Ο Ιάπωνας καπετάνιος που διέσωσε με το καράβι του 825 απελπισμένους Μικρασιάτες στην καταστροφή της Σμύρνης. Έριξε στη θάλασσα το πανάκριβο μετάξι για να επιβιβάσει πρόσφυγες…
Την άγνωστη ιστορία του εμπορικού καραβιού Τόκεϊ-Μαρού από την Ιαπωνία έφερε στο προσκήνιο με ανάρτηση στην ιστοσελίδα της η Εστία Νέας Σμύρνης. Η ανάδειξη της υπόθεσης στηρίχτηκε στην έρευνα της γιαπωνέζας Nanako Murata που σπούδασε Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία. Η έρευνα της τιτλοφορείται «A Japanese Ship Helping Out Greek Refugees on the Quay of Smyrna in 1922». Η Nanako Murata σήμερα είναι καθηγήτρια στο Toyo University. Στις 8 Σεπτεμβρίου 1922 η Σμύρνη καιγόταν απ΄άκρη σε άκρη. Οι φλόγες έκαιγαν σπίτια, επιχειρήσεις και ανθρώπους. Εξαθλιωμένοι Έλληνες της πόλης αναζητούσαν απεγνωσμένα τη σωτηρία διά θαλάσσης αλλά τα καράβια αρνούνταν να τους παραλάβουν και με βία τους πετούσαν στη θάλασσα. Τα αμερικανικά, τα βρετανικά, τα γαλλικά και τα ιταλικά πλοία έλεγαν στους πρόσφυγες ότι μπορούσαν να πάρουν μόνο δικούς τους . Μέσα στον πανικό ένας Ιάπωνας καπετάνιος εμπορικού πλοίου και το πλήρωμά του, συγκλονισμένοι από την εικόνα της τραγωδίας και χωρίς χρονοτριβή, πήραν μια γενναία απόφαση: μετέφεραν στο κατάστρωμα όλο το φορτίο από μετάξι και δαντέλα που ήταν αποθηκευμένο στα αμπάρια και χωρίς δισταγμό το έριξαν στη θάλασσα! Για τον Ιάπωνα καπετάνιο -το όνομα του οποίου παραμένει, δυστυχώς, έως σήμερα άγνωστο- υπέρτερο όλων ήταν η διάσωση των ανθρώπινων ψυχών. Γι’ αυτό και έδωσε διαταγή να πλευρίσει το πλοίο στην προκυμαία και να επιβιβαστούν σε αυτό Έλληνες και Αρμένιοι, προκειμένου να μεταφερθούν ασφαλείς στον Πειραιά και σε άλλα ελληνικά λιμάνια. Η εξαίρετη αυτή πράξη αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία, δεδομένου ότι εκείνες τις ημέρες η Ελληνική κυβέρνηση είχε εκδώσει αυστηρή διαταγή τα ελληνικά πλοία να μην παίρνουν Έλληνες! Η πρωτοβουλία του Ιάπωνα πλοιάρχου δεν πέρασε απαρατήρητη. Καταγράφηκε μέσα και από τις πληροφορίες που έδωσε ο Τζορτζ Χόρτον, ο Αμερικανός πρόξενος τότε στη Σμύρνη. Ο ιάπωνας καπετάνιος απείλησε τους τούρκους ότι θα προκαλούσε διπλωματικό επεισόδιο εάν δεν τον άφηναν να βοηθήσει τους έλληνες πρόσφυγες. Οι ελληνικές εφημερίδες της εποχής το επεσήμαναν. Ο αμερικανός διπλωμάτης σε τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ 18 Σεπτεμβρίου 1922 έγραψε: «Ένα γιαπωνέζικο πλοίο πήρε μερικούς πρόσφυγες και άκουσα πως πέταξε το φορτίο του για τον σκοπό αυτό. «Επιβάτες του πλοίου μιλούν για τη συγκινητικά ευγενική συμπεριφορά του ιαπωνικού πληρώματος». Στις 15 Οκτωβρίου 1922 η «Atlanta Journal-Constitution» ανέφερε: «Αντίθετα με τις ενέργειες κάθε άλλου πλοίου στη Σμύρνη, αυτό (δηλαδή το γιαπωνέζικο πλοίο) πήρε κάθε πρόσφυγα για τον οποίο θα μπορούσε να βρει χώρο πάνω στο σκάφος. Υπήρχε κι ένα φορτηγό