Ανταλλαγή ακινήτων ή αποζημιώσεις για τα κτίρια που θα κατεδαφιστούν, ενεργοποίηση του θεσμού της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης ( ΜΣΔ) για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων παρεμβάσεων αλλά και ένα “πράσινο“ χαράτσι που εισπράττεται μέσα από τα δημοτικά τέλη, προβλέπει το μακρόπνοο σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για τις αστικές αναπλάσεις.
Στόχος είναι να επανασχεδιαστούν τμήματα των πόλεων που γηράσκουν, υποβαθμίζονται και ερημώνουν, αν συνδυαστεί η ενεργειακή αναβάθμιση με τη διασφάλιση της στατικής αντοχής των κτιρίων και να αυξηθεί το πράσινο στις ελληνικές πόλεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Αθήνα έχει το μικρότερο ποσοστό πρασίνου από όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες της Ευρώπης ! Το ποσοστό ανά κάτοικο στην ελληνική πρωτεύουσα είναι γύρω στο ένα τετραγωνικό μέτρο, όταν η αναλογία πρασίνου στις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι 9 έως 10 τ.μ ανά κάτοικο.
Ειδική επιστημονική ομάδα του υπουργείου Περιβάλλοντος επεξεργάζεται σχέδιο νόμου για τη ανάπλαση της Αθήνας και άλλων μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας με χρονικό ορίζοντα δεκαετίας , ενώ είναι πιθανό να απαιτηθεί και η αναθεώρηση κάποιων άρθρων του Συντάγματος. Βασικό πυλώνα του σχεδίου αποτελεί η απόσυρση κτιρίων και η κατεδάφιση με΄ρους ή ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων. Το γκρέμισμα θα εστιάσει σε παλαιά κτίρια ( εκτός διατηρητέων ) τα οποία δεν έχουν στατική επάρκεια και δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι για να διατηρηθούν .
Εθελοντική απόσυρση
Το υπουργείο εξετάζει σχέδια εθελοντικής , υπό προϋποθέσεις , απόσυρσης κτιρίων , με συμφέρουσες αποζημιώσεις, οι οποίες προτείνεται να είναι 50% αυξημένες σε σχέση με τις αντικειμενικές τιμές. Οι παρεμβάσεις θα γίνουν σε επιλεγμένα υποβαθμισμένα αλλά και πολεοδομικά καίρια τμήματα πόλεων για εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων ανάπλασης , με συνδυασμό κατοικίας – εμπορικών ή άλλων χρήσεων και κοινόχρηστων χώρων, που θα αποκτήσουν σε ποιοτική αναβάθμιση αλλά και υπεραξίες για την ευρύτερη περιοχή. Πέρα από τις αποζημιώσεις θα δίνεται στους ιδιοκτήτες, η δυνατότητα μετακίνησης σε κατοικίες με ίση ή μεγαλύτερη επιφάνεια και καλύτερη ποιότητα από εκείνη στην οποία διέμεναν, μέσω της Τράπεζα της Γης, με αξιοποίηση ακινήτων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα (στρατιωτικά ακίνητα, ασφαλιστικά ταμεία κλπ).
Το “πράσινο” τέλος – και πώς θα χρηματοδοτηθούν όλες οι παρεμβάσεις
Στο υπουργείο υπάρχουν διάφορες σκέψεις, μεταξύ των οποίων η θέσπιση “ πράσινου”τέλους στους δήμους. To τέλος αυτό θα επιβάλλεται στους δημότες είτε ορίζοντα ( πχ. 1% του δημοτικού προϋπολογισμού) είτε μόνο για πυκνοκατοικημένες πολεοδομικές ενότητες. Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν θα καταλήγουν σε έναν ειδικό δημοτικό “ πράσινο “ λογαριασμό από τον οποίο θα αντλούνται οι απαραίτητοι πόροι για τις απαλλοτριώσεις.Για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων ανάπλασης, το υπουργείο στοχεύει να αντλήσει κεφάλαια από τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ 2020- 2027, ενώ σχεδιάζει να ενεργοποιήσει ευέλικτες συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα. Επίσης υπάρχουν σκέψεις για κατά προτεραιότητα χρηματοδότησης επισκευής διατηρητέων για τα οποία έχει εκδοθεί τίτλος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης και χρηματοδότηση από Τράπεζα Γης.
Με ποια διαδικασία θα γίνεται η επιλογή των κτιρίων
Ο σχεδιασμός του ΥΠΕΝ προβλέπει τον καθορισμό αυστηρών προϋποθέσεων (π.χ απουσία πράξεων νομής για το διάστημα 7 ετών) για χαρακτηρισμό εγκαταλειμμένων ( και πλέον μαζικά αδέσποτων – που δεν έχουν δηλωθεί στο Κτηματολόγιο και περιέχονται στο δημόσιο ) ειδικά για διατηρητέα, πολεοδομικώς ενδιαφέροντα σημεία , επικίνδυνα για κατάρρευση /δημόσια υγεία κλπ και τη δυνατότητα παρεμβάσεων μόνο σε αυτά και όχι σε κενά , αγνώστου ιδιοκτήτη ή σε όλα τα κτίρια επιλεγείσας περιοχής.
Οι προτάσεις για την επιλογή των κτιρίων
Επιπλέον επισημαίνεται ότι, στις προτάσεις περιλαμβάνεται και η γενικότερη δέσμη οικονομικών κινήτρων (δανειοδότηση για επισκευή και αποκατάσταση με ευνοϊκούς όρους, επιδότηση, καλών χρήσεων π.χ κέντρα πολιτισμού, παιδικοί σταθμοί κλπ φορολογικές ελαφρύνσεις , υπαγωγή σε ΕΣΠΑ, χρηματοδότηση από Πράσινο Ταμείο κλπ).
Ακόμη διερευνάται η σκοπιμότητα ίδρυσης ειδικού ταμείου διατήρησης με δεσμευμένο ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό για τα διατηρητέα κτίρια.
