Για πρώτη φορά κανόνες συλλογικών ενδίκων βοηθημάτων και μέσων σε επίπεδο ΕΕ – Στόχος η ενισχυμένη προστασία των καταναλωτών
- Για πρώτη φορά κανόνες συλλογικών ενδίκων βοηθημάτων και μέσων σε επίπεδο ΕΕ
- Οι καταναλωτές θα προστατεύονται καλύτερα από περιστατικά «μαζικής βλάβης», όπως τα σκάνδαλα με την Volkswagen – ή αλλιώς «Dieselgate» – και τη Ryanair
- Δικλείδες ασφαλείας σε περίπτωση καταχρηστικών αγωγών (καθιερώνεται η αρχή «πληρώνει ο ηττημένος»)
Η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) ενέκρινε την Πέμπτη, 6-12-2018, κανόνες που επιτρέπουν σε ομάδες καταναλωτών που έχουν ζημιωθεί από παράνομες πρακτικές να ασκούν συλλογικές αγωγές και να αξιώνουν αποζημιώσεις.
Προς το παρόν, μόνο 19 κράτη μέλη παρέχουν ορισμένες μορφές ενδίκων βοηθημάτων και μέσων σε θύματα περιστατικών «μαζικής βλάβης» και οι σχετικές δίκες συνήθως είναι χρονοβόρες και δαπανηρές, ιδίως στην περίπτωση της ατομικής προσφυγής των θυμάτων στη δικαιοσύνη.
Οι νέοι κανόνες απαντούν στις ανησυχίες που δημιουργήθηκαν μετά τα πρόσφατα σκάνδαλα «μαζικής βλάβης» τα οποία είχαν διασυνοριακές επιπτώσεις (π.χ. «Dieselgate» και Ryanair). Επιτρέπουν συλλογικές αγωγές σε περιστατικά εμπορικής παραβίασης με ευρύ δημόσιο αντίκτυπο σε εθνικές και διασυνοριακές υποθέσεις σε διάφορους καταναλωτικούς τομείς, όπως η προστασία δεδομένων, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες ταξιδίων και τουρισμού, η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, το περιβάλλον και η υγεία.
Οι νέοι κανόνες συλλογικών αγωγών:
- ενισχύουν το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη καθώς δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να ενώνουν τις δυνάμεις τους διασυνοριακά και να ζητούν από κοινού τον τερματισμό ή την αποτροπή παράνομων πρακτικών, ή να λαμβάνουν αποζημίωση για τη βλάβη που υπέστησαν,
- εναρμονίζουν τους μηχανισμούς συλλογικών ενδίκων βοηθημάτων και μέσων και τερματίζουν τις υφιστάμενες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών,
- μειώνουν το οικονομικό κόστος και καθιστούν την επιλογή άσκησης ενδίκων βοηθημάτων και μέσων πιο προσιτή μέσω της συλλογικής εκπροσώπησης,
- εξισορροπούν το δικαίωμα των πολιτών για πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την προστασία των επιχειρήσεων από καταχρηστικές αγωγές.
Επιλεκτική εκπροσώπηση και δικλείδες ασφαλείας
Με βάση τους νέους υπό επεξεργασία κανόνες, οι συλλογικές αγωγές θα ασκούνται μόνο από συγκεκριμένες οντότητες, όπως οργανώσεις καταναλωτών και ορισμένες αρμόδιες ανεξάρτητες αρχές των κρατών μελών. Οι οντότητες αυτές θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και να μην έχουν συνάψει οικονομικές συμφωνίες με δικηγορικές εταιρίες.
Οι ευρωβουλευτές εισήγαγαν ακόμα την αρχή «πληρώνει ο ηττημένος» προκειμένου να αποτρέψουν πιθανές καταχρηστικές αγωγές και να ενθαρρύνουν τις δικαιολογημένες συλλογικές αγωγές.
Δήλωση
«Το σκάνδαλο Dieselgate αποτέλεσε σημείο καμπής για την Ευρώπη. Θα πρέπει να δράσουμε επειγόντως για να προστατεύσουμε τους καταναλωτές. Η σημερινή ψηφοφορία αποτελεί σημαντικό βήμα και μία πρώτη νίκη για αυτούς», δήλωσε ο εισηγητής Geoffroy Didier (Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, Γαλλία).
«Σε ορισμένες χώρες μεγάλες εταιρίες καταφεύγουν σε ιδιωτικές εμπορικές οντότητες μόνο για να σπάσουν τον ανταγωνισμό. Το κείμενο που στηρίξαμε σήμερα θα μας προστατεύσει από την καταχρηστικότητα των ομαδικών αγωγών που βλέπουμε στην Αμερική. Θα διασφαλίσει στους καταναλωτές δίκαιη πρόσβαση στη δικαιοσύνη και θα προστατεύσει τις επιχειρήσεις από καταχρηστικές αγωγές», πρόσθεσε.
Επόμενα βήματα
Το σχέδιο της έκθεσης ψηφίστηκε με 19 ψήφους υπέρ, καμία κατά και 3 αποχές. Η Επιτροπή του ΕΚ ενέκρινε επίσης τη διαπραγματευτική εντολή με τους Υπουργούς της ΕΕ και οι συζητήσεις θα ξεκινήσουν μόλις το Συμβούλιο υιοθετήσει τη θέση του και η Ολομέλεια του ΕΚ δώσει το πράσινο φως.
Ιστορικό
Η οδηγία για τις συλλογικές αγωγές αποτελεί μέρος της Νέας Συμφωνίας για τους Καταναλωτές, την οποία εισήγαγε τον Απρίλιο 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών σε επίπεδο ΕΕ. Περιλαμβάνει ενισχυμένα δικαιώματα των καταναλωτών στο Διαδίκτυο, εργαλεία επιβολής δικαιωμάτων και αποζημιώσεων, κυρώσεις σε περιστατικά παραβίασης του ενωσιακού δικαίου των καταναλωτών και βελτιωμένους όρους των συναλλαγών.
Προς το παρόν, η οδηγία 2009/22/ΕΚ για τις αγωγές παραλείψεως στον τομέα της προστασίας των συμφερόντων των καταναλωτών, επιτρέπει σε ένα δικαστήριο ή μία διοικητική αρχή να τερματίσει μία πρακτική που παραβιάζει τους κανόνες προστασίας των καταναλωτών. Ωστόσο, οι εν λόγω αγωγές παραλείψεως δεν παρέχουν στους καταναλωτές που έχουν υποστεί βλάβη τη δυνατότητα να δεχθούν μέτρα αποκατάστασης ή να λάβουν αποζημίωση ταυτόχρονα.
Η δυνατότητα άσκησης συλλογικών ενδίκων βοηθημάτων και μέσων με αξιώσεις αποζημίωσης υφίσταται σε 19 κράτη μέλη, αλλά σε περισσότερα από τα μισά εξ αυτών περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς, κυρίως σε καταναλωτικές αξιώσεις. Την ίδια στιγμή, εννέα χώρες δεν παρέχουν τη δυνατότητα συλλογικών αξιώσεων αποζημίωσης σε περιστατικά «μαζικής βλάβης».
Μόνο έξι κράτη μέλη διαθέτουν κατάλληλο εναλλακτικό μηχανισμό επίλυσης των διαφορών σε περιπτώσεις μαζικής βλάβης»: Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.
