Κλοιός τεσσάρων αλληλένδετων μετώπων, με επίκεντρο την τουρκική οικονομία, σχηματίζεται γύρω από τον Ταγίπ Ερντογάν, προκαλώντας ανησυχία σε κοινοτικούς κύκλους που δεν αποκλείουν ο Τούρκος Πρόεδρος να επιχειρήσει ρήξη με τους “παραδοσιακούς του συμμάχους και όχι μόνον”, προκειμένου να μετακινήσει τους προβολείς της δημοσιότητας από τα μείζονα προβλήματα που αντιμετωπίζουν το τουρκικό κράτος και η κοινωνία των Τούρκων πολιτών.
Όπως αναφέρει η κυπριακή εφημερίδα “Φιλελεύθερος“, με βάση αυτή την ανάγνωση, γίνεται κατανοητό ότι ενδεχόμενη εξωτερίκευση της κρίσης από το καθεστώς Ερντογάν θα μπορούσε να εκδηλωθεί σε οποιανδήποτε κατεύθυνση, μη αποκλειομένων του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ε.Ε. και η Κομισιόν παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Τουρκία, ενώ σημαίνοντες κοινοτικοί κύκλοι προέβησαν σε “ανάλυση κινδύνων”, καταγράφοντας τα ανοικτά μέτωπα και υπογραμμίζοντας ότι “αφετηρία όλων των προβλημάτων αποτελεί η οικονομική κρίση, παρά την προσπάθεια του Ερντογάν να την κρύψει κάτω από το χαλί”.
Ειδικότερα:
Οικονομική κρίση: Όπως επισημαίνεται, η τουρκική λίρα βρίσκεται και πάλι σε πορεία πτώσης. Απώλεσε το 30% της αξίας της έναντι του αμερικανικού δολαρίου, το 2018, με σημαντικό αριθμό τουρκικών επιχειρήσεων να καταγράφουν διπλή ζημιά, λόγω και του δανεισμού τους σε ξένο νόμισμα. Την ίδια ώρα, ο πληθωρισμός καλπάζει (19,71%) και τιμές σε βασικά τρόφιμα κατέγραψαν αύξηση ύψους 30% τον Μάρτιο του 2019, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, κάτι που θεωρείται ότι “δεν είναι άσχετο” με το πλήγμα που δέχθηκε ο συνασπισμός του κυβερνώντος κόμματος και των εθνικιστών, στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές. Παράλληλα, το τουρκικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί κατά 2,5% το 2019, κάτι που αν προστεθεί στην υποχώρηση κατά 1,6% το τρίτο τρίμηνο του 2018 και κατά 2,4% το τέταρτο τρίμηνο του ίδιου έτους, καταδεικνύει ότι η τουρκική οικονομία βαδίζει σε ένα πολύ δύσβατο και αβέβαιο περιβάλλον. Ξένοι αναλυτές θεωρούν ότι “μοιραία” κάποια στιγμή ο Ερντογάν θα αναγκαστεί να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ζητώντας βοήθεια, κάτι που πάντως επιδιώκει να αποφύγει, θεωρώντας ότι το ΔΝΤ ελέγχεται από τις ΗΠΑ, με τις οποίες έχει συγκρουστεί επανειλημμένα, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το ζήτημα των S400 (σ.σ. βλέπε παρακάτω). Ενδεχόμενη περαιτέρω όξυνση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, εκτιμάται ότι θα βυθίσει την τουρκική οικονομία σε ακόμη μεγαλύτερες περιπέτειες…
S400-σχέσεις με ΗΠΑ-ΝΑΤΟ: Η Άγκυρα διαμηνύει σε όλα τα επίπεδα, ακόμη και διά του Ταγίπ Ερντογάν, ότι δεν προτίθεται να υπαναχωρήσει από την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S400. Η τακτική “μαστιγίου και καρότου” που επιστράτευσε η Ουάσιγκτον, βάζοντας αφενός στο τραπέζι το ζήτημα προμήθειας της Τουρκίας με το σύστημα Patriot της Raytheon (αντί των ρωσικών S400) και αφετέρου αφήνοντας να διαρρεύσει η προειδοποίηση ότι σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρξουν συνέπειες στο ζήτημα της παράδοσης των F-35, δεν έδειξε να αποδίδει. Όπως δεν φαίνεται να αποδίδει και η προειδοποίηση ότι η Τουρκία τείνει να καταστεί κράτος δεύτερης κατηγορίας εντός του ΝΑΤΟ. Δώδεκα κράτη-μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας που επίσης θα προμηθευθούν F-35 φέρονται να διατυπώνουν ανησυχία, θεωρώντας ότι τα τουρκικά μαχητικά θα επιχειρούν υπό την κάλυψη των ρωσικών ραντάρ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εάν η Τουρκία δεν μετακινηθεί από τη θέση της, εκτιμάται ότι σύντομα θα υπάρξει ουσιαστική αντίδραση εκ μέρους των ΗΠΑ αλλά και του ΝΑΤΟ. Και ότι εκ των πραγμάτων θα έχει αντίκτυπο και στην τουρκική οικονομία, κάτι που ίσως αναγκαστεί να προσμετρήσει τελικά ο Ερντογάν, ο οποίος πάντως επί του παρόντος, δείχνει αμετακίνητος. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου δεν απέκλεισε αγορά των Patriot, επαναλαμβάνοντας ωστόσο ότι η Άγκυρα δεν θα ακυρώσει τη συμφωνία με τη Ρωσία για τους S400. inRead Advertisement by VIDADS since 2011
