Το ΕΔΔΑ θεώρησε πως δεν επηρέασε τη δίκη στην οποία παραστάθηκε ως πολιτική αγωγή ενώ ήταν Πρόεδρος της Γαλλίας
Η παρουσία σε δίκη ως πολιτικώς ενάγοντος του επικεφαλής ενός Κράτους , ο οποίος μάλιστα προεδρεύει του οργάνου που επιλέγει τους Ανώτατους Δικαστές και τους Προέδρους Εφετών, δεν επηρεάζει την αμερόληπτη κρίση των δικαστών , έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Αν και η χώρα αυτή είναι η Γαλλία, και η προσφυγή αφορούσε την παρουσία του Νικολά Σαρκοζί ως προέδρου της Γαλλίας ως πολικώς ενάγοντος σε δίκη , η απόφαση επι της ουσίας «νομιμοποιεί» την δικαστική παρουσία ενός πανίσχυρου αντιπάλου ( με επιρροή στην επαγγελματική εξέλιξη των δικαστών) , απέναντι σε έναν πολίτη.
Προκαλεί ερωτήματα η σκέψη πως δεν επηρεάζει τους δικαστές η παρουσία ως διαδίκου στη δίκη του αρμοδίου για την επιλογή και την εξέλιξή τους
Αν και η Γαλλική Δικαιοσύνη παρέχει – και κατά το δικαστήριο -τα εχέγγυα της ανεξαρτησίας, η απόφαση προκαλεί σοβαρές επιφυλάξεις σε έγκυρους νομικούς. Φανταστείτε δε αυτή η υπόθεση να αφορούσε Έλληνα πολιτικό, με λόγο στην επιλογή και την εξέλιξη των δικαστών..
Ο δικηγόρος Βασίλης Χειρδάρης, ο οποίος είναι ειδικός σε θέματα Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, εκφράζει μάλιστα σοβαρές επιφυλάξεις θεωρώντας πως θα έπρεπε το ΕΔΔΑ να αναστείλει τη διαδικασία, μέχρι να μην έχει πλέον την ιδιότητα του προέδρου,
Βας. Χειρδάρης: «Δεν είναι πειστική»
Η υπόθεση είναι αξιοπρόσεκτη. Ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας κ. Σαρκοζί άσκησε για ιδιωτική του υπόθεση το δικαίωμά του σε παράσταση πολιτικής αγωγής κατά κατηγορουμένου Γάλλου πολίτη. Το δικαίωμά του αυτό το άσκησε όταν υπηρετούσε το υπέρτατο αξίωμα της Γαλλικής Δημοκρατίας και κατέχοντας ταυτόχρονα και την Προεδρία Επιτροπής που διόριζε τους Ανώτατους Δικαστές και τους Προέδρους των Εφετών. Ιδιότητες που καθιστούσε ερευνώμενη την παράστασή του στο ποινικό δικαστήριο με την ιδιότητα του διαδίκου.
Άραγε θα επηρέαζε τους δικαστές ο διάδικος που καθόριζε την θέση τους και την προαγωγή τους; Το ΕΔΔΑ ερεύνησε την υπόθεση και έκρινε ότι δεν αρκούσε η επίσημη ιδιότητα του διαδίκου από μόνη της για να καταστήσει το Δικαστήριο μη αμερόληπτο και την δίκη μη δίκαιη για τον αντίπαλο του και κατηγορούμενο. Υπήρχαν οι εξασφαλιστικές δικλείδες της γαλλικής νομοθεσίας που έριχναν πέπλο ανεξαρτησίας στους δικαστές της Γαλλίας.
Ο δικηγόρος Βασ. Χειρδάρης
Κατά την άποψή μου δεν είναι εξαιρετικά πειστική η αιτιολογία του Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Αφήνει κενά και δημιουργεί προβληματισμούς. Το ότι διάδικος σε μια δίκη εμφανίζεται αυτός που καθορίζει το επαγγελματικό μέλλον αυτών που θα κρίνουν δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας στον διάδικο που δεν έχει τις αυτές δυνατότητες, ιδιότητες και εξουσίες. Θα έπρεπε να υφίστανται ασφαλιστικές δικλείδες στο γαλλικό δίκαιο ώστε να αναστέλλεται η δίκη σε τέτοιες προφανείς περιπτώσεις μέχρι τη λήξη της ιδιότητας του διαδίκου.
Αντίθετη
Μάλιστα ο ποινικολόγος εξηγεί πως προ λίγων ημερών το Δικαστήριο έκρινε εντελώς αντίθετα σε υπόθεση που ενεπλάκησαν ως δικαστικοί λειτουργοί ο εισαγγελέας -γιός και ο Αρεοπαγίτης- πατέρας :
«Μόλις την Τρίτη το ίδιο Δικαστήριο απεφάνθη στην υπόθεση Dainelienė κατά Λιθουανίας ότι «η δικαιοσύνη πρέπει όχι μόνο να απονέμεται, αλλά και να φαίνεται ότι απονέμεται ορθά» και καταδίκασε τη Λιθουανία για παραβίαση της δίκαιης δίκης εξαιτίας έλλειψης αντικειμενικής αμεροληψίας δικαστή, γιατί συμμετείχε σε Επιτροπή που έκρινε το παραδεκτό της αναίρεσης αρεοπαγίτης που ήταν πατέρας εισαγγελέα που είχε αναμιχθεί στην υπόθεση σε κατώτερο βαθμό! Άραγε η έλλειψη αντικειμενικής αμεροληψίας ισχύει για το έλασσον (πατέρας αρεοπαγίτης – εισαγγελέας γιος) και δεν ισχύει για το μείζον (Πρόεδρος της Δημοκρατίας που καθορίζει τις προαγωγές δικαστών – δικαστές που κρίνονται από τον Πρόεδρο)».
