Πολύ κοντά στην ψήφιση του σχεδίου Οδηγίας για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, βρίσκεται η ΕΕ. Η προσωρινή συμφωνία, στις 12 Μαρτίου 2019, μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την καλύτερη προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ήταν η αφορμή για τη σχετική συζήτηση χθες το βράδυ στη Νομική Βιβλιοθήκη.
Στην εκδήλωση, την οποία διοργάνωσε το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Διαφάνειας, μίλησε ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος Άρης Δανίκας, ο οποίος διέφυγε το 2008 από τη Νότια Αφρική, καθώς είχε τεθεί η ζωή του σε σοβαρό κίνδυνο μετά τις ανακαλύψεις-καταγγελίες που έκανε για τις πρακτικές της αστυνομίας έναντι των μαύρων ιθαγενών, παρά την τυπική κατάργηση του Απαρτχάιντ το 1994.ADVERTISING
Τη συζήτηση διεύθυνε η Δρ Άννα Δαμάσκου, πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδας. Η οργάνωση έχει ήδη ξεκινήσει από τον περασμένο Φεβρουάριο καμπάνια για το θέμα των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Όπως σημείωσε η κ. Δαμάσκου, το σχέδιο Οδηγίας της ΕΕ βρίσκεται πολύ κοντά στην ψήφιση και στη συνέχεια τα κράτη-μέλη θα κληθούν να ενσωματώσουν στη νομοθεσία τους την οδηγία.
Η οδηγία εισάγει νέους κανόνες για την εγγύηση υψηλού επιπέδου προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος – κανόνες που προτάθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρώτη φορά τον Απρίλιο 2018. Οι νέοι κανόνες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων του Δικαίου, όπως η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η φορολόγηση εταιρειών, η προστασία προσωπικών δεδομένων, η προστασία οικονομικών συμφερόντων, η ασφάλεια τροφίμων, η προστασία του Περιβάλλοντος, η πυρηνική ασφάλεια.
Ιδιαιτερότητα του σχεδίου Οδηγίας αποτελεί η θέσπιση συστήματος ασφαλών διαύλων για την υποβολή καταγγελιών είτε εντός ενός οργανισμού, είτε στις δημόσιες αρχές. Επίσης, οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος θα προστατεύονται από απόλυση, υποβιβασμό και άλλες μορφές αντιποίνων. Συγχρόνως, θα προστατεύονται οι δημοσιογραφικές πηγές.
Στην Ελλάδα, η πρώτη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία λήφθηκε το 2014, κατ’ απαίτηση των δανειστών, προκειμένου να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή.
Ο κ. Δανίκας αναφέρθηκε στη συνεργασία που είχε ως ειδικός στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές με τη μονάδα καταπολέμησης εγκλήματος (Serious and Violent Crimes Unit) στο Ντέρμπαν της Ν. Αφρικής, την αντίθεσή του στους βασανισμούς και ενίοτε στις δολοφονίες μαύρων ιθαγενών που συλλαμβάνονταν και τις απειλές που δέχθηκε από εγκληματικά δίκτυα που είχαν σχέση με την αστυνομία, όταν έγινε γνωστό ότι δεν ενέκρινε τις πρακτικές της αστυνομικής μονάδας.
Οι απειλές τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει εσπευσμένα τη Ν. Αφρική και να έρθει στην Ελλάδα το 2008, όπου η ησυχία του διαταράχθηκε εκ νέου όταν το 2012 δημοσιοποιήθηκε στη Ν. Αφρική ότι αποτελεί τον κύριο μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος στο βαρύ κατηγορητήριο, που στοιχειοθετήθηκε, κατά των πρακτικών της αστυνομίας στο Ντέρμπαν. Οι απειλές εναντίον του ιδίου και της οικογένειάς του συνεχίσθηκαν στην Ελλάδα, οπότε απόκτησε τη «συνήθεια» να αλλάζει τόπο διαμονής κάθε δύο χρόνια για λόγους ασφαλείας. Η εκδίκαση της υπόθεσης εκκρεμεί στη Ν. Αφρική από το 2012 και η νέα αναβολή που έχει δοθεί λήγει τον Οκτώβριο 2019.
Ερωτώμενος, τι θα συμβούλευε την κοινωνία και τους νομικούς, ενόψει της ευρωπαϊκής Οδηγίας, ο κ. Δανίκας είπε ότι οι πολίτες πρέπει να εκπαιδευθούν ως προς τη σημασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος και οι νομικοί να πρέπει να μεριμνούν ώστε οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος καταρχήν να προστατεύονται και όχι να ελέγχονται σαν ύποπτοι αδικημάτων.
