Μια απλή σύγκριση των στοιχείων της ετήσιας αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης σε πραγματικές τιμές κατά κεφαλήν για τη δεκαετία 2000-2009, μεταξύ Ελλάδας και των υπόλοιπων χωρών του ΟΟΣΑ, αναδεικνύει το μέγεθος του σκανδάλου. Είναι εμφανές ότι και το τελευταίο επιχείρημα που αρθρώθηκε από την αντιπολίτευση κατά τη διάρκεια των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής περί συσχέτισης της αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα και της εισαγωγής νέων καινοτόμων ακριβών φαρμάκων είναι πασιφανώς εκτός πραγματικότητας.
»Όταν χώρες με πολλαπλάσιο Α.Ε.Π. και πολλαπλάσιο μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα από τη δική μας και με αντικειμενικά κριτήρια, καλύτερα δομημένα και οργανωμένα συστήματα αξιολόγησης και τιμολόγησης φαρμάκων είχαν τη συγκεκριμένη περίοδο είτε μείωση είτε μικρή αύξηση.
»Αναλυτικότερα, παρατηρούμε ότι ενώ οι χώρες του ΟΟΣΑ στο σύνολό τους παρουσίασαν αύξηση ανά μέσο όρο της τάξης του 3,5% και οι 31 πλουσιότερες χώρες του ΟΟΣΑ με ρυθμό 3,2%, η Ελλάδα είχε αύξηση 11,1%. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούμε στον πίνακα το Λουξεμβούργο με μείωση 0,8%,τη Νορβηγία 0,6%, τη Δανία, τη Σουηδία και την Ελβετία με αύξηση 1,2%, τη Γαλλία με αύξηση 1,9% και τη Γερμανία με 3%».
Σε αυτό το πόρισμα καταλήγει η Επιτροπή Υγείας της Βουλής για το μεγάλο σκάνδαλο με τη φαρμακευτική δαπάνη.
Δείτε τη ραγδαία αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών από το 1987 έως το 2010:
«Είναι εμφανής η ραγδαία αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης χωρίς να υπάρχει κάποια ”παγκόσμια” εξαίρεση ή ”ιδιαιτερότητα” που να δικαιολογεί αυτήν την υπέρμετρη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης. Ο λόγος της πραγματοποιηθείσας αύξησης της δαπάνης προφανώς εξηγείται από τις στοχευμένες πολιτικές που ασκήθηκαν από τις πολιτικές ηγεσίες της χώρας μας προς όφελος συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων και εις βάρος των ασφαλισμένων και των φορολογουμένων πολιτών» επισημαίνεται.
Στην πρώτη σελίδα του πορίσματος εξηγείται:
Η ραγδαία αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα από το 1987 έως το 2014 δεν προήλθε από κάποιο ακραίο φυσικό φαινόμενο, αλλά ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών που οδήγησαν στην ανεξέλεγκτη αύξηση της κερδοφορίας των φαρμακευτικών εταιρειών και στη διασπάθιση πόρων του ελληνικού Δημοσίου.
Η ραγδαία αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα από το 1987 έως το 2014 δεν προήλθε από κάποιο ακραίο φυσικό φαινόμενο, αλλά ήταν αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών που οδήγησαν στην ανεξέλεγκτη αύξηση της κερδοφορίας των φαρμακευτικών εταιρειών και τη διασπάθιση πόρων του ελληνικού δημοσίουΗ πρώτη μεγάλη νομοθετική παρέμβαση που οδήγησε στην απότομη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης έγινε με την από 07-11-1997 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ Α’ 226) «Κατάργηση των επιβαρύνσεων υπέρ τρίτων επί της τιμής των φαρμάκων» της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ υπό την πρωθυπουργία του Κώστα Σημίτη και του Υπουργού Υγείας Κωνσταντίνου Γείτονα, όπου καταργήθηκαν οι εισφορές υπέρ του α) Τ.Σ.Α.Υ., β) Τ.Ε.Α.ΥΦ.Ε. και γ) Ε.Ο.Φ., όπως ορίζονταν στο άρ. 63 του ν. 2519/1997.
Στο άρ. 63 οριζόταν ότι υπέρ του Τ.Σ.Α.Υ. η εισφορά είναι 4,5%, υπέρ του Τ.Ε.Α.Υ.Φ.Ε. 1,5% και υπέρ του Ε.Ο.Φ. 10% επί της εκάστοτε ισχύουσας καθαρής τιμής των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων που παρασκευάζονται ή συσκευάζονται στην Ελλάδα ή εισάγονται από το εξωτερικό.
Η έναρξη ισχύος της κατάργησης των εισφορών θα άρχιζε από την έκδοση του νέου δελτίου λιανικών τιμών των φαρμάκων, δηλαδή το πρώτο δελτίο τιμών του 1998.
Απόρροια της παραπάνω ΠΝΠ ήταν η μεταβίβαση των πόρων που θα προέρχονταν από τις πωλήσεις των φαρμάκων στα ασφαλιστικά ταμεία και τον ΕΟΦ στις φαρμακευτικές εταιρείες. Ακόμα, με τη ζήτηση φαρμάκων να παραμένει σταθερή, το αποτέλεσμα ήταν να υπάρξει αύξηση των τιμών.
