ΑΠΟΦΑΣΗ
Khusnutdinov και X. εναντίον Ρωσίας της 18.12.2018 (αριθμ. προσφ. 76598/12)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Δικαίωμα του ιδίου του ανήλικου παιδιού να επιλέξει το ποιος θα έχει την επιμέλειά του. Προσφυγή του πατέρα της 13χρονης ανήλικης ύστερα από το θάνατο της μητέρας της με στόχο την επιμέλειά της και τη μόνιμη διαμονή της με αυτόν και την επιστροφή της από την οικία των παππούδων της. Παθητική στάση του πατέρα το πρώτο διάστημα αποχωρισμού από την κόρη του και μη επίδειξη ενδιαφέροντος. Μακροχρόνιος και άκαρπος δικαστικός αγώνας του πατέρα στα εθνικά δικαστήρια.
Το ΕΔΔΑ έκρινε, λαμβάνοντας υπόψη: α) την επιθυμία του ίδιου του παιδιού να μείνει με τους παππούδες και όχι με τον πατέρα του, β) ότι ήταν 13 ετών και σε θέση να διαμορφώσει δική του γνώμη για το θέμα και να καταλάβει τις συνέπειες της γνώμης του, ότι το συμφέρον του τέκνου ήταν να παραμείνει με τους παππούδες του. Μη παραβίαση του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή (άρθρο 8 της ΕΣΔΑ).
ΔΙΑΤΑΞΗ
Άρθρο 8
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Οι προσφεύγοντες Rafael Kaymanovich Khusnutdinov και η κόρη του X. είναι Ρώσοι υπήκοοι που γεννήθηκαν το 1978 και το 1998 αντίστοιχα. Ο κ. Khusnutdinov ζει στην Ουάσιγκτον, ενώ η κόρη του ζει στη Μόσχα.
Τον Ιούνιο του 2008 ο κ. Khusnutdinov μετακόμισε από τη Μόσχα στις Ηνωμένες Πολιτείες με τη σύζυγό του Ε. και την κόρη τους. Η X. άρχισε να πηγαίνει στο σχολείο εκεί.
Ωστόσο, έξι μήνες αργότερα, η X. μετακόμισε στην Τασκένδη στο Ουζμπεκιστάν για να ζήσει προσωρινά μαζί με τον παππού και τη γιαγιά της, καθώς η μητέρα της αρρώστησε σοβαρά.
Η Ε. υπέκυψε και πέθανε από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Δεκέμβριο του 2008 και ο κ. Khusnutdinov πήγε στην Τασκένδη για την κηδεία. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Αμερική, άφησε προσωρινά την Χ. στην Τασκένδη μαζί με τους παππούδες της επειδή η κατάσταση της υγείας της την εμπόδισε να ταξιδέψει.
Ο κ. Khusnutdinov επέστρεψε στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2009, ωστόσο, οι παππούδες αρνήθηκαν να παραδώσουν την Χ. στον πατέρα της. Κατά τους επόμενους μήνες υπέβαλε αίτηση σε διάφορες ρωσικές προξενικές αρχές για βοήθεια για την ανάκτηση της κόρης του. Τον Σεπτέμβριο του 2009 το Υπουργείο Διεθνών Υποθέσεων τον ενημέρωσε ότι οι υπάλληλοι του ρωσικού προξενείου στο Ουζμπεκιστάν είχαν επισκεφτεί τους παππούδες της X. στο σπίτι τους και διαπίστωσαν ότι οι συνθήκες διαβίωσης της κόρης του ήταν εξαιρετικές και ότι ήταν ελεύθερος να τη πάρει μαζί του όποτε επιθυμούσε.
Οι αρχές παιδικής πρόνοιας του Ουζμπεκιστάν κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα μετά την επίσκεψη τους στο σπίτι όπου διέμενε η Χ.
Τον Ιανουάριο του 2010 ο κ. Khusnutdinov πήγε στην Τασκένδη όπου μπόρεσε να μιλήσει με την κόρη του. Τον Σεπτέμβριο 2010 ισχυρίστηκε σε ένα ρωσικό δικαστήριο ότι οι παππούδες παρανόμως την κρατούσαν. Πραγματοποιήθηκαν διάφορες ακροάσεις στο δικαστήριο, αλλά το 2011 αρκετές αναβλήθηκαν επειδή ο προσφεύγων δεν παραστάθηκε.
Το 2012, το Επαρχιακό Δικαστήριο απέρριψε την Αίτηση του πρώτου προσφεύγοντος να επιστρέψει η κόρη του. Λαμβάνοντας υπόψη τις επιθυμίες της X. και τη γνώμη των αρχών παιδικής πρόνοιας, το δικαστήριο έκρινε ότι θα ήταν προς συμφέρον της να παραμείνει με τους παππούδες της.
Η έφεση του προσφεύγοντος κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου απορρίφθηκε στη συνέχεια καθώς και η αναίρεσή του.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 8
Το Δικαστήριο δεν είχε κανένα λόγο να αμφιβάλλει ότι οι αποφάσεις των εγχώριων δικαστηρίων βασίζονταν και είχαν ως στόχο το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Συγκεκριμένα, τα εγχώρια δικαστήρια έλαβαν υπόψη ότι η ανήλικη είχε εκφράσει σαφή επιθυμία να παραμείνει με τους παππούδες της. Το Δικαστήριο σημείωσε ότι η Χ. ήταν δεκατριών ετών το εν λόγο χρονικό διάστημα και έτσι ήταν ήδη σε θέση να διαμορφώσει δική της γνώμη για το θέμα και να καταλάβει τις συνέπειες της απόφασης.