Η υπόθεση
Ο προσφεύγων κ. Thiam, είναι υπήκοος της Μαυριτανίας γεννημένος το 1978 και του ασκήθηκε ποινική δίωξη για απάτη από εγκληματική οργάνωση μετά από μήνυση που υπέβαλλε η Τράπεζα Société Générale, κατόπιν εντολής του κ. Νικολά Σαρκοζί, τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, σχετικά με τις συναλλαγές και κινήσεις που αφορούσαν τον τραπεζικό του λογαριασμό. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, ο κ. Sarkozy ζήτησε να συμμετάσχει στη διαδικασία ως πολιτικώς ενάγων. Τον Ιούλιο του 2009, το δικαστήριο έκρινε τον προσφεύγοντα ένοχο για τις κατηγορίες που ασκήθηκαν εναντίον του και τον καταδίκασε σε φυλάκιση ενός έτους. Η ποινή μειώθηκε στο Εφετείο και τον Ιούνιο του 2012 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπό την ιδιότητα του θύματος, είχε δικαίωμα να ασκήσει πολιτική αγωγή κατά τη διάρκεια της θητείας του.
ΤΟ ΕΔΔΑ
Η προσφυγή του πολίτη απορρίφθηκε από το ΕΔΔΑ καθώς κατέληξε στο συμπέρασμα πως η παρέμβαση του κ. Sarkozy ως πολιτικώς ενάγοντος στην ποινική διαδικασία δεν δημιούργησε έλλειψη ισορροπίας μεταξύ των δικαιωμάτων των διαδίκων και της διεξαγωγής της διαδικασίας.
Όσον αφορά την εκτίμηση της ανεξαρτησίας του δικαστηρίου που είχε εξετάσει τον προσφεύγοντα, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η διάρκεια της θητείας των δικαστών και η ύπαρξη εγγυήσεων έναντι εξωτερικών πιέσεων ήταν ικανές να εγγυηθούν τη λειτουργική ανεξαρτησία τους και να τους προστατεύσουν από εξωτερικές πιέσεις, ειδικά όσον αφορά την εκτελεστική εξουσία. Σύμφωνα με το γαλλικό δίκαιο, η θητεία των δικαστών ήταν συνταγματικά κατοχυρωμένη και συνοδεύονταν από λεπτομερείς κανόνες για την προαγωγή και τους πειθαρχικούς κανόνες που διέπουν το σώμα των δικαστών. Οι αποφάσεις σχετικά με το διορισμό των μελών του δικαστικού σώματος και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και τις προαγωγές τους ελήφθησαν κατόπιν της παρέμβασης της Επιτροπής Εθνικής Νομικής Υπηρεσίας (CSM) και μετά από ακροαματικές διαδικασίες. Αναφορικά με τα πειθαρχικά θέματα, η CSM λειτουργούσε ως πειθαρχικό συμβούλιο και επέβαλε άμεση ποινή, επομένως οι αποφάσεις της σε αυτόν τον τομέα είχαν δικαστικό χαρακτήρα.
Ο Σαρκοζί πρόεδρος της Επιτροπής
Όσον αφορά τη διαδικασία διορισμού δικαστών, το Δικαστήριο τόνισε ότι, μολονότι ασκούνταν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για τον κάθε διορισμό προ απαιτούνταν και η «έγκριση» από την CSM, πράγμα που σημαίνει ότι η εκτελεστική εξουσία δεν μπορούσε να διορίσει δικαστή αν η CSM ήταν αντίθετη.
«…ο κ. Σαρκοζί
εξακολουθούσε
να είναι Πρόεδρος
της CSM, όταν
οι δικαστές
του ποινικού
δικαστηρίου και
του εφετείου
εξέταζαν
την υπόθεση του
προσφεύγοντος»
Επιπλέον, για τον ορισμό των δικαστών του Ακυρωτικού Δικαστηρίου, καθώς και των προέδρων των δευτεροβάθμιων δικαστηρίων και τα tribuneau de grande instance , ο αρμόδιος φορέας CSM πρότεινε υποψήφιους και εξέταζε μόνο τις υποψηφιότητές τους, προτού επιλέξει το άτομο το οποίο έκρινε καταλληλότερο.
Επιπλέον, θα μπορούσε να υποβληθεί στο Συμβούλιο του Κράτους αίτηση δικαστικού ελέγχου για την έκδοση διατάγματος περί διορισμού δικαστή. Συνεπώς, από τις εξουσίες της CSM πρόκυπτε το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπέγραφε τα διατάγματα που διόριζαν τους νέους δικαστές ή διέταζαν την προαγωγή ή τον διορισμό τους σε νέα θέση και αντιθέτως δεν υπονόμευε, ως τέτοια, την ανεξαρτησία των ενδιαφερομένων.
Δικαίως αναρωτήθηκε
Ωστόσο, το Δικαστήριο επεσήμανε ότι ο κ. Σαρκοζί εξακολουθούσε να είναι Πρόεδρος της CSM, όταν οι δικαστές του ποινικού δικαστηρίου και του εφετείου εξέταζαν την υπόθεση του προσφεύγοντος. Συνεπώς, η παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας στη διαδικασία θα μπορούσε να είχε οδηγήσει τον κ. Thiam να διερωτηθεί για την επιρροή του Προέδρου επί της επαγγελματικής προοπτικής των δικαστών τους οποίους βοήθησε να ορίσει και τους οποίους ήταν υποχρεωμένοι να αποφανθούν επί μιας αξίωσης σχετικά με τα ιδιωτικά του συμφέροντα. Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι το γεγονός αυτό δεν αρκούσε για να αποδειχθεί έλλειψη ανεξαρτησίας.
