Οι Θερμοπύλες ήταν ένα ορεινό πέρασμα της Ελλάδας όπου, το 480 π.Χ., ο βασιλιάς Λεωνίδας με 300 Σπαρτιάτες πολεμιστές και συμμάχους τους αντιστάθηκαν στις περσικές δυνάμεις του βασιλιά Ξέρξη, που εισέβαλε στην Ελλάδα για δεύτερη φορά. Οι Σπαρτιάτες κατάφεραν να κρατήσουν για μέρες το πέρασμα, αλλά τελικά προδόθηκαν και νικήθηκαν.
Την εποχή της μάχης, το βουνό Καλλίδρομο είχε πιο πυκνή βλάστηση, σε σχέση με σήμερα, ενώ η θάλασσα έφτανε ως το πέρασμα. Οπότε οι Θερμοπύλες ήταν ένα στενό πέρασμα μεταξύ βουνού και θάλασσας. Αυτή η τοποθεσία ήταν το πλέον κατάλληλο σημείο για να καταφέρει μια μικρή ομάδα στρατιωτών (οι 300 Σπαρτιάτες με τους Περίοικους Λακεδαιμόνιους, καθώς και τους Θηβαίους και Θεσπιείς συμμάχους τους) να αντισταθεί επιτυχώς στον πολυάριθμο περσικό στρατό (κατά τις εκτιμήσεις, 80.000-250.000 στρατιώτες). Καθυστερώντας σε εκείνο το σημείο τις περσικές δυνάμεις, ο Λεωνίδας έδωσε στους υπόλοιπους Έλληνες τον χρόνο να συνθηκολογήσουν και να οργανωθούν απέναντι στον κοινό εχθρό.
Η στρατηγική θέση των Θερμοπυλών έχει μεγάλη γεωλογική σημασία. Το πέρασμα βρίσκεται κατά μήκος μιας μεγάλης ζώνης που διασχίζει ολόκληρο το Αιγαίο και την ελληνική χερσόνησο, όπου η Ευρασιατική τεκτονική πλάκα συναντά τη μικρότερη πλάκα του Αιγαίου. Οι κινήσεις που έγιναν μεταξύ των δύο τεκτονικών πλακών δημιούργησαν τις απότομες πλαγιές του Καλλιδρόμου, τον Μαλιακό κόλπο και, επίσης, το στενό πέρασμα των Θερμοπυλών.
Ο Λεωνίδας και οι στρατιώτες του δεν κατάφεραν να σταματήσουν την εισβολή των Περσών, και οι δυνάμεις του Ξέρξη προέλασαν κατακτώντας την Αθήνα. Ωστόσο, οι Έλληνες κατάφεραν να οργανωθούν και να αντισταθούν πετυχαίνοντας κρίσιμες νίκες εις βάρος των Περσών, όπως η ναυμαχία της Σαλαμίνας στα τέλη του 480 π.Χ. και η μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. Ο Ξέρξης αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τον ελληνικό χώρο στην Ασία με το μεγαλύτερο τμήμα του στρατού του. Οι γεωλογικές μεταβολές που συνέβησαν με το πέρασμα του χρόνου άλλαξαν την εικόνα των Θερμοπυλών και πλέον μια πεδιάδα με τον ανδριάντα του Λεωνίδα δείχνει το Πέρασμα της Φωτιάς.
