Ο πρόσφατος νόμος 4557/ 2018 ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη την Οδηγία 2015/ 849 που έχει ως αντικείμενο την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, καθώς και την προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος από τους κινδύνους που αυτές ενέχουν.
Ο νέος νόμος αντικαθιστά τον υφιστάμενο Ν. 3691/2008 επί του θέματος, εισάγει αυστηρότερες ρυθμίσεις για την καταπολέμηση των ανωτέρω αδικημάτων, κυρίως σε σχέση με την υποχρέωση των υπόχρεων οντοτήτων (τράπεζες κ.λπ.) να εφαρμόζουν μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τους πελάτες τους. Τα μέτρα αυτά συνίστανται ενδεικτικά στον έλεγχο της εξακρίβωσης της ταυτότητας του πραγματικού δικαιούχου των πελατών τους, την ενδελεχή εξέταση των συναλλαγών τους, την αναφορά ύποπτων συναλλαγών προς την αρμόδια εποπτεύουσα αρχή κ.λπ.
Υπόχρεα πρόσωπα είναι μεταξύ άλλων τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες κ.λπ.), οι ορκωτοί ελεγκτές-λογιστές, οι εξωτερικοί λογιστές-φοροτεχνικοί, οι συμβολαιογράφοι και οι δικηγόροι (όταν συμμετέχουν, ενεργώντας εξ ονόματος και για λογαριασμό των πελατών τους, σε χρηματοπιστωτικές συναλλαγές ή σε συναλλαγές επί ακινήτων και όταν βοηθούν στον σχεδιασμό ή στη διενέργεια συγκεκριμένων συναλλαγών για τους πελάτες τους), οι μεσίτες ακινήτων ή πιστώσεων για συναλλαγές των οποίων η αξία ανέρχεται σε τουλάχιστον 10.000 ευρώ, τα πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες (σύστασης, έδρας, κατεπιστευματοδόχου, πληρεξούσιου μετόχου εταιρείας κ.λπ.) σε εταιρείες ή καταπιστεύματα (trusts), τα καζίνο, οι επιχειρήσεις εμπορίας επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, ελικοπτέρων, αεροσκαφών και σκαφών αναψυχής γενικά κ.λπ.
Ως πραγματικοί δικαιούχοι νοούνται τα φυσικά πρόσωπα, στα οποία τελικά ανήκει ή τα οποία ελέγχουν το νομικό πρόσωπο (το οποίο είναι πελάτης των υπόχρεων προσώπων), μέσω άμεσης ή έμμεσης κατοχής ή ελέγχου ικανού ποσοστού μετοχών ή με άλλα μέσα. Το ικανό ποσοστό συμμετοχής ορίζεται σε 25% και άνω για μη εισηγμένη εταιρεία. Επίσης, πραγματικός δικαιούχος νοείται κάθε φυσικό πρόσωπο για λογαριασμό του οποίου διενεργείται μια δραστηριότητα ή συναλλαγή.
Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων
Περαιτέρω, εισάγονται υποχρεώσεις και για τους πελάτες των ανωτέρω υπόχρεων προσώπων, ουσιαστικά για όλες τις επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα, όλα τα νομικά πρόσωπα και τα νομικά μορφώματα που έχουν έδρα στην Ελλάδα θα πρέπει να συλλέγουν και να καταχωρίζουν στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων (ΚΜΠΔ) ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους (μετόχους κ.λπ.), ήτοι τουλάχιστον το ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, υπηκοότητα, χώρα διαμονής, καθώς επίσης και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων ψήφου.
Το ΚΜΠΔ θα τηρείται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα Τaxisnet και θα ενεργοποιηθεί έως την 31.1.2019. Οι επιχειρήσεις θα έχουν προθεσμία 60 ημερών από την έναρξη λειτουργίας του μητρώου να εισαγάγουν τα ανωτέρω στοιχεία. Η καταχώριση τυχόν αλλαγών στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων θα πρέπει να γίνεται ομοίως εντός 60 ημερών. Ειδική υπουργική απόφαση αναμένεται να καθορίσει όλες τις λεπτομέρειες τήρησης και λειτουργίας του ΚΜΠΔ.
Κυρώσεις
Σε περίπτωση μη ενημέρωσης του ΚΜΠΔ, η υπόχρεη εταιρεία:
• δεν θα δύναται να λάβει αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας και
• με απόφαση της αρμόδιας αρχής, θα της επιβάλλεται πρόστιμο δέκα χιλιάδων ευρώ, που θα διπλασιάζεται σε περίπτωση υποτροπής της.
Οι ανωτέρω πληροφορίες θα πρέπει να χορηγούνται από τους πελάτες και στα υπόχρεα πρόσωπα (τράπεζες, λογιστές, δικηγόρους κ.λπ.) προκειμένου τα πρόσωπα αυτά να λαμβάνουν τα μέτρα δέουσας επιμέλειας.
Ονομαστικοποίηση μετοχών
Σε συνάφεια με τα παραπάνω, ο νέος νόμος (Ν. 4548/2018) που διέπει από 1/1/2019 τη λειτουργία των ανωνύμων εταιρειών, προβλέπει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2020 καταργούνται οι ανώνυμες μετοχές και προβλέπεται η διαδικασία ονομαστικοποίησης των υφισταμένων ανώνυμων μετοχών. Συγκεκριμένα, οι υφιστάμενες Α.Ε. με ανώνυμες μετοχές υποχρεούνται, με απόφαση που θα λάβει το διοικητικό τους συμβούλιο το αργότερο έως την 1η Ιουλίου 2019, να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο οι μέτοχοι ή άλλοι δικαιούχοι θα πρέπει να αναγγείλουν στην εταιρεία τα επί των μετοχών δικαιώματά τους, ώστε να εγγραφούν στο βιβλίο μετόχων και να εκδοθούν οι νέοι τίτλοι.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr) και ο κ. Γιώργος Σαμοθράκης είναι ορκωτός ελεγκτής – λογιστής.
