Ολοι μπορούν να απορροφήσουν όλους, όλοι μπορούν να μετατραπούν σε όλους, όλοι μπορούν να συγχωνευθούν με όλους. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας που διέπει το σχέδιο νόμου για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς –συγχωνεύσεις, μετατροπές, διασπάσεις– που κατατέθηκε χθες στη Βουλή από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης. Το νομοσχέδιο δεν επιτυγχάνει μόνο να εκσυγχρονίσει και να ενοποιήσει την υφιστάμενη νομοθεσία, η οποία ήταν αποσπασματική με διάσπαρτες διατάξεις σε έξι διαφορετικούς νόμους. Μέσα από τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των εταιρικών μετασχηματισμών δίνεται η δυνατότητα μεγέθυνσης επιχειρήσεων, οδηγώντας σε οικονομίες κλίμακος, απαραίτητες για την ανάκαμψη συνολικά της ελληνικής οικονομίας.
Ως έναρξη εφαρμογής του νέου θεσμικού πλαισίου –υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι θα υπερψηφιστεί από τη Βουλή– ορίζεται η 15η Απριλίου 2019, ενώ δεν έχει αναδρομική ισχύ για εταιρικούς μετασχηματισμούς που είχαν ήδη ξεκινήσει πριν από την προαναφερθείσα ημερομηνία. Ωστόσο, αφήνει ένα «παραθυράκι» αξιοποίησης του νέου πλαισίου και για μετασχηματισμούς που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, ακόμη και αν μία μόνο εταιρεία από τις εμπλεκόμενες δημοσιοποιήσει το σχετικό σχέδιο (συγχώνευσης, μετατροπής ή διάσπασης) σε ημερομηνία μεταγενέστερη της έναρξης ισχύος του νόμου.
Αυτό που δεν επιλύει το σχέδιο νόμου και αποτελεί τη βασικότερη κριτική του επιχειρηματικού κόσμου είναι ότι δεν προβλέπει φορολογικά κίνητρα για την υλοποίηση εταιρικών μετασχηματισμών και κυρίως συγχωνεύσεων. Στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι θα «ήταν ευκταίο στο πλαίσιο μιας μελλοντικής νομοθετικής πρωτοβουλίας να επανεκτιμηθεί από τον φορολογικό νομοθέτη το σημερινό καθεστώς παροχής φορολογικών κινήτρων σε εταιρικούς μετασχηματισμούς, μέσω αφενός του εξορθολογισμού τους και αφετέρου της πλήρους ευθυγράμμισής τους με το σύστημα του προτεινόμενου νομοσχεδίου». Πάντως, θα συνοδεύουν τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν σε έναν εταιρικό μετασχηματισμό κίνητρα φορολογικά ή αναπτυξιακά που προβλέπονται από άλλους νόμους (νομοθετικό διάταγμα 1297/1972, νόμοι 2166/1993 και 4172/2013).
Τα κυριότερα σημεία του σχεδίου νόμου είναι τα ακόλουθα:
1) Σε διαδικασία εταιρικού μετασχηματισμού μπορούν να μεταβληθούν ή να μετάσχουν οι ακόλουθες εταιρικές μορφές: ανώνυμες εταιρείες (Α.Ε.), εταιρείες περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ), ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες (ΙΚΕ), ομόρρυθμες εταιρείες (ΟΕ), ετερόρρυθμες εταιρείες (ΕΕ), ετερόρρυθμες εταιρείες κατά μετοχές, κοινοπραξίες, ευρωπαϊκές εταιρείες (SE), αστικοί συνεταιρισμοί και ευρωπαϊκές συνεταιριστικές εταιρείες.
2) Οι εταιρικοί μετασχηματισμοί μπορεί να πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή εταιρειών διαφορετικών εταιρικών μορφών μεταξύ τους. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα επιτρέπεται η συγχώνευση μόνο μεταξύ εταιρειών των ίδιων νομικών μορφών και μόνο για τρεις νομικές μορφές (Α.Ε., ΕΠΕ και ΙΚΕ).
3) Σε εταιρικό μετασχηματισμό μπορούν να μετάσχουν και εταιρείες που είτε έχουν λυθεί λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειάς τους, αλλά ακόμη και εταιρείες που κηρύχθηκαν σε πτώχευση. Απαραίτητη προϋπόθεση σε αυτή την περίπτωση είναι μετά την κήρυξη της πτώχευσης να έχει επικυρωθεί τελεσίδικα το σχέδιο αναδιοργάνωσης ή να έχουν εξοφληθεί όλοι οι πτωχευτικοί πιστωτές. Δεν μπορεί, πάντως, να εφαρμοστεί η διάταξη αυτή εάν έχει αρχίσει η διανομή του προϊόντος της εκκαθάρισης.
4) Δεν απαιτείται εξέταση σχεδίου σύμβασης συγχώνευσης ούτε έκθεση εμπειρογνώμονα εάν όλοι οι μέτοχοι συμφωνούν εγγράφως επ’ αυτού.
5) Σε κάθε περίπτωση μετασχηματισμού που διέπεται από το εν λόγω πλαίσιο οι εργαζόμενοι προστατεύονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για τη μεταβολή στο πρόσωπο του εργοδότη.
6) Εντός 20 ημερών από τη δημοσίευση στο ΓΕΜΗ του σχεδίου συγχώνευσης, οι πιστωτές των εταιρειών που μετέχουν στη συγχώνευση, των οποίων οι απαιτήσεις είχαν γεννηθεί πριν από τον χρόνο αυτό, χωρίς να έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες, έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν κατάλληλες εγγυήσεις από τις εταιρείες, εφόσον αποδεικνύουν επαρκώς ότι η οικονομική κατάσταση των εταιρειών εξαιτίας της συγχώνευσης καθιστά απαραίτητη την παροχή τέτοιων εγγυήσεων και εφόσον δεν έχουν ήδη λάβει τέτοιες εγγυήσεις. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που υπάρχουν ομολογιούχοι δανειστές, εκτός εάν εγκρίνουν τη συγχώνευση είτε ατομικά είτε ως ομάδα με απόφαση που λαμβάνεται από τη συνέλευση των ομολογιούχων. Το ίδιο ισχύει και για τις διασπάσεις και μετατροπές.
7) Δεν μπορεί να θεωρηθεί άκυρη μια συγχώνευση με την αιτιολογία ότι η σχέση ανταλλαγής των εταιρικών συμμετοχών δεν είναι δίκαιη και λογική. Πάντως, ο θιγόμενος μέτοχος μπορεί να αξιώσει καταβολή αποζημίωσης..
