διάστημα λίγων ημερών να αποδώσουμε απευθείας και με απόλυτη διαφάνεια στους πληγέντες επιχειρηματίες την οικονομική ενίσχυση του ΕΕΑ, με συνδετικό κρίκο τους τοπικούς εμπορικούς συλλόγους και τους δήμους.
Εφόσον υπάρξει συνεργασία και συναίνεση σε όλα τα επίπεδα, ως χώρα έχουμε τη δύναμη να προχωρήσουμε. Αν η Πολιτεία σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και δρομολογήσει τις απαραίτητες αλλαγές στη λειτουργία του κράτους, τότε υπάρχουν βάσιμες ελπίδες να μην ξαναθρηνήσουμε καταστροφές όπως αυτή στο Μάτι. Και προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε όλοι μαζί να εργαστούμε.
* O Iωάννης Χατζηθεοδοσίου είναι πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών
