Ο Φόρος Συγκέντρωσης Κεφαλαίου (ΦΣΚ) επιβάλλεται από τον ν. 1676/1986 σε συγκεκριμένες πράξεις που πραγματοποιούν τα υποκείμενα στον φόρο πρόσωπα, ήτοι πρόσωπα με έδρα στην Ελλάδα, που επιδιώκουν κερδοσκοπικούς σκοπούς, και τα οποία είναι:
α) Εμπορικές εταιρείες (είτε κεφαλαιουχικές, π.χ. Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ, είτε προσωπικές, π.χ. Ο.Ε., Ε.Ε.) και κοινοπραξίες επιτηδευματιών.
β) Συνεταιριστικές οργανώσεις, οποιαδήποτε άλλη εταιρεία, νομικό πρόσωπο, ένωση προσώπων ή κοινωνία, εφόσον επιδιώκουν κερδοσκοπικό σκοπό.
γ) Υποκατάστημα ξένης εταιρείας με έδρα εκτός Ε.Ε. Ο ΦΣΚ ανέρχεται στο 1% και επιβάλλεται στις ακόλουθες κυρίως πράξεις:
α) Στην αύξηση του κεφαλαίου των ανωτέρω προσώπων, που γίνεται με την εισφορά περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους.
β) Στη μετατροπή ή συγχώνευση ενός μη υποκείμενου προσώπου, σε (ή με) πρόσωπο που θεωρείται υποκείμενο του φόρου.
γ) Στην αύξηση του ενεργητικού των υποκείμενων προσώπων, που γίνεται με την εισφορά περιουσιακών στοιχείων, όχι για συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο ή στην εταιρική περιουσία, αλλά για χορήγηση δικαιωμάτων ίδιας φύσης με εκείνα που έχουν οι εταίροι (π.χ. το δικαίωμα ψήφου ή το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη ή στο προϊόν της εκκαθάρισης).
δ) Στην αύξηση του ενεργητικού των υποκείμενων προσώπων, που γίνεται με την παροχή υπηρεσιών από μέλος αυτών, οι οποίες δεν αυξάνουν το κεφάλαιο, αλλά διαφοροποιούν τα δικαιώματα ή αυξάνουν την αξία των μεριδίων.
ε) Στο δάνειο που συνάπτει υποκείμενο πρόσωπο, εφόσον ο δανειστής έχει δικαίωμα σε ποσοστό στα εταιρικά κέρδη.
στ) Στο δάνειο που συνάπτει υποκείμενο πρόσωπο με εταίρο, τη σύζυγο ή τέκνο, ή με τρίτο πρόσωπο, εάν για το δάνειο έχει εγγυηθεί κάποιος εταίρος εφόσον το δάνειο έχει το ίδιο αποτέλεσμα που έχει και η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου.
ζ) Στη διάθεση παγίων κεφαλαίων ή κεφαλαίων κίνησης σε υποκατάστημα στην Ελλάδα από ξένη εταιρεία (εγκατεστημένη εκτός Ε.Ε.), στην οποία ανήκει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι έως τις 6/4/2014 ο ΦΣΚ επιβαλλόταν και κατά τη σύσταση των υπαγόμενων προσώπων (εταιρειών), υπολογιζόμενος επί του αρχικού κεφαλαίου τους. Πλέον, δεν επιβάλλεται στο αρχικό κεφάλαιο της σύστασης, αλλά μόνο στις μεταγενέστερες αυξήσεις κεφαλαίου ή ενεργητικού.
Στο πλαίσιο αυτό η ΠΟΛ 1042/2017 διευκρίνισε ότι, κατά τη «μετατροπή» ατομικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική εταιρεία δεν επιβάλλεται πλέον ΦΣΚ, διότι η μετατροπή εν προκειμένω διενεργείται με σύσταση εταιρείας και όχι με μεταβολή του νομικού τύπου υφιστάμενης εταιρείας.
Φόρος Συγκέντρωσης Κεφαλαίου σε ποσά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιον
Η επιβολή ΦΣΚ σε ποσά από έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιον αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης και διενέξεων. Συνοπτικά, το θέμα έχει ως εξής:
Η ΠΟΛ.1230/10.10.1994 είχε διευκρινίσει ότι σε περίπτωση έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιον, η υπέρ το άρτιο διαφορά είναι εισφορά που αυξάνει μεν το ενεργητικό της εταιρείας, αλλά ο εισφέρων δεν αποκτά δικαιώματα ψήφου κ.λπ. από την εισφορά αυτή και, επομένως, το ποσό της διαφοράς αυτής δεν υπάγεται κατά τον χρόνο της καταβολής της σε ΦΣΚ. Εφόσον, όμως, γίνει κεφαλαιοποίηση της ανωτέρω διαφοράς οφείλεται κανονικά ΦΣΚ για το ποσό αυτό.
Το ΝΣΚ με τη γνωμοδότηση 113/2009 έκρινε, αντίθετα, ότι η υπέρ το άρτιο διαφορά υπάγεται σε ΦΣΚ ως περίπτωση αύξησης ενεργητικού. Το υπουργείο Οικονομικών, με την ΠΟΛ.1044/3.2.2014, απεδέχθη την εν λόγω γνωμοδότηση και οι φορολογικές αρχές άρχισαν να επιβάλλουν κατά τον έλεγχο των επιχειρήσεων ΦΣΚ σε ποσά υπέρ το άρτιον, και μάλιστα σε αυξήσεις κεφαλαίου που έλαβαν χώρα πριν από την ΠΟΛ 1044/2014 (ενόσω δηλαδή ίσχυαν ακόμα οι αντίθετες σε περιεχόμενο οδηγίες της ΠΟΛ 1230/1994). Αρκετές περιπτώσεις έχουν οδηγηθεί στα διοικητικά δικαστήρια για οριστική κρίση.
Ωστόσο, πρόσφατη απόφαση της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών έκρινε ότι για τις αυξήσεις κεφαλαίου υπέρ το άρτιον, οι οποίες είχαν λάβει χώρα πριν από την έκδοση της ΠΟΛ.1044/2014, εφόσον ο φορολογούμενος είχε ακολουθήσει την ΠΟΛ.1230/1994, δεν οφείλει ΦΣΚ. Το σκεπτικό της ΔΕΔ βασίζεται κυρίως στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, που προβλέπουν ότι «σε περίπτωση που ο φορολογούμενος ακολούθησε τις εγκυκλίους της φορολογικής διοίκησης αναφορικά με τη φορολογική του υποχρέωση, η δήλωσή του δεν θεωρείται ανακριβής ή δεν θεωρείται ότι παρέλειψε να υποβάλει δήλωση, κατά περίπτωση».
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr). Ο κ. Γιώργος Σαμοθράκης είναι ορκωτός ελεγκτής-λογιστής.
