Η Επιτροπή ξεκίνησε σήμερα τη συζήτηση σχετικά με τη μεταρρύθμιση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στον τομέα της φορολογικής πολιτικής της ΕΕ, στο πλαίσιο της οποίας απαιτείται σήμερα η ομοφωνία των κρατών μελών. Ωστόσο, η ομοφωνία συχνά δεν μπορεί να επιτευχθεί σχετικά με σημαντικές φορολογικές πρωτοβουλίες, οδηγώντας έτσι σε μη βέλτιστες πολιτικές και δαπανηρές καθυστερήσεις.
Η ανακοίνωση που δημοσιεύεται σήμερα προτείνει έναν χάρτη πορείας για την προοδευτική και στοχευμένη μετάβαση στην ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας σε ορισμένους τομείς της κοινής φορολογικής πολιτικής της ΕΕ, όπως συμβαίνει ήδη στους περισσότερους άλλους τομείς πολιτικής της ΕΕ. Η δυνατότητα αυτή προβλέπεται από τις Συνθήκες της ΕΕ.
Εφαρμόζοντας την ειδική πλειοψηφία, τα κράτη μέλη θα μπορούν να καταλήγουν σε ταχύτερες, αποτελεσματικότερες και πιο δημοκρατικές συμβιβαστικές αποφάσεις επί φορολογικών θεμάτων, αξιοποιώντας το πλήρες δυναμικό αυτού του τομέα πολιτικής. Επίσης, στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, οι αποφάσεις που αφορούν τη φορολογία θα λαμβάνονται βάσει συγκεκριμένων παρατηρήσεων που υποβάλλει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να εκπροσωπούνται καλύτερα οι απόψεις των πολιτών και να ενισχύεται η υποχρέωση λογοδοσίας.
Η Επιτροπή δεν προτείνει καμία αλλαγή στις αρμοδιότητες της ΕΕ στον τομέα της φορολογίας ή στα δικαιώματα των κρατών μελών να φορολογούν τα φυσικά πρόσωπα ή τις επιχειρήσεις κατά το δοκούν. Αντίθετα, στόχος της είναι να δώσει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να ασκούν αποτελεσματικότερα την ήδη κοινή κυριαρχία τους με τρόπο που θα συμβάλλει στην ταχύτερη αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος, στην πρόσφατη ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης, είχε ζητήσει τη μετάβαση στη λήψη αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία για φορολογικά ζητήματα, δήλωσε: «Οι όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένες οικονομίες μας χρειάζονται σύγχρονα και φιλόδοξα φορολογικά συστήματα. Εξακολουθώ να υποστηρίζω σθεναρά την υιοθέτηση της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία και έναν ισχυρότερο ρόλο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με το κοινό μέλλον της φορολογίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.»
Ο Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε σχετικά: «Η ΕΕ έχει συγκεκριμένο ρόλο στη φορολογική πολιτική από την απαρχή της Ένωσης, έξι δεκαετίες πριν. Η ομοφωνία στον τομέα αυτό μπορεί να είχε νόημα τη δεκαετία του 1950 όταν τα κράτη μέλη ήταν έξι, σήμερα όμως δεν έχει πλέον κανένα νόημα. Ο κανόνας της ομοφωνίας στον τομέα της φορολογίας φαίνεται όλο και περισσότερο αναχρονιστικός από πολιτική άποψη, προβληματικός από νομική άποψη και αντιπαραγωγικός από οικονομική άποψη. Αντιλαμβάνομαι πολύ καλά ότι πρόκειται για ευαίσθητο ζήτημα, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει να το συζητάμε. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν αυτή τη συζήτηση σήμερα.»
Εξαιτίας του κανόνα της ομοφωνίας, ορισμένες σημαντικές προτάσεις για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη δίκαιη φορολόγηση εντός της ενιαίας αγοράς παραμένουν σε εκκρεμότητα εδώ και χρόνια. Ταυτόχρονα, το δημοκρατικά εκλεγμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει μέχρι σήμερα συμβουλευτικό μόνο ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Η προσέγγιση που περιγράφεται σήμερα θα εγκαινιάσει μια νέα δυναμική και θα τονώσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε αυτόν τον τομέα σε μια περίοδο κατά την οποία το μέλλον της φορολογίας έχει αναχθεί σε φλέγον ζήτημα για τη διεθνή κοινότητα. Η αντιμετώπιση των δυσχερειών που χαρακτηρίζουν το τρέχον πλαίσιο θα εδραιώσει τη φήμη της ΕΕ ως παγκόσμιας ηγετικής δύναμης όσον αφορά την εξεύρεση ρεαλιστικών λύσεων στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η φορολογική πολιτική τον 21ο αιώνα.
