Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε πριν λίγες μέρες το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας για την ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στο σχετικό νομικό πλαίσιο.
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, η μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου για την ακούσια νοσηλεία και η αναγκαιότητα για μείωση της επιβολής της αρχικά θα πρέπει να δίνει και να ενδυναμώνει τη δυνατότητα για παροχή ψυχιατρικής περίθαλψης στην κοινότητα.
Περαιτέρω θα πρέπει να δημιουργεί τις συνθήκες ώστε τα δικαιώματα του φερόμενου ως ασθενούς να είναι δυνατόν να ασκηθούν αποτελεσματικά.
Η εμβληματική μεταρρύθμιση που επιχειρήθηκε με το ν. 2071/1992 θα πρέπει να παραμείνει ο βασικός κορμός του νέου νομοθετήματος και να αναζητηθούν οι τρόποι προκειμένου το θεσμικό πλαίσιο για την ακούσια νοσηλεία να είναι φιλελεύθερο όχι μόνο ως προς τις διακηρύξεις, αλλά κυρίως ως προς την πρακτική του εφαρμογή.
Υπό το πρίσμα αυτό, η Ομάδα Εργασίας, θεωρώντας ότι θα πρέπει να άρει τα ζητήματα που αναδείχθηκαν στην πράξη, υιοθέτησε τις γενικές αρχές του ν. 2071/1992 και προσπάθησε να αντιμετωπίσει την δυσλειτουργικότητά του.
Οι βασικοί άξονες που υιοθετεί το προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου:
α) Προβλέπεται η ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη ασθενούς που πάσχει από ψυχιατρική διαταραχή, από την οποία αναμένεται θεραπευτικό αποτέλεσμα, η οποία διακρίνεται σε θεραπεία στην κοινότητα (σε κατάλληλη κοινοτική δομή) κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και σε ακούσια νοσηλεία, μόνο αν κριθεί ότι η κατάσταση του ασθενούς δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με θεραπεία στη κοινότητα κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας.
β) Βασικό στοιχείο για την επιλογή της μορφής της ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης αποτελεί ο ασθενής να είναι σε θέση να αντιληφθεί την διάκριση μεταξύ θεραπείας στη κοινότητα κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και ακούσιας νοσηλείας, να αποδέχεται τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ακούσια θεραπεία και να κατανοεί ότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσής του στους όρους που έχουν τεθεί, η θεραπεία στη κοινότητα κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας μπορεί να μετατραπεί σε ακούσια νοσηλεία.
γ) Απαλείφεται η έννοια της επικινδυνότητας ως προϋπόθεσης για την επιβολή της ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης με οποιαδήποτε μορφή της (ακούσια θεραπεία ή νοσηλεία)
δ) Ορίζονται ρητά διαταραχές για τις οποίες δεν είναι δυνατή η ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη (Διαταραχές της Προσωπικότητας ή αποκλειστικά Διάχυτες Διαταραχές της Ανάπτυξης, ή αποκλειστικά Νοητική Καθυστέρηση ή αποκλειστικά Άνοια ή αποκλειστικά Διαταραχές Διαγωγής που αφορούν ανηλίκους).
ε) Προβλέπεται για πρώτη φορά ειδική ρύθμιση για ανηλίκους που φέρονται ότι χρήζουν ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη.
στ) Προβλέπεται η κατ’ οίκον εξέταση στην κοινότητα από ψυχιάτρους της Κοινοτικής Μονάδας Ψυχικής Υγείας ή της Υπηρεσίας Ολοκληρωμένης Κοινοτικής Θεραπείας και μόνο σε περίπτωση αδυναμίας είναι δυνατή η εξέταση με μεταφορά του φερόμενου ασθενή για εξέταση σε δημόσια Μονάδα Ψυχικής Υγείας που ανήκει στον τομέα ψυχικής υγείας της κατοικίας του φερομένου ως ασθενούς.
ζ) Η μεταφορά του ασθενή στην Μονάδα Ψυχικής Υγείας αντιμετωπίζεται τεχνικώς όπως η μεταφορά οποιουδήποτε άλλου ασθενή σε νοσοκομείο και διενεργείται υπό συνθήκες που εξασφαλίζουν απόλυτα το σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του φερομένου ότι χρήζει ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης. Στο πλαίσιο αυτό θεσπίζεται στη Διεύθυνση Ιατρικών Υπηρεσιών και Άμεσης Επέμβασης του ΕΚΑΒ νέο Γραφείο Υποστήριξης Ψυχικής Υγείας.
η) Ενδυναμώνεται η άσκηση των δικαιωμάτων του φερόμενου ως ασθενούς μέσω της ουσιαστικής ενημέρωσής του για την διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας και με τον αυτεπάγγελτο διορισμό συνηγόρου από την έναρξη της διαδικασίας και σε όλα τα στάδια της.
θ) Η θεραπεία στη κοινότητα διατάσσεται από τον εισαγγελέα, ενώ η ακούσια νοσηλεία από το δικαστήριο, ενώ προβλέπεται επίσης η έκδοση προσωρινής διαταγής μέχρι την έκδοση της σχετικής οριστικής απόφασης.
ι) Για την ουσιαστική άσκηση των δικαιωμάτων του ασθενή και την αυτοπρόσωπη παρουσία του στην δίκη για την ακούσια νοσηλεία, την αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων, προβλέπεται η δημιουργία αιθουσών δικαστηρίων στα ψυχιατρικά νοσοκομεία των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, τα οποία θα εκδικάζουν τις υποθέσεις για την ακούσια νοσηλεία.
ια) Προβλέπεται η δυνατότητα για μετατροπή της ακούσιας νοσηλείας σε θεραπεία στη κοινότητα κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, με στόχο την μείωση της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας και την ενδυνάμωση της κοινοτικής ψυχιατρικής περίθαλψης.
ιβ) Μειώνεται ο χρόνος που διαρκεί η ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη, από τους έξι στους τέσσερις μήνες.
ιγ) Για την εποπτεία των ζητημάτων που προκύπτουν από την ακούσια νοσηλεία προβλέπεται ειδικός εισαγγελέας για τα μεγάλα αστικά κέντρα.
ιδ) Ρυθμίζονται τα ζητήματα που αφορούν στην επιβολή περιοριστικών μέτρων της κίνησης του ασθενούς, τα οποία μπορούν να ληφθούν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον κρίνονται αναγκαία για την προφύλαξη του ασθενούς ή άλλων από βίαιη ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (CPT) και της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές.
Παράλληλα προβλέπεται η υποβολή αναλυτικών στοιχείων αναφορικά με τη συχνότητα εφαρμογής μέτρων αυστηρού περιορισμού των ακούσια νοσηλευομένων στο Γραφείο Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας και στο Διοικητή του Νοσοκομείου, στη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας και στον Υπουργό Υγείας, στις Επιτροπές Δικαιωμάτων του ν. 4461/2017, και στο Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος δημοσιεύει ετήσια έκθεση αναφορικά με την αποτίμηση της εφαρμογής του νόμου.
Δείτε αναλυτικά το σχέδιο νόμου.
