Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που διαθέτουν αυξημένο δίχτυ προστασίας της πρώτης κατοικίας, μέσω του νόμου Κατσέλη που λειτουργεί στη χώρα μας από το 2008. Στην προστασία του νόμου έχουν καταφύγει μέχρι σήμερα 22.000 νοικοκυριά και τα συνολικά χρέη που έχουν ή αναμένεται να ρυθμιστούν ανέρχονται στα 17 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ένας στους τέσσερις οφειλέτες στεγαστικού δανείου έχει καταφύγει στον νόμο με στόχο την προστασία της πρώτης κατοικίας του, αλλά οι αιτήσεις που έχουν εκδικαστεί μέχρι σήμερα και οι ρυθμίσεις δανείων δεν ξεπερνούν τις 60.000 . Η μακρά περίοδος αναμονής έως την εκδίκαση της υπόθεσης αποτελεί τη βασική παθογένεια του νόμου και είναι η αιτία που έχει τροφοδοτήσει καταχρηστικές συμπεριφορές . Βασικό αίτιο είναι η απουσία δικλίδας ασφάλειας που θα απέτρεπε παρόμοιες καταχρηστικές πρακτικές.
Τι δείχνουν τα στοιχεία της PW για τη προστασία της πρώτης κατοικίας για τις άλλες χώρες της Ευρώπης
Σύμφωνα με την μελέτη της PW που εστίασε στην εξέταση των καθεστώτων προστασίας σε έξι χώρες, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κύπρο, , την Πορτογαλία, τη Γερμανία, και την Ιρλανδία , μόνο στις τρεις από αυτές και πιο συγκεκριμένα στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Κύπρο , την Πορτογαλία , τη Γερμανία και τη Ιρλανδία , μόνο στις τρεις από αυτές και πιο συγκεκριμένα στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Κύπρο υπάρχουν σχήματα που σχετίζονται και με την προστασία της πρώτης κατοικίας των πιστούχων.
-Ιταλία
Σε αντίθεση με ότι ισχύει στην χώρα μας , στην Ιταλία το σχετικό σχήμα προστασίας πρώτης κατοικίας αφορά κατά κύριο λόγο εξυπηρετούμενα δάνεια , ενώ δεν εφαρμόζεται σε περιπτώσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων που είναι σε καθυστέρηση πάνω από 90 μέρες. Βασικά χαρακτηριστικά του ιταλικού συστήματος είναι προσωρινή ( μέχρι 18 μήνες ) αναστολή της πληρωμής των δόσεων του δανείου από τον οφειλέτη ( εφόσον ο τελευταίος είναι επιλέξιμος με βάση συγκεκριμένα κριτήρια ( πχ. ποσό δανείου κάτω των 250 χιλ. ευρώ, εισόδημα κάτω των 30 χιλ. ευρώ κλπ) και η ύπαρξη ενός κρατικού ταμείου / fund ( Fond di Solidarieta) το ο οποίο αναλαμβάνει να καταλάβει στην εμπλεκόμενη τράπεζα το επιτόκιο βάσης του δανείου (εξαιρουμένου του μέρους του τόκου βάσει του περιθωρίου επιτοκίου)
-Ισπανία
Αντίστοιχα το ισπανικό σύστημα προστασίας της πρώτης κατοικίας αφορά κατά κύριο λόγο οφειλέτες που βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού και περιλαμβάνει τη δημιουργία σχεδίου αναδιοργάνωσης του δανείου ( π.χ παράταση της διαρκείας του δανείου , μείωση επιτοκίου ) Σε περίπτωση που το σχέδιο αναδιοργάνωσης του δανείου δεν είναι βιώσιμο , προβλέπεται δυνατότητα εκούσιας παράδοσης της πρώτης κατοικίας στις τράπεζες, ενώ οφειλέτης μπορεί να παραμείνει στο εν λόγω ακίνητο για χρονικό διάστημα 3 ετών καταβάλλοντας ενοίκιο. Το μοντέλο της δυνατότητας του οφειλέτη να μείνει στο ακίνητο έναντι ενοικίου προβλέπεται και στην Ιρλανδία.
-Κύπρος
Στην Κύπρο το σχέδιο “ Eστία” που μπαίνει σε εφαρμογή τις προσεχείς ημέρες , καλύπτει όχι μόνο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αλλά και οφειλέτες μεσαίας τάξης , καθώς τα όρια προστασίας για την πρώτη κατοικία συνδέονται με την εμπορική αξία του ακινήτου που μπορεί να φθάνει έως 350.000 ευρώ. Πυρήνα του σχεδίου “ Eστία” αποτελεί η υποχρέωση της τράπεζας ή της εταιρείας που έχει εξαγοράσει το δάνειο να αναδιαρθρώσει την οφειλή από στεγαστικό δάνειο βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως το επιτόκιο, η διάρκεια αποπληρωμής και στον βαθμό που ο δανειολήπτης είναι συνεπής με τη πληρωμή των μηναίων καταβολών, το κράτος συνεισφέρει από την πλευρά του το 1/3 της δόσης.
-Πορτογαλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Αυστρία, Σερβία και Σλοβενία
Στην Πορτογαλία , στη Γερμανία και στην Ιρλανδία, σύμφωνα με τη ν καταγραφή της PWC , δεν θα υπάρχουν ειδικά καθεστώτα προστασίας αλλά ισχύουν γενικώς καθεστώτα πτωχευτικής διαδικασίας για φυσικά πρόσωπα –καταναλωτές ή /και καθεστώτα συμφωνιών αποπληρωμής μεταξύ δανειστών και πιστούχων , τα οποία προβλέπουν υπό όρους και προϋποθέσεις αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης επί της της περιουσίας εν γένει. Σε κάθε περίπτωση , σύμφωνα με τα στοιχεία από τις τράπεζες, σε χώρες που το καθεστώς εκποίησης της ακίνητης περιουσίας είναι αυστηρό, υπάρχει δίχτυ προστασίας μέσα από κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους, ενώ σε πολλές χώρες όπως η Γαλλία , η Γερμανία , η Αυστρία, η Σερβία και Σλοβενία προβλέπεται ήδη από τη σύμβαση του δανείου ότι η τράπεζα μπορεί να πάρει το σπίτι σε προκαθορισμένη τιμή.
