Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να απευθύνει σήμερα έκκληση στα κράτη-μέλη να ασκούν πιο αυστηρούς ελέγχους όταν χορηγούν διαβατήριο ή άδεια παραμονής σε επενδυτές, διότι υπάρχει το ενδεχόμενο να διευκολύνουν το ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος, τη διαφθορά και τη φοροδιαφυγή.
Στο στόχαστρο της Επιτροπής αναμένεται να βρεθούν ιδιαίτερα η Κύπρος, η Μάλτα και η Βουλγαρία, που είναι και τα μοναδικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. που χορηγούν υπηκοότητα σε επενδυτές, ενώ περίπου 20 ακόμη χώρες της Ενωσης δίνουν άδεια παραμονής. Η Κομισιόν αναμένεται σήμερα να εκδώσει τις πρώτες συστάσεις προς τα κράτη-μέλη για το θέμα της «χρυσής βίζας», δηλαδή για προγράμματα όπου τα κράτη της Ε.Ε. προσφέρουν σε επενδυτές είτε άδεια παραμονής είτε υπηκοότητα ως αντάλλαγμα για υψηλές επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα, σε εταιρείες ή σε ακίνητα. Η πρωτοβουλία της Κομισιόν αναλήφθηκε ύστερα από σειρά ηχηρών σκανδάλων σχετικών με ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος που αποκαλύφθηκαν πέρυσι. Η σοβαρότερη περίπτωση είναι αυτή της δανικής τράπεζας Danske Bank, η οποία είναι ύποπτη ότι «ξέπλυνε» μεταξύ 2008 και 2015 περίπου 200 δισ. ευρώ μέσω του υποκαταστήματός της στην Εσθονία. Τα περισσότερα από τα ύποπτα κεφάλαια που διακινήθηκαν μέσω της Danske προέρχονταν από πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Σύμφωνα με έρευνες των Transparency International και Global Witness, τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν προσελκύσει την τελευταία δεκαετία περίπου 25 δισ. ευρώ σε άμεσες ξένες επενδύσεις προσφέροντας ως αντάλλαγμα άδεια παραμονής ή υπηκοότητα. Πολλές οργανώσεις καταπολέμησης της διαφθοράς έχουν προειδοποιήσει πως η έλλειψη διαφάνειας κατά τη χορήγηση διαβατηρίων έχει επιτρέψει σε εγκληματίες από χώρες με υψηλή διαφθορά να λειτουργούν ελεύθερα στην Ευρώπη.
Αν και στην έκθεση της Επιτροπής δεν επικρίνεται κάποια μεμονωμένη χώρα, στο στόχαστρο θα βρεθούν Κύπρος, Μάλτα και Βουλγαρία, οι οποίες προσφέρουν υπηκοότητα σε ξένους επενδυτές. «Τα προγράμματα (χορήγησης) υπηκοότητας και άδειας διαμονής εγείρουν σειρά απειλών για τα κράτη-μέλη και συνολικά για την Ενωση: ειδικότερα απειλές για την ασφάλεια, περιλαμβανομένης της πιθανότητας διείσδυσης μη ευρωπαϊκών οργανωμένων εγκληματικών ομάδων, καθώς και απειλές για ξέπλυμα “μαύρου” χρήματος, διαφθοράς και φοροδιαφυγής», αναφέρεται σε προσχέδιο της έκθεσης της Επιτροπής, σύμφωνα με τους Financial Times. Η Κομισιόν επικεντρώνεται σε προβλήματα όπως διαφορετικά πρότυπα μεταξύ κρατών-μελών για το παρελθόν των επενδυτών και για την προέλευση των χρημάτων τους. Η Κομισιόν τονίζει στην έκθεση πως ιδιωτικές επενδυτικές εταιρείες οι οποίες συνεργάζονται με τις κυβερνήσεις της Κύπρου και της Μάλτας για τη λειτουργία των προγραμμάτων «χρυσής βίζας» δεν είναι νομικά υποχρεωμένες να διενεργούν ελέγχους ασφαλείας, όπως απαιτείται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες περί καταπολέμησης του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος.