Εσωτερική κατάσταση ως αποτέλεσμα των εκλογών: Οι ίδιοι κοινοτικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η στάση του Ερντογάν, επί όλων των ανοικτών μετώπων, περιλαμβανομένης της οικονομίας και των σχέσεων με τις ΗΠΑ θα καθοριστεί από τον απώτερό του στόχο, ο οποίος δεν είναι άλλος από την παραμονή στην εξουσία, “με κάθε τίμημα”. Υπό αυτή την έννοια και υπό το φως του πρόσφατου εκλογικού αποτελέσματος των δημοτικών εκλογών, που θέτει εν αμφιβόλω τις μελλοντικές στοχεύσεις του Τούρκου Προέδρου, εκτιμάται ότι ο κ. Ερντογάν θα σκληρύνει τη στάση του έναντι πολιτικών αντιπάλων και ότι δεν θα διστάσει να στρέψει τους προβολείς των μεγάλων προβλημάτων (σ.σ. που και ο ίδιος προκαλεί στη χώρα), σε άλλη κατεύθυνση, επιχειρώντας να μεταθέσει τα προβλήματα του τουρκικού κράτους.
Κράτος δικαίου-Ε.Ε.: Ένα τέταρτο μέτωπο σχηματίζεται από την κατάλυση του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, σε συνδυασμό με τις σχέσεις της “υποψήφιας χώρας” με την Ε.Ε. Η διαχείριση του εν λόγω μετώπου βρίσκεται πάντως σε δεύτερη μοίρα και δεν δείχνει να αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης Ερντογάν, παρά τις πρόσφατες εξαγγελίες και διαβεβαιώσεις που δόθηκαν προς τις Βρυξέλλες.
Πιέζει για αναβάθμιση
Μια βασική προτεραιότητα εγείρει σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις με κράτη-μέλη της Ε.Ε. ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Όπως πληροφορούμαστε, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας ζητά από κράτη-μέλη να ασκήσουν την επιρροή τους προκειμένου να αρχίσουν άμεσα οι συζητήσεις για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, κάτι που προφανώς σχετίζεται και με τη δύσκολη κατάσταση που βιώνει η τουρκική οικονομία. Άλλωστε, σύμφωνα με κοινές εκτιμήσεις Βρυξελλών και Άγκυρας, ενδεχόμενη αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης θα εκτινάξει τον όγκο εμπορικών συναλλαγών των δύο πλευρών από 140 δισεκατομμύρια ευρώ, σε 300 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αποφέροντας μεγάλα οικονομικά οφέλη τόσο στην Ε.Ε., όσο και στην Τουρκία.
Τόσο η Άγκυρα, όσο και η Κομισιόν που στηρίζει το αίτημα για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, επικεντρώνονται αποκλειστικά στα οικονομικά οφέλη που θα προκύψουν. Και παρακάμπτουν το πολιτικό ζήτημα που προκαλείται από το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν εφαρμόζει πλήρως την Τελωνειακή Ένωση, στην υφιστάμενη βασική της μορφή, διατηρώντας κλειστά τα λιμάνια της έναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αποφάσεις, πάντως, δεν αναμένεται να δρομολογηθούν στην παρούσα φάση, ενόψει Ευρωεκλογών του προσεχούς Μαΐου καθώς και της αλλαγής σκυτάλης που αναμένεται στην Κομισιόν, το προσεχές φθινόπωρο. Ωστόσο, γίνεται κατανοητό ότι το ζήτημα θα επανέλθει στο προσκήνιο στα τέλη του τρέχοντος έτους…
Κόντρα και για το Συριακό
Οι διαφωνίες της Άγκυρας με τους δυτικούς της συμμάχους εκτείνονται και στο Συριακό, θέμα που προκαλεί ανησυχία και στην Ε.Ε. Ξένοι διπλωματικοί κύκλοι, εντός της Ε.Ε., επισημαίνουν την ανάγκη η Τουρκία να αξιοποιήσει την περιφερειακή της θέση στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, προκειμένου να υπάρξει κατάληξη σε ένα “πολιτικο-στρατιωτικό εργαλείο διαχείρισης της κατάστασης”. Οι ίδιοι κύκλοι διαμηνύουν ότι εάν η Άγκυρα προχωρήσει σε νέα στρατιωτική εισβολή, με τις ευλογίες της Μόσχας, τότε η κρίση στις σχέσεις με τους δυτικούς συμμάχους θα βαθύνει ακόμη περισσότερο, παραπέμποντας και στις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, ο οποίος προειδοποίησε ότι μια νέα ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την Άγκυρα.
