Η διατήρηση των αγγλικών ως επίσημη γλώσσα της ΕΕ θα είναι προβληματική εάν τελικά συμβεί το Brexit. Τα αγγλικά έγιναν μία από τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ, (τότε ΕΟΚ) όταν το Ηνωμένο Βασίλειο εντάχθηκε στην Ένωση. Σήμερα είναι η πλέον διαδεδομένη γλώσσα στην ΕΕ και είναι επίσης η γλώσσα εργασίας στα θεσμικά της όργανα (με εξαίρεση το Court of Justice, το οποίο χρησιμοποιεί τη γαλλική γλώσσα). Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την ΕΕ, η αγγλική γλώσσα δεν μπορεί πλέον να διατηρήσει το status της ως μία από τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης ή μία από τις γλώσσες εργασίας. Κάθε μέλος έχει το δικαίωμα να επιλέξει μια επίσημη μητρική γλώσσα στην ΕΕ. Η Μάλτα και η Ιρλανδία είναι οι μόνες δύο χώρες όπου η αγγλική είναι επίσημη γλώσσα, αλλά η Μάλτα επέλεξε τα μαλτέζικα και η Ιρλανδία τα ιρλανδικά ως τις επίσημες γλώσσες τους.
Αυτό αναφέρθηκε το 2016 σε συνέντευξη Τύπου από τη Danuta Hubner, πρόεδρο της επιτροπής θεσμικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά αμέσως απορρίφθηκε ως “εσφαλμένη” από την αντιπροσωπεία της Κομισιόν στην Ιρλανδία.
Επί της αρχής, υπάρχουν δύο διαδρομές για τη διατήρηση της αγγλικής ως μία από τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ:
-Η Ιρλανδία ή η Μάλτα αλλάζουν την επίσημη γλώσσα τους στην ΕΕ στα αγγλικά. αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα εθνικό πρόβλημα. Αν και οι περισσότεροι Ιρλανδοί και Μαλτέζοι πολίτες μιλούν αγγλικά, πώς θα αντιδρούσαν σε αυτή την “μη πατριωτική” αλλαγή;
-Η αγγλική είναι μία από τις επίσημες γλώσσες στην Ιρλανδία και στη Μάλτα, επομένως μπορεί να μην υπάρχει πρόβλημα βα διατηρήσουν την αγγλική στην ΕΕ. Αυτό το επιχείρημα υποστηρίζεται από τις νομικές υπηρεσίες της Κομισιόν, το Ευρωκοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υποστηρίζουν ότι δεν χρειάζεται καμία συνάντηση, διάσκεψη ή ψηφοφορία από το Συμβούλιο της ΕΕ.
Το δεύτερο επιχείρημα παραβιάζει το πνεύμα, και ακόμη και την ίδια τη διατύπωση του Άρθρου 342 της Συνθήκης της Λισσαβόνας (το οποίο ενσωματώνει το Άρθρο 217 της Συνθήκης της Ρώμης το 1957, που χρησιμοποιείται στον Κανονισμό Νο 1/1958 του Συμβουλ΄ίου της ΕΟΚ, ο οποίος καθορίζει τις γλώσσες που θα χρησιμοποιούνται από την ΕΟΚ)>
Το Άρθρο 342 δηλώνει ότι:
“Οι κανόνες που διέπουν τις γλώσσες των οργάνων της ΕΕ θα πρέπει, με την επιφύλαξη των διατάξεων του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να καθορίζονται από το Συμβούλιο, με ομόφωνη απόφαση”.
Αυτό περιλαμβάνει δύο σημαντικές διατάξεις: το Συμβούλιο πρέπει να καταρτίσει έναν κανονισμό και ο κανονισμός πρέπει να υιοθετεί και από τις 27 χωρες της ΕΕ μετά το Brexit. Υπάρχει κάποια πιθανότητα οι εκπρόσωποι των χωρών στο Συμβούλιο να ψηφίσουν ομόφωνα για να διατηρήσουν την αγγλική όχι μόνο ως μία επίσημη, αλλά επίσης και ως μία γλώσσα εργασίας; Η πιθανότητα είναι μικρή, πολύ μικρή. Διότι χωρίς τους 60 εκατ. γηγενείς αγγλόφωνους, άλλες γλώσσες γίνονται πιο “πολύτιμες” ή σημαντικές.
Για να ποσοτικοποιήσουμε αυτό το επιχείρημα, σε πρόσφατο paper μας αξιολογούμε τη βαρύτητα κάθε γλώσσας της ΕΕ χρησιμοποιώντας τρεις μεθόδους:
-Μέθοδος πρώτη: Για κάθε γλώσσα, υπολογίζονται όλοι οι ομιλούντες, ανεξαρτήτως της επάρκειας. Όλοι οι ομιλούντες, άπταιστα ή όχι, υπολογίζονται ως 1. Αυτοί που δεν τη μιλούν, υπολογίζονται ως 0.
