Μόλις 1,1 δισ. ευρώ ήταν το ύψος των νέων δανείων με τα οποία χρηματοδοτήθηκαν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα το 2017, από 13 δισ. το 2009, έναν χρόνο πριν η χώρα εισέλθει σε καθεστώς μνημονίου. Ακόμη, πάντως, και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που καταφέρνουν να δανειοδοτηθούν εξακολουθούν να επιβαρύνονται με υψηλά επιτόκια δανεισμού, ειδικά εάν αυτά συγκριθούν με όσα ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός που περιορίζει την ανταγωνιστικότητά τους. Για να αντιληφθεί κάποιος καλύτερα το μέγεθος του προβλήματος για την ελληνική επιχειρηματικότητα, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι 99,9% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται μικρομεσαίες.
Σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα δάνεια προς τις ΜμΕ σχεδόν εξαφανίστηκαν στη διάρκεια της κρίσης, καθώς το ύψος τους από 13 δισ. το 2009 μειώθηκε κάθετα το 2010 σε 4,4 δισ., για να ακολουθήσει από το 2012 και έπειτα σταθερά φθίνουσα πορεία.
Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί ότι ανάλογη ήταν η πορεία συνολικά για την τραπεζική χρηματοδότηση των επιχειρήσεων. Τα νέα επιχειρηματικά δάνεια από 36,3 δισ. ευρώ το 2009 υποχώρησαν σε 7,3 δισ. ευρώ το 2017. Το ποσοστό των νέων χρηματοδοτήσεων προς ΜμΕ στο σύνολο των νέων χρηματοδοτήσεων διαμορφώθηκε σε μόλις 15,5% από 35,6% το 2009.
Αν και τα επιτόκια δανεισμού έχουν υποχωρήσει σε σύγκριση με την προ μνημονίου εποχή, ελέω και αποπληθωρισμού, το κόστος του χρήματος παραμένει υψηλό για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Το 2017 (είναι το τελευταίο έτος το οποίο εξετάζεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ), το επιτόκιο δανεισμού των ΜμΕ ήταν στην Ελλάδα 4,91% έναντι 6,87% το 2009. Το spread από 1,11% το 2009 υποχώρησε σε 0,71% το 2017.
Ποιο είναι το επιτόκιο δανεισμού σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κάποιες μάλιστα εκ των οποίων ακολούθησαν προγράμματα ή πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής; Στην Πορτογαλία 3,42% το 2017, στην Ιρλανδία 4,28%, στην Ισπανία 2,15%. Σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Γαλλία, το επιτόκιο δανεισμού των ΜμΕ το 2017 ήταν 1,4%, ενώ στην Ιταλία 3,1%. «Το επιτόκιο δανεισμού των ΜμΕ έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, παραμένει όμως αρκετά υψηλότερο σε σύγκριση με τις οικονομίες της Ευρωζώνης, αποδεικνύοντας ότι η προσαρμοστική στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχε μικρή επίδραση στις ΜμΕ», επισημαίνεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ.
Καθοριστικό, βεβαίως, ρόλο στον περιορισμό των χορηγήσεων προς τις ΜμΕ διαδραματίζει και το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με την έκθεση το 2016, χρονιά για την οποία υπάρχουν τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 43,2% των δανείων προς ΜμΕ ήταν μη εξυπηρετούμενα.
Από την έκθεση, τέλος, προκύπτει ότι υπάρχει μια σημαντική ανάπτυξη –αν και σε απόλυτους αριθμούς ακόμη χαμηλή– των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης. Οι χρηματοδοτήσεις από venture capitals ανήλθαν σε 44,5 εκατ. το 2017 έναντι 16,7 εκατ. το 2009.
