Δεν πρόκειται για διαφορά που εμπίπτει στις «αστικές ή εμπορικές υποθέσεις» κατά την έννοια του κανονισμού
Με σημερινή του απόφαση το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι ο κανονισμός «Βρυξέλλες Iα» δεν έχει εφαρμογή για τον καθορισμό του κράτους μέλους τα δικαστήρια του οποίου έχουν διεθνή δικαιοδοσία για την εκδίκαση αγωγών κατά του Ελληνικού Δημοσίου από ιδιώτη κάτοχο ελληνικών κρατικών ομολόγων κατόπιν της αναγκαστικής ανταλλαγής τους το 2012.
Όπως επισημαίνει το Δικαστήριο, δεν πρόκειται για διαφορά που εμπίπτει στις «αστικές ή εμπορικές υποθέσεις» κατά την έννοια του κανονισμού.
Ιστορικό της υπόθεσης
Ο Leo Kuhn, κάτοικος Βιέννης (Αυστρία), απέκτησε, μέσω αυστριακής τράπεζας-θεματοφύλακα, ελληνικά κρατικά ομόλογα ονομαστικής αξίας 35 000 ευρώ.
Πρόκειται για τίτλους στον κομιστή οι οποίοι παρέχουν το δικαίωμα να επιστραφεί το κεφάλαιο κατά τη λήξη τους και να εισπραχθούν τόκοι. Στο πλαίσιο της υποχρεωτικής ανταλλαγής στην οποία η Ελλάδα προέβη το 2012, τα ομόλογα που κατείχε ο L. Kuhn αντικαταστάθηκαν με νέα ομόλογα μικρότερης ονομαστικής αξίας.
Ο L. Kuhn άσκησε ενώπιον των αυστριακών δικαστηρίων αγωγή κατά της Ελλάδας, με αίτημα την τήρηση των αρχικών όρων δανεισμού ή την επιδίκαση αποζημίωσης. Η Ελλάδα προέβαλε ότι τα αυστριακά δικαστήρια δεν έχουν διεθνή δικαιοδοσία για την εκδίκαση τέτοιων διαφορών.
Το Oberster Gerichtshof (Ανώτατο Δικαστήριο, Αυστρία) ζητεί, στο πλαίσιο αυτό, από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει τον κανονισμό «Βρυξέλλες Ια» για τη διεθνή δικαιοδοσία σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Ο κανονισμός αυτός θέτει ως γενικό κανόνα ότι διεθνή δικαιοδοσία έχουν τα δικαστήρια του κράτους μέλους της κατοικίας του εναγομένου. Ωστόσο, όσον αφορά τις διαφορές εκ συμβάσεως, ο εν λόγω κανονισμός προβλέπει έναν κανόνα ειδικής βάσης διεθνούς δικαιοδοσίας, κατά τον οποίο διεθνή δικαιοδοσία έχει επίσης το δικαστήριο του τόπου όπου εκπληρώθηκε ή πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή. Ο L. Kuhn εξέθεσε συναφώς ότι, μέχρι την ημέρα της αναγκαστικής ανταλλαγής, η Ελλάδα κατέβαλλε τους τόκους σε λογαριασμό του που τηρούνταν σε τράπεζα στην Αυστρία.
Κατά συνέπεια, το Oberster Gerichtshof επιθυμεί να διευκρινιστεί αν ο τόπος εκπλήρωσης της παροχής καθορίζεται, εν προκειμένω, από τους όρους δανεισμού κατά την έκδοση των εν λόγω ομολόγων ή από τον τόπο πραγματικής τήρησης των όρων δανεισμού, όπως είναι ο τόπος καταβολής των τόκων.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ
Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι ο κανονισμός «Βρυξέλλες Iα» δεν έχει εφαρμογή στην επίμαχη διαφορά, επειδή αυτή δεν εμπίπτει στις «αστικές ή εμπορικές υποθέσεις» κατά την έννοια του εν λόγω κανονισμού.
Πράγματι, η επίμαχη διαφορά ανάγεται σε εκδήλωση δημόσιας εξουσίας και προκύπτει από πράξεις του Ελληνικού Δημοσίου κατ’ ενάσκηση της εξουσίας αυτής.
Ο Έλληνας νομοθέτης θέσπισε, στο πλαίσιο και υπό περιστάσεις βαριάς οικονομικής κρίσης, νόμο που προέβλεψε την αναδρομική προσθήκη ρήτρας συλλογικής δράσης η οποία παρέσχε τη δυνατότητα να επιβληθεί τροποποίηση των αρχικών όρων δανεισμού των επίμαχων κρατικών ομολόγων σε όλους τους κομιστές των τίτλων αυτών, συμπεριλαμβανομένων των κομιστών οι οποίοι θα επιθυμούσαν να αντιταχθούν σε αυτήν.
Επιπλέον, η ως άνω ρήτρα υπηρετεί τον σκοπό γενικού συμφέροντος που συνίσταται στην αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους του ελληνικού κράτους και στην αποτροπή του ενδεχομένου αποτυχίας του σχεδίου αναδιάρθρωσης του εν λόγω χρέους, προκειμένου να αποφευχθεί στάση πληρωμών του κράτους αυτού και να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ.
Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ως προς το σημείο αυτό ότι, με τις δηλώσεις της 21ης Ιουλίου και της 26ης Οκτωβρίου 2011, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ κατέστησαν σαφές ότι, όσον αφορά τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, η κατάσταση της Ελλάδας απαιτούσε λύση έκτακτου χαρακτήρα.
Ο έκτακτος χαρακτήρας της κατάστασης αυτής προκύπτει επίσης από το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, από 1ης Ιανουαρίου 2013, σε όλα τα νέα κρατικά χρεόγραφα της ζώνης του ευρώ με προθεσμία λήξης άνω του έτους περιλαμβάνονται ρήτρες συλλογικής δράσης με τρόπο που να διασφαλίζει ότι οι νομικές τους συνέπειες είναι απαράλλακτες.
Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