-Μέθοδος 2: Μόνο όσοι μιλούν άπταιστα (ουσιαστικά οι γηγενείς) υπολογίζονται ως 1, όλοι οι άλλοι ως 0.
-Μέθοδος 3: Όλοι οι ομιλούντες υπολογίζονται, αλλά επίσης και η επάρκειά τους. Ένας γηγενής υπολογίζεται ως 1, ένας που ισχυρίζεται ότι έχει πολύ καλή ή καλή γνώση της γλώσσας υπολογίζεται ως 1/2, όλοι οι άλλοι ως 0.
Η γνώση των γλωσσών υπολογίζεται με τη χρήση κάθε μεθόδου με στοιχεία από μια Ειδική Έρευνα Βαρόμετρο που διεξήχθη στα τέλη του 2005, σύμφωνα με την οποία ερωτήθηκαν 1.000 πολιτες σε κάθε χώρα της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης και της Βουλγαρίας και Ρουμανίας, οι οποίες εντάχθηκαν την 1η Ιανουαρίου 2007). Τα σύνολα σταθμίζονται ώστε να λαμβάνουν υπόψη τους πληθυσμούς των διαφόρων χωρών για να συγκρίνουν την κατάσταση των ομιλούντων για όλες τις χώρες της ΕΕ πριν και μετά το Brexit. Ο Πίνακας 1 περιορίζει την παρουσίαση στις έξι γλώσσες που χρησιμοποιούνται περισσότερο, χρησιμοποιώντας κάθε μία από τις τρεις μεθόδους. Οι αριθμοί δείχνουν το συνολικό ποσοστό των πολιτών της ΕΕ που γνωρίζουν τη γλώσσα που εμφανίζεται στην πρώτη στήλη.
Τα αποτελέσματα δείχνουν σαφώς ότι τα αγγλικά είναι η πρώτη γλώσσα στη ΕΕ πριν από το Brexit εάν υπολογίσουμε όλους τους αγγλόφωνους, ανεξαρτήτως επάρκειας (μέθοδος 1), ή εάν υπολογίσουμε όσους έχουν την αγγλική ως μητρική ως 1 και όσους δεν είναι μητρική τους γλώσσα αλλά έχουν καλή γνώση της γλώσσας ως 1/2 (μέθοδος 3). Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς, τα αγγλικά τα πάνε καλύτερα και από τα γερμανικά ή τα γαλλικά, και πολύ καλύτερα από τα ιταλικά, τα ισπανικά και τα πολωνικά.
Αυτό ωστόσο δεν ισχύει όταν εξετάσουμε μόνο όσους έχουν την αγγλική ως μητρική (Μέθοδος 2). Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μικρότερο πληθυσμό (60 εκατ.) από τη Γερμανία και την Αυστρία μαζί (90 εκατ) ή τη Γαλλία μαζί με το 40% του Βελγίου (70 εκατ.).
Εάν το Brexit προχωρήσει, η αγγλική γλώσσα θα χάσει έδαφος σε κάθε περίπτωση. Η γερμανική και -εάν χρησιμοποιήσουμε την τρίτη μέθοδο υπολογισμού- η γαλλική, θα είναι κυρίαρχες.
Θα αποτελούσε έκπληξη εάν η Γερμανία (και η Αυστρία) και η Γαλλία (και οι γαλλόφωνοι Βέλγοι) υποστήριζαν ένα status quo όπου διατηρείται η τωρινή επικράτηση της αγγλικής γλώσσας. Το Συμβούλιο της ΕΕ, το οποίο πρέπει να αποφασίσει ομόφωνα, θα πρέπει να βρει εξαιρετικά καλά επιχειρήματα για να πείσει τις χώρες να ψηφίσουν υπέρ της εισαγωγής της αγγλικής από την Ιρλανδία αντί των ιρλανδικών (ή αντί των Μαλτέζικων στη Μάλτα) ή να ψηφίσουν υπέρ της αγγλικής, εάν η αγγλική πάψει να είναι μια επίσημη γλώσσα της ΕΕ.
Αυτό μπορεί να είναι μια ατυχής κατάσταση για πολλές χώρες. Η αγγλική είναι περισσότερο διαδεδομένη και σίγουρα καλύτερα κατανοητή στην υπόλοιπη Ευρώπη από ό,τι τα γερμανικά ή τα γαλλικά. Χωρίς το Brexit, θα ήταν πιθανότατα το lingua franca της ΕΕ στο μέλλον.
Αλλά, υπάρχει ένα αλλά…..
*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο VoxEU.org, ένα policy portal που ιδρύθηκε από το Center for Economic Policy Research (CEPR)
