Γεν. εισαγγελέας ΔΕΕ: Στην περίπτωση αυτή πρέπει να εφαρμοστούν τα στάδια της οδηγίας περί διαδικασιών επιστροφής
Στις δημοσιευθείσες την Τέταρτη, 17η-10-2018 προτάσεις του ο νέος πρώτος γενικός εισαγγελέας ΔΕΕ Maciej Szpunar προτείνει στο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι η «οδηγία για τις διαδικασίες επιστροφής» (οδηγία 2008/115/ΕΚ, σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών) θα πρέπει να εφαρμοστεί σε ένα υπήκοο τρίτης χώρας και στην περίπτωση που έχουν επαναφερθεί οι έλεγχοι των εσωτερικών συνόρων, δυνάμει του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν (κανονισμός (ΕΕ) 2016/399, περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα).
Επιπλέον, ο γεν. εισαγγελέας Szpunar επισημαίνει ότι, όταν ένα κράτος μέλος είναι διενεργεί ελέγχους στα εξωτερικά σύνορά του ενεργεί προς το συμφέρον όλων των κρατών μελών, ενώ όταν ένα κράτος μέλος αποφασίζει να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά του πράττει μόνο προς το συμφέρον του.
Ιστορικό της υπόθεσης
Ο Abdelaziz Arib, υπήκοος Μαρόκου, πέρασε από έλεγχο σε γαλλικός έδαφος κοντά στα χερσαία σύνορα μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, κατά τη μεταφορά του με λεωφορείο το οποίο είχε ξεκινήσει από το Μαρόκο. Παλαιότερα, είχε εκδοθεί απόφαση απελάσεως από το γαλλικό έδαφος εις βάρος του. Συνελήφθη και κρατήθηκε σε αστυνομικό τμήμα ως ύποπτος για παράνομη είσοδο στη γαλλική επικράτεια και η préfet des Pyrénées Orientales (Περιφέρεια του Τμήματος Ανατολικών Πυρηναίων, Γαλλία) εξέδωσε απόφαση με την οποία διατασσόταν η απομάκρυνσή του από τη γαλλική επικράτεια και η κράτησή του βάσει διοικητικών μέτρων. Το tribunal de grande instance de Montpellier (Περιφερειακό Δικαστήριο, Μονπελιέ, Γαλλία) ήρε την κράτησή του στο αστυνομικό τμήμα και, κατά συνέπεια, και τις παρεπόμενες διαδικασίες, μεταξύ των οποίων και η κράτηση βάσει διοικητικών μέτρων, καθώς δεν ήταν δυνατόν να τεθεί σε τέτοιο καθεστώς. Το cour d’appel de Montpellier (Εφετείο, Μονπελιέ, Γαλλία) επικύρωσε την απόφαση και η Περιφέρεια άσκησε αναίρεση ενώπιον του Cour de cassation (Άρειος Πάγος, Γαλλία).
Η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός του Χώρου Σένγκεν συνεπάγεται την απουσία συνοριακών ελέγχων σε πρόσωπα που διέρχονται τα εσωτερικά σύνορα μεταξύ των κρατών μελών. Ο επίμαχος έλεγχος έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 2016 κατά την περίοδο όπου η Γαλλία είχε επαναφέρει προσωρινά τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά της. Δεδομένου ότι η Γαλλία είχε κηρύξει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν, είχαν επαναφερθεί δυνάμει σοβαρής απειλής στη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια.
Το Cour de cassation ρωτά το Δικαστήριο εάν η επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα ενός κράτους μέλους μπορεί να εξισωθεί με τους συνοριακούς ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, όταν ένας υπήκοος τρίτης χώρας διαβαίνει τα εν λόγω σύνορα και εάν, κατά συνέπεια, η Γαλλία μπορεί να αποφασίσει ελεύθερα να μην εφαρμόσει τη διαδικασία επιστροφής την οποία θεσπίζει η οδηγία 2008/115/ΕΚ, γνωστή και ως «οδηγία για τις διαδικασίες επιστροφής». Η εν λόγω οδηγία επιτρέπει επί της ουσίας στα κράτη μέλη να μην την εφαρμόζουν σε υπηκόους τρίτων χωρών που σταματούν ή διακόπτουν οι αρμόδιες αρχές όταν αυτοί διαβαίνουν παράνομα τα εξωτερικά σύνορα κράτους μέλους και οι οποίοι προκύπτει στη συνέχεια ότι δεν έχουν λάβει άδεια εισόδου ή παραμονής στο εν λόγω κράτος μέλος.
Προτάσεις του γεν. εισαγγελέα
Με τις προτάσεις του, ο γενικός εισαγγελέας Maciej Szpunar υποστηρίζει ότι το ερώτημα το οποίο ανακύπτει στην υπόθεση εν προκειμένω είναι εάν οι διατάξεις της «οδηγίας για τις διαδικασίες επιστροφής» εφαρμόζονται υποχρεωτικά σε μία κατάσταση όπου ένα κράτος μέλος έχει προσωρινά επαναφέρει τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά του.
Ο γενικός εισαγγελέας εκτιμά ότι υπήρξε πράγματι διέλευση συνόρων, υπό την έννοια της νομολογίας του Δικαστηρίου, όταν υφίσταται άμεσος χρονικά και χωρικά σύνδεσμος με αυτή τη διέλευση των γαλλο-ισπανικών συνόρων. Παρατηρεί στη συνέχεια ότι, τα γαλλο-ισπανικά σύνορα δε μπορούν να χαρακτηρισθούν ως εξωτερικά σύνορα, υπό την έννοια της «οδηγίας για τις διαδικασίες επιστροφής», αλλά αντίθετα ως εσωτερικά σύνορα.
Ο γενικός εισαγγελέας προσθέτει ότι τα διαφορετικά νομικά συμφέροντα προστατεύονται αναλόγως εάν τα σύνορα είναι εξωτερικά ή εσωτερικά. Όταν ένα κράτος μέλος διενεργεί ελέγχους στα εξωτερικά σύνορά του ενεργεί προς το συμφέρον όλων των κρατών μελών, ενώ όταν ένα κράτος μέλος αποφασίζει να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορά του πράττει μόνο προς το συμφέρον του.
Κατά συνέπεια, ο γενικός εισαγγελέας εκ των ανωτέρω καταλήγει ότι ένα κράτος μέλος πρέπει να εφαρμόσει τα στάδια της διαδικασίας επιστροφής, όπως ορίζονται στην «οδηγία για τις διαδικασίες επιστροφής», στην κατάσταση ενός υπηκόου τρίτης χώρας τον οποίον σταματούν ή διακόπτουν για παράνομη διέλευση εσωτερικών συνόρων, στα οποία σύνορα έχουν επαναφερθεί οι έλεγχοι εφαρμόζοντας τον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν.
Υπενθυμίζεται ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο. Έργο του γενικού εισαγγελέα είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, νομική λύση για την υπόθεση που του έχει ανατεθεί. Η υπόθεση τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί αργότερα.
Το πλήρες κείμενο των προτάσεων δημοσιεύεται στα γαλλικά στον ιστότοπο CURIA