Επιπλέον, κατά την άποψη του Δικαστηρίου, η αδυναμία απόκτησης πραγματογνωμοσύνης από ειδήμονες ψυχολόγους δεν είχε αποτελέσει ελάττωμα στη διαδικασία. Η X. ήταν δεκατριών ετών όταν εξετάστηκε από δικαστήριο στο Ουζμπεκιστάν σχετικά με το θέμα της επιστροφής της στον πατέρα της και είχε επικουρηθεί από έναν ειδικό από τις αρχές παιδικής μέριμνας. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα εθνικά δικαστήρια θα μπορούσαν λογικά να θεωρήσουν ότι οι δηλώσεις της αντανακλούσαν τις αληθινές της επιθυμίες.
Όσον αφορά το επιχείρημα του πρώτου προσφεύγοντος ότι η προβαλλόμενη υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας είχε οδηγήσει στο εκ των πραγμάτων αποτέλεσμα της υπόθεσης, το Δικαστήριο διαπίστωσε, ότι ο προσφεύγων είχε επιλέξει να προσφύγει σε ρωσικό δικαστήριο παρά το γεγονός ότι η κόρη του ζούσε με τους παππούδες της στο Ουζμπεκιστάν, ενώ ο ίδιος ζούσε στις ΗΠΑ. Η επιλογή αυτή είχε αναπόφευκτα επηρεάσει τη διάρκεια της διαδικασίας, καθιστώντας αναγκαία την προσαρμογή του χρονοδιαγράμματος των ακροάσεων ώστε να μπορέσουν τα μέρη να ταξιδέψουν από το Ουζμπεκιστάν και τις ΗΠΑ στη Μόσχα, όπου διεξήχθησαν οι ακροάσεις και, το σημαντικότερο, υπήρχε και η αποστολή διεθνών αιτημάτων παροχής δικαστικής βοήθειας στις αρχές του Ουζμπεκιστάν για να βοηθήσουν στην εξακρίβωση των πραγματικών περιστατικών. Ακόμα κι αν σημειώθηκαν κάποιες καθυστερήσεις στη διαδικασία, οι οποίες καταλογίστηκαν στις ρωσικές αρχές, τα εγχώρια δικαστήρια φαίνεται ότι αντιμετώπισαν τη διαδικασία με την απαιτούμενη επιμέλεια.
Το Δικαστήριο παρατήρησε περαιτέρω ότι ο κ. Khusnutdinov παρέμεινε παθητικός κατά το πρώτο έτος μετά το αποχωρισμό του από την κόρη του. Την είχε επισκεφτεί μόνο μία φορά όλη την περίοδο, τον Ιανουάριο του 2010. Επίσης, δεν είχε απευθυνθεί στις αρμόδιες αρχές του Ουζμπεκιστάν, παρόλο που κάτι τέτοιο φαινόταν ως το πιο λογικό, δεδομένου ότι η Χ. βρισκόταν στο Ουζμπεκιστάν. Εκτός από την υποβολή αρκετών καταγγελιών ενώπιον των ρωσικών προξενικών αρχών, δεν είχε προβεί σε καμία ουσιαστική ενέργεια για την για την επανασύνδεση με την κόρη του κατά το πρώτο έτος του χωρισμού τους. Μετέθεσε ως εκ τούτου το βάρος και την ευθύνη στις Ρωσικές προξενικές αρχές, αντί να δράσει ο ίδιος. Επιπλέον, ήδη τον Οκτώβριο του 2009, δηλαδή σχεδόν ένα χρόνο πριν από την προσφυγή του κ. Khusnutdinov σε ρωσικό δικαστήριο, η κόρη του είχε αρχίσει να λέει ότι προτιμά να ζήσει με τους παππούδες της. Επομένως, το Δικαστήριο δεν πείστηκε ότι οι υποτιθέμενες καθυστερήσεις στην εσωτερική διαδικασία οδήγησαν στο de facto αποτέλεσμα της υπόθεσης, δεδομένου ότι η γνώμη της είχε προφανώς ήδη είχε προφανώς σχηματιστεί από τότε που είχε κινηθεί η διαδικασία.
Κατά συνέπεια, η απόφαση των εγχώριων δικαστηρίων να ακολουθήσουν τις επιθυμίες του κόρης θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι έχει ληφθεί προς το συμφέρον της, λαμβάνοντας υπόψη τη διάρκεια της παραμονής του κοριτσιού στους παππούδες της, την προσκόλλησή της σε αυτούς και την αίσθηση ότι το σπίτι τους ήταν δικό της.
Άρθρο 13
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι προσφεύγοντες είχαν τη δυνατότητα να ασκήσουν ένδικα μέσα δυνάμει του εθνικού δικαίου. Το γεγονός ότι η αίτησή τους απορρίφθηκε δεν έδειξε, ότι το εν λόγω μέσο ήταν αναποτελεσματικό. Όσον αφορά τη φερόμενη υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας, διαπίστωσε ότι τα εγχώρια δικαστήρια αντιμετώπισαν τη διαδικασία με την απαιτούμενη επιμέλεια. Η εν λόγω καταγγελία ήταν προδήλως αβάσιμη και έπρεπε να απορριφθεί αναλόγως.
Μειοψηφούσα γνώμη
Ο δικαστής Schukking εξέφρασε σύμφωνη γνώμη. Οι δικαστές Keller και Pastor Vilanova εξέφρασαν κοινή αντίθετη γνώμη. Οι γνώμες αυτές επισυνάπτονται στην απόφαση(επιμέλειαechrcaselaw.com).