Έτσι, με την παραπάνω ΠΝΠ υπήρξε μια διπλή παρέμβαση υπέρ των φαρμακευτικών εταιρειών τόσο με την αύξηση των τιμών όσο και με τη μη προβλεπόμενη μέχρι τότε απόδοση των εισφορών επί των φαρμάκων προς όφελος των φαρμακευτικών εταιρειών.
To 2008 πληρώναμε 779 ευρώ ο καθένας για φάρμακα. Οκτώ χρόνια νωρίτερα, πληρώναμε μόλις 217 ευρώ τον χρόνο…
Στο διάγραμμα 2 και στον Πίνακα 4 παρουσιάζεται η εκτίμηση σχετικά με τη διαφορά μεταξύ της πραγματοποιήσιμης δαπάνης και της προσδοκώμενης δαπάνης. Ο καθηγητής Ράνος Κωνσταντίνος έχει δημοσιεύσει τα αναφερόμενα στοιχεία κάνοντας λόγο για διαφορά της τάξεως των 30 δις.
«Προβάλλει αμείλικτο το ερώτημα: Υπάρχει διαφθορά στην Υγεία, ή μάλλον ΚΑΙ στην Υγεία; Η απάντηση είναι: διαφθορά υπάρχει κυρίως στον χώρο της Υγείας, όπως και στον χώρο των εξοπλιστικών δαπανών, μάλιστα έχει συναχθεί από μελέτες και έρευνες ότι το σύνολο της διαφθοράς στα εξοπλιστικά και την υγεία έχει τέτοια και τόση έκταση, ώστε δεν θα ήταν καθόλου παρακινδυνευμένο να λεχθεί ότι η διαφθορά στους τομείς αυτούς ευθύνεται, αν όχι αποκλειστικά, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό για τη χρεοκοπία της χώρας.
»Και για να μη θεωρηθεί ότι ο ισχυρισμός αυτός είναι είτε αυθαίρετος είτε αποσκοπεί απλά να θέσει προ των ευθυνών τους μόνο τις προηγούμενες κυβερνήσεις, και σήμερα τους φερόμενους ως εμπλεκόμενους, αναφέρουμε απόψεις και θέσεις πρωτοκλασάτων στελεχών των κυβερνήσεων αυτών» επισημαίνεται στο πόρισμα.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στα συμπεράσματα του Γιώργου Σούρλα, πρώην αντιπροέδρου της Βουλής και Γενικού Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2013, ο οποίος, σε μελέτη του που περιλαμβάνεται στο σύγγραμμα «Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ» και στην «Έκθεση Πεπραγμένων 2012-2013», αναφέρει κάποια συγκλονιστικά στοιχεία και γεγονότα, που καθιστούν «το τότε πολιτικό προσωπικό της χώρας υπόλογο για αδράνεια και αβελτηρία σε όσα διαπίστωνε».
Αναφέρει, λοιπόν, στην Έκθεσή του αυτή και στο ειδικό κεφάλαιο με τίτλο: «Η ΔΩΡΟΔΟΚΙΑ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» τα εξής:
Κατατέθηκαν στοιχεία που απεικονίζουν την έκταση της διαφθοράς αλλά και προτάσεις για την ανάταξη της βαριάς κατάστασης στον ευαίσθητο αυτό χώρο. Χρηματισμός γιατρών, διαβλητές διαδικασίες προμηθειών, υπερτιμολογήσεις ιατρικών μηχανημάτων, υπερσυνταγογραφήσεις, πολυφαρμακία, διάθεση φαρμάκων σε πολλαπλάσιες τιμές από εκείνες των άλλων χωρών, είναι μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν τη θλιβερή εικόνα της διαφθοράς και της διαπλοκής στον χώρο της υγείας. Διαπιστώθηκε ότι ακόμη και σε μια περίοδο πρωτοφανούς οικονομικής κρίσεως ορισμένοι κοινωνικά ανάλγητοι συνεχίζουν αδίστακτα να κερδοσκοπούν και μάλιστα στον ευαίσθητο τομέα της υγείας απέναντι σε εκείνους που δίνουν μάχη για τη ζωή και εκείνους που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανά τα ασφαλιστικά ταμεία….
H επιβολή προστίμων σε πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και προωθούν τα προϊόντα τους δωροδοκώντας Έλληνες που έχουν έμμισθη σχέση εργασίας με το Δημόσιο, ήρθε να επιβεβαιώσει κατά τρόπο κατηγορηματικό αυτό που αποτελούσε αντικείμενο ευρέων συζητήσεων και δημοσιευμάτων. Πρόκειται για κυκλώματα διαφθοράς που επιβάρυναν το Ελληνικό Δημόσιο και συνετέλεσαν στην κατάρρευση της Εθνικής Οικονομίας.