πλοίο στο λιμάνι το οποίο έριξε όλο το φορτίο στη θάλασσα, πήρε τους υπόλοιπους πρόσφυγες και τους μετέφερε στον Πειραιά». Σε αναγνώριση αυτής της δράσης στη φλεγόμενη πόλη ο πρόεδρος της ΕΣΤΙΑΣ Νέας Σμύρνης Ιωάννης Παπαδάτος και το ΔΣ , επέδωσαν πλακέτα στον προηγούμενο πρέσβη της Ιαπωνίας στην Ελλάδα Μασούο Νισιμπαγιάσι. Με αυτή την κίνηση τίμησαν τους Ιάπωνες ναυτικούς και εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους «για τη βοήθεια που προσέφεραν στους κινδυνεύοντες με αφανισμό Μικρασιάτες προγόνους». Με την ανάληψη των καθηκόντων του ο νέος Πρέσβης της Ιαπωνίας στην Αθήνα κ. Yasu Shimizu, θέλησε να ενημερωθεί ακόμα περισσότερο για το γεγονός και επισκέφθηκε στην ΕΣΤΙΑ Ν. Σμύρνης Οι μαρτυρίες Στην εφημερίδα «The Boston Globe» της 21ης Οκτωβρίου 1922 η Αν Χάρλοου Μπιρτζ, σύζυγος του Χ. Μπιρτζ, καθηγητή του Διεθνούς Κολεγίου της Σμύρνης, έδωσε μια ακόμα μαρτυρία: «Οι απελπισμένοι πρόσφυγες βρίσκονταν στις αποβάθρες, το λιμάνι ήταν γεμάτο από άνδρες και γυναίκες που κολυμπούσαν με την ελπίδα να σωθούν. Στο λιμάνι εκείνη τη στιγμή ήταν ένα γιαπωνέζικο πλοίο, το οποίο μόλις είχε φθάσει φορτωμένο έως το κατάστρωμα με ένα πολύτιμο φορτίο από μετάξι, δαντέλες μεγάλης αξίας, χιλιάδων δολαρίων. Ο Γιαπωνέζος καπετάνιος, όταν κατάλαβε την κατάσταση που επικρατούσε, δεν δίστασε. Ολόκληρο το φορτίο πετάχτηκε στα βρόμικα νερά του λιμανιού, ενώ το φορτηγό φορτώθηκε και γέμισε με όσες εκατοντάδες πρόσφυγες μπορούσε να μεταφέρει ασφαλείς στον Πειραιά και στις ελληνικές ακτές». Η αναφορά του ανταποκριτή των «New York Times» στις 18 Σεπτεμβρίου: «Την Πέμπτη υπήρχαν έξι ατμόπλοια στη Σμύρνη, για να μεταφέρουν τους πρόσφυγες. Eνα γιαπωνέζικο, δύο γαλλικά, ένα αμερικανικό και δύο ιταλικά. Το αμερικανικό και το γιαπωνέζικο πλοίο δέχθηκαν όλους τους πρόσφυγες, χωρίς να ελέγξουν τα χαρτιά τους, ενώ τα άλλα πλοία πήραν όσους είχαν διαβατήριο». Την υπόθεση του γιαπωνέζικου πλοίου κάποιοι αμφισβήτησαν με βασικό επιχείρημα ότι το συγκεκριμένο πλοίο «Τοκέι Μαρού» ήταν εκείνη την εποχή στη Μεσόγειο με κατεύθυνση τη Μασσαλία, αλλά «δεν καταγράφηκε στον είσπλου των λιμανιών ούτε της Σμύρνης ούτε του Πειραιά, ούτε της Θεσσαλονίκης». Το ενδεχόμενο ο καπετάνιος να απέφυγε τις λιμενικές διατυπώσεις ώστε να προστατεύσει το ανθρώπινο «φορτίο» του, δεν αναφέρεται πουθενά. Ούτε φυσικά ποιες αρχές και με ποιο τρόπο βεβαιώνουν ότι το πλοίο ήταν ανύπαρκτο. Εντύπωση ακόμα προκαλεί πως θα ήταν δυνατό οι λιμενικές υπηρεσίες στη φλεγόμενη Σμύρνη να κατέγραφαν με ψυχραιμία και ακρίβεια όλα τα πλοία που εισέρχονταν στον δίαυλο του λιμανιού. Στην κριτική του θέματος προστέθηκε πρόσφατα και ο έωλος ισχυρισμός ότι την ιστορία δημιούργησαν οι «ουδέτεροι» και «φιλάνθρωποι» Αμερικάνοι και οι ιεραποστόλοι Προτεστάντες. Άραγε με τι σκόπο και γιατί να ενισχύσουν ειδικά τους ιάπωνες;…
