Δικαστήριο ΕΕ: Καμία απαλλαγή ευθύνης για παραβιάσεις δικαιωμάτων δημιουργού μέσω διαδικτύου, κατονομάζοντας απλώς ένα μέλος της οικογένειας με πρόσβαση στη σύνδεση

Μία ενδιαφέρουσα απόφαση σε σχέση με τη χρήση peer to peer δικτύων για την παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η υπόθεση αφορά στην αγωγή αποζημίωσης ενός γερμανικού εκδοτικού οίκου εναντίον ενός κατόχου σύνδεσης στο διαδίκτυο, του Michael Strotzer, μέσω της σύνδεσης του οποίου διατέθηκε προς τηλεφόρτωση (upload) σε απεριόριστο αριθμό χρηστών διαδικτυακής βάσης ανταλλαγής αρχείων (peer-to-peer), ένα ηχογραφημένο βιβλίο του οποίου τα δικαιώματα κατέχει ο εν λόγω εκδοτικός οίκος.

Ο M. Strotzer αμφισβήτησε ότι προσέβαλε ο ίδιος τα δικαιώματα του δημιουργού, υποστηρίζοντας ότι οι γονείς του, οι οποίοι διαμένουν μαζί του, είχαν επίσης πρόσβαση στην εν λόγω σύνδεση, χωρίς να δώσει ωστόσο περισσότερες διευκρινίσεις.

Από τη νομολογία του Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Γερμανίας προκύπτει ότι, λαμβανομένου υπόψη του θεμελιώδους δικαιώματος στην προστασία του οικογενειακού βίου, ένα τέτοιο αμυντικό επιχείρημα αρκεί στο γερμανικό δίκαιο για να αποκλειστεί κάθε ευθύνη του κατόχου σύνδεσης με το διαδίκτυο.

Στο πλαίσιο αυτό, ζητήθηκε από το Δικαστήριο της ΕΕ να ερμηνεύσει τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης περί προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (Οδηγία 2001/29/ΕΚ).

Με τη σημερινή του απόφαση. το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε ότι ο κάτοχος σύνδεσης με το διαδίκτυο, μέσω της οποίας διαπράττεται προσβολή των δικαιωμάτων δημιουργού με ανταλλαγή αρχείων (peer to peer), δεν μπορεί να απαλλάσσεται κάθε ευθύνης κατονομάζοντας απλώς ένα μέλος της οικογένειάς του που είχε δυνατότητα πρόσβασης στην εν λόγω σύνδεση.

Όπως επισημαίνει το Δικαστήριο, οι κάτοχοι των ως άνω δικαιωμάτων πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους μια μορφή αποτελεσματικής ένδικης προστασίας ή μέσα που να παρέχουν τη δυνατότητα στις αρμόδιες δικαστικές αρχές να διατάσσουν τη γνωστοποίηση των αναγκαίων πληροφοριών.

Ιστορικό

Ο γερμανικός εκδοτικός οίκος Bastei Lübbe ζητεί από τον Michael Strotzer χρηματική αποζημίωση ενώπιον του Landgericht München I (πρωτοδικείου της 1ης περιφέρειας του Μονάχου) διότι ένα ηχογραφημένο βιβλίο επί του οποίου ο ως άνω εκδοτικός οργανισμός κατέχει τα δικαιώματα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα προσφέρθηκε προς τηλεφόρτωση σε απεριόριστο αριθμό χρηστών διαδικτυακής βάσης ανταλλαγής αρχείων (peer-to-peer) μέσω διαδικτυακής σύνδεσης της οποίας κάτοχος είναι ο M. Strotzer.

Ο M. Strotzer αμφισβητεί ότι προσέβαλε ο ίδιος τα δικαιώματα του δημιουργού. Ακόμη, υποστηρίζει ότι οι γονείς του, που διαμένουν μαζί του, είχαν επίσης πρόσβαση στην εν λόγω σύνδεση, χωρίς να δώσει ωστόσο περισσότερες διευκρινίσεις όσον αφορά τη χρονική στιγμή κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε η ως άνω σύνδεση από τους γονείς του και όσον αφορά τη φύση της χρήσης αυτής. Κατά το Landgericht München I, από τη νομολογία του Bundesgerichtshof (Ανωτάτου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, Γερμανία) προκύπτει ότι, λαμβανομένου υπόψη του θεμελιώδους δικαιώματος στην προστασία του οικογενειακού βίου, ένα τέτοιο αμυντικό επιχείρημα αρκεί στο γερμανικό δίκαιο για να αποκλειστεί κάθε ευθύνη του κατόχου σύνδεσης με το διαδίκτυο1.

Το Landgericht München I ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τις διατάξεις του δικαίου της Ένωσης περί προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (Οδηγία 2001/29/ΕΚ).