Πρόκειται για εταιρείες που ήταν στο απυρόβλητο αλλά και υπεράνω υποψίας λόγω της θέσεως ισχύος και πρόσβασης στον κρατικό μηχανισμό και της διεθνούς επιρροής που διαθέτουν. Οι διωκτικές και δικαστικές αρχές δυστυχώς δεν κατέστη εφικτό να διερευνήσουν και να επιβάλλουν κυρώσεις σε πολυεθνικές εταιρείες που δωροδοκούσαν.
Διαπιστώθηκε ακόμη ότι και σε μία περίοδο πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, ορισμένοι, κοινωνικά ανάλγητοι, συνεχίζουν αδίστακτα να κερδοσκοπούν και μάλιστα στον ευαίσθητο τομέα της υγείας απέναντι σε εκείνους που δίνουν μάχη για τη ζωή και εκείνους που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανά τα ασφαλιστικά ταμεία.
Κερδοσκοπούν, όταν προμηθεύουν σε πολλαπλάσιες τιμές από εκείνες του εξωτερικού:
Για παράδειγμα:
• Ραδιοφάρμακο, που εισάγεται στην τιμή των 623 ευρώ και διατίθεται στους ασθενείς έναντι 3.300 ευρώ στην Ελλάδα, ενώ στη Γαλλία έναντι 1.087 ευρώ.
• Υπερτιμολόγηση ιατρικών μηχανημάτων μέχρι 2.000% ή 45 φορές με τιμές μεγαλύτερες από εκείνες που διατίθενται στο εξωτερικό.
• Ακριβότερα ιατρικά μηχανήματα κατά 400%: μηχανική βαλβίδα καρδιάς της οποίας το πραγματικό κόστος αγοράς, όπως προκύπτει από το τιμολόγιο, ανερχόταν σε 1.225 ευρώ, τιμολογήθηκε στη συνέχεια από offshore εταιρεία και την προμήθευσαν στα νοσοκομεία έναντι 5.450 ευρώ.
ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΟΡΙΣΜΑΤΟΣ
Η παραπομπή της υπόθεσης NOVARTIS, η οποία, και δικαίως, θεωρείται ότι αποτελεί την επιτομή των διαφόρων σκανδάλων στον χώρο του φαρμάκου, στη Δικαιοσύνη μετά τη σχετική απόφαση της προκαταρκτικής Επιτροπής της Βουλής, ασφαλώς, είχε επίδραση στο μέγεθος των στοιχείων, στα οποία είχε πρόσβαση η επιτροπή μας.
Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι «πλάγιες» μεθόδους προσέγγισης των εκάστοτε υπευθύνων ώστε να εξυπηρετούν προνομιακά δικά τους συμφέροντα χρησιμοποιούσε μόνο αυτή η εταιρεία (NOVARTIS) και ότι και άλλες εταιρείες δεν χρησιμοποιούσαν παρόμοιες μεθόδους.
Η ενασχόληση της Δικαιοσύνης με το κολοσσιαίο αυτό σκάνδαλο δημιουργεί προϋποθέσεις να έλθουν στο φως και άλλες περιπτώσεις, μέθοδοι κ.λπ. που θα συμπληρώσουν την εικόνα. Έτσι, αντιλαμβανόμαστε το τμήμα αυτό του Πορίσματός μας που αφορά στο φάρμακο ως γενική προσέγγιση, βασισμένη εντούτοις στέρεα σε σημαντικά ευρήματα (καταθέσεις μαρτύρων, εκθέσεις ελέγχου κ.λπ.).
Σε κάθε περίπτωση όλα τα διαλαμβανόμενα «σκοτεινά» σημεία πρέπει εξονυχιστικά να ερευνηθούν περαιτέρω και από κάθε άποψη.
Ειδικότερα,
α) Να ερευνηθεί ο λόγος ή οι λόγοι για τους οποίους συγκεκριμένα πορίσματα διωκτικών και ερευνητικών Αρχών (ΣΕΥΠ, ΓΛΚ, ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ,ΟΡΚΩΤΟΙ κ.λπ.) τα οποία αποκάλυπταν τέλεση συγκεκριμένων παράνομων πράξεων και παραλείψεων με συνακόλουθη βλάβη του Δημοσίου μεγάλης αξίας δεν καταγγέλθηκαν από τους παραλήπτες τους Υπουργούς Υγείας στις αρμόδιες δικαστικές αρχές όπως ρητά επιτάσσει το άρθρο 37 Κ.Π.Δ
β) Να ερευνηθεί η περίπτωση της υπερβολικά υψηλής παραγγελίας αντιικών εμβολίων καθώς και οι αιτίες της μη αξιοποίησής τους.
γ) Να ερευνηθεί εάν αληθεύει ή όχι ότι συγκεκριμένος υψηλόβαθμος υπάλληλος του υπουργείου ήταν ο μόνος που κατείχε τον «κλειδάριθμο» με τον οποίο «ανοίγουν» οι τιμές των φαρμάκων στις ευρωπαϊκές χώρες.
δ) Για ποιο λόγο και με ποιες αιτιολογήσεις δεν ενεργοποιήθηκε η υφιστάμενη Επιτροπή διαπραγμάτευσης ειδικά για το διάστημα 2010-2014 οπότε είχαν επιβληθεί οι περιοριστικές πολιτικές στη φαρμακευτική δαπάνη.