Στη σημερινή ανακοίνωση, η Επιτροπή ζητεί από τους ηγέτες της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να εξετάσουν το ενδεχόμενο βαθμιαίας, σε τέσσερα στάδια, καθιέρωσης της λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία όπως ορίζεται παρακάτω (βλ. ενημερωτικό δελτίο για περισσότερες λεπτομέρειες):
- Στο Στάδιο 1, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν για τη μετάβαση στη λήψη αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία όσον αφορά μέτρα βελτίωσης της συνεργασίας και της αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ των κρατών μελών με στόχο την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης, της φοροδιαφυγής, καθώς και διοικητικές πρωτοβουλίες για τις επιχειρήσεις της ΕΕ, π.χ. εναρμονισμένες υποχρεώσεις για την παροχή στοιχείων. Τα μέτρα αυτά είναι συνήθως ευπρόσδεκτα από όλα τα κράτη μέλη, παρεμποδίζονται όμως για λόγους που δεν έχουν σχέση με τα εκάστοτε ζητήματα.
- Στο ίδιο πνεύμα, στο Στάδιο 2 θα καθιερωθεί η ειδική πλειοψηφία ως χρήσιμο εργαλείο για την προώθηση μέτρων στο πλαίσιο των οποίων η φορολογία στηρίζει άλλους στόχους πολιτικής, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η προστασία του περιβάλλοντος ή η βελτίωση της δημόσιας υγείας.
Η σημερινή ανακοίνωση προτείνει στα κράτη μέλη να αποφασίσουν γρήγορα να υλοποιήσουν τα στάδια 1 και 2.
- Η ειδική πλειοψηφία στο πλαίσιο του Σταδίου 3 θα μπορούσε να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό ήδη εναρμονισμένων κανόνων της ΕΕ, όπως των κανόνων για τον ΦΠΑ και για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Η ταχύτερη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε αυτούς τους τομείς θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να παρακολουθούν τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις και τις αλλαγές της αγοράς προς όφελος τόσο των χωρών της ΕΕ όσο και των επιχειρήσεων.
- Το Στάδιο 4 θα καταστήσει δυνατή τη μετάβαση στην ειδική πλειοψηφία για σημαντικές νομικές πράξεις στον τομέα της φορολογίας, όπως η κοινή ενοποιημένη βάση φορολογίας εταιρειών (ΚΕΒΦΕ) και ένα νέο σύστημα για τη φορολόγηση της ψηφιακής οικονομίας, που θα πρέπει να θεσπιστούν επειγόντως για να διασφαλίσουν μια δίκαιη και ανταγωνιστική φορολογία στην ΕΕ. Ειδικότερα, η ΚΕΒΦΕ εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο με πολύ αργούς ρυθμούς λόγω της λήψης αποφάσεων με ομοφωνία.
Η σημερινή ανακοίνωση προτείνει στα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο να υλοποιήσουν τα βήματα 3 και 4 έως το τέλος του 2025.
Η ανάληψη δράσης στους τομείς που περιγράφονται θα ήταν δυνατή βάσει της λεγόμενης «ρήτρας γέφυρας» (άρθρο 48 παράγραφος 7 της ΣΕΕ) που προβλέπεται στις Συνθήκες της ΕΕ, η οποία δίνει τη δυνατότητα μετάβασης στην ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία ή εφαρμογής της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας σε ορισμένες περιπτώσεις. Δεν απαιτείται τροποποίηση της Συνθήκης για την ΕΕ.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή καλεί σήμερα τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να ξεκινήσουν εποικοδομητική συζήτηση σχετικά με τη λήψη αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία στο πλαίσιο της φορολογικής πολιτικής της ΕΕ, και να καθορίσουν μια έγκαιρη και ρεαλιστική προσέγγιση για την υλοποίησή της.
Συγκεκριμένα, οι ηγέτες της ΕΕ καλούνται να εγκρίνουν τον σημερινό χάρτη πορείας και να λάβουν εγκαίρως αποφάσεις σχετικά με την εφαρμογή των σχετικών νομοθετικών διατάξεων που περιλαμβάνονται στις Συνθήκες.
Περισσότερες πληροφορίες
Δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτικής Στρατηγικής για τις «ρήτρες γέφυρας»