Απόφαση

Με τη σημερινή απόφασή του το Δικαστήριο απαντά ότι το δίκαιο της Ένωσης αντιτίθεται στην εφαρμογή εθνικής νομοθεσίας (όπως της επίμαχης, ερμηνευόμενης από το αρμόδιο εθνικό δικαστήριο), δυνάμει της οποίας ο κάτοχος σύνδεσης με το διαδίκτυο, μέσω της οποίας διαπράττεται προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού με την ανταλλαγή αρχείων, απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη όταν κατονομάζει ένα μέλος της οικογένειάς του που είχε δυνατότητα πρόσβασης στην εν λόγω σύνδεση, χωρίς να δίδει περισσότερες διευκρινίσεις όσον αφορά τη χρονική στιγμή κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε η ως άνω σύνδεση από το μέλος αυτό της οικογένειάς του και τη φύση της χρήσεώς της εκ μέρους του τελευταίου.

Κατά το Δικαστήριο, πρέπει να αναζητηθεί δίκαιη ισορροπία μεταξύ διαφόρων θεμελιωδών δικαιωμάτων, ήτοι μεταξύ του δικαιώματος αποτελεσματικής ένδικης προστασίας και του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, αφενός, και του δικαιώματος σεβασμού του ιδιωτικού και οικογενειακού βίου, αφετέρου.

Δεν υφίσταται τέτοια ισορροπία όταν παρέχεται μια σχεδόν απόλυτη προστασία στα μέλη της οικογένειας του δικαιούχου σύνδεσης με το διαδίκτυο, μέσω της οποίας διαπράττεται προσβολή των δικαιωμάτων του δημιουργού με ανταλλαγή αρχείων.

Πράγματι, αν το εθνικό δικαστήριο που έχει επιληφθεί αγωγής αποζημίωσης δεν μπορεί να επιβάλλει, αιτήσει του ενάγοντος, την προσκόμιση αποδεικτικών στοιχείων σχετικών με τα μέλη της οικογένειας του αντιδίκου, τότε καθίσταται αδύνατη η απόδειξη της προβαλλόμενης προσβολής των δικαιωμάτων του δημιουργού, καθώς και ο εντοπισμός του δράστη της εν λόγω προσβολής, οπότε διαπράττεται κατάφωρη προσβολή του θεμελιώδους δικαιώματος αποτελεσματικής ένδικης προστασίας και του θεμελιώδους δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας σε βάρος του κατόχου δικαιώματος του δημιουργού.

Η κατάσταση θα ήταν ωστόσο διαφορετική αν, προς αποφυγή μιας ανεπίτρεπτης ανάμειξης στον οικογενειακό βίο, οι κάτοχοι των δικαιωμάτων είχαν άλλης μορφής αποτελεσματική ένδικη προστασία, για παράδειγμα τέτοια που να τους παρέχει τη δυνατότητα διαπίστωσης, στην περίπτωση αυτή, της αστικής ευθύνης του δικαιούχου της σχετικής διαδικτυακής σύνδεσης.

Εξάλλου, εναπόκειται τελικά στο Landgericht München I να εξακριβώσει την ενδεχόμενη ύπαρξη στο εσωτερικό δίκαιο άλλων τρόπων, διαδικασιών και μέσων παροχής ένδικης προστασίας που να καθιστούν δυνατό στις αρμόδιες δικαστικές αρχές να διατάσσουν την παροχή των αναγκαίων πληροφοριών προς απόδειξη, στο πλαίσιο περιστάσεων όπως αυτών της υποθέσεως της κύριας δίκης, της προσβολής του δικαιώματος του δημιουργού καθώς και προς εντοπισμό του δράστη της προσβολής αυτής.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA

• 1.Το Landgericht εξηγεί συναφώς ότι ο κάτοχος διαδικτυακής συνδέσεως μέσω της οποίας διαπράττεται προσβολή των δικαιωμάτων του δημιουργού τεκμαίρεται ότι είναι ο δράστης της προσβολής αυτής, εφόσον αυτός προσδιορίστηκε με ακρίβεια βάσει της διευθύνσεως IP και εφόσον κανένα άλλο άτομο δεν είχε δυνατότητα προσβάσεως στην ως άνω σύνδεση τον χρόνο κατά τον οποίο πραγματοποιήθηκε η εν λόγω προσβολή. Ωστόσο, το ως άνω τεκμήριο μπορεί να ανατραπεί σε περίπτωση που άλλα άτομα είχαν δυνατότητα προσβάσεως στη σύνδεση αυτή. Εξάλλου, αν ένα μέλος της οικογένειας του κατόχου της σύνδεσης είχε τέτοια δυνατότητα, ο τελευταίος μπορεί να απαλλαγεί από κάθε ευθύνη, λαμβανομένου υπόψη του θεμελιώδους δικαιώματος στην προστασία του οικογενειακού βίου, απλώς και μόνον κατονομάζοντας το μέλος αυτό της οικογένειάς του, χωρίς να υποχρεούται να παράσχει συμπληρωματικές διευκρινίσεις όσον αφορά τη χρονική στιγμή κατά την οποία η σύνδεση με το διαδίκτυο χρησιμοποιήθηκε από το ως άνω μέλος της οικογένειάς του και τη φύση της εκ μέρους του τελευταίου χρήσεώς της