Ευρ. Ελεγκτικό Συνέδριο: «Το ηλεκτρονικό εμπόριο παρέχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για καταχρήσεις, και τα τρωτά του σημεία που δημιουργούν κινδύνους παρατυπιών και απάτης δεν έχουν ακόμη τεθεί υπό πλήρη έλεγχο»
Επιμέλεια: Γεώργιος Π. Κανέλλος
Το ηλεκτρονικό εμπόριο εξακολουθεί να είναι ευάλωτο στη φοροδιαφυγή στον τομέα του ΦΠΑ και στην αποφυγή καταβολής τελωνειακών δασμών, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ).
Συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση αριθ. 12/2019, με τίτλο «Ηλεκτρονικό εμπόριο: πολλές από τις προκλήσεις που σχετίζονται με την είσπραξη του ΦΠΑ και των τελωνειακών δεσμών δεν έχουν αντιμετωπιστεί», η οποία δημοσιεύθηκε στις 16-07-2019, καταλήγει ότι η είσπραξη των ορθών ποσών ΦΠΑ και τελωνειακών δασμών στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου παραμένει προβληματική από πολλές απόψεις.
Ειδικότερα, οι έλεγχοι της ΕΕ δεν επαρκούν για την πρόληψη της απάτης και τον εντοπισμό των περιπτώσεων κατάχρησης, ενώ η επιβολή μέτρων είσπραξης εξακολουθεί να μην είναι αποτελεσματική.
Ωστόσο, οι ελεγκτές αναφέρουν ότι με τις πρόσφατες εξελίξεις και τις νέες διατάξεις που θα τεθούν σε ισχύ το 2021 αναμένεται να αντιμετωπιστούν ορισμένες από τις αδυναμίες που έχουν εντοπιστεί.
Σε επίπεδο ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρμόδια για τη χάραξη της τελωνειακής και της φορολογικής πολιτικής, καθώς και για την ανάπτυξη στρατηγικών και νομοθεσίας στους τομείς αυτούς. Όπως και στην περίπτωση των λοιπών αγαθών και υπηρεσιών, τα κράτη μέλη εισπράττουν τον ΦΠΑ και τους τελωνειακούς δασμούς που οφείλονται επί διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου. Από τη φύση του, το ηλεκτρονικό εμπόριο παρέχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για παρατυπίες στον τομέα αυτό.
Οι ελεγκτές αξιολόγησαν κατά πόσον η Επιτροπή είχε θεσπίσει ένα άρτιο ρυθμιστικό και ελεγκτικό πλαίσιο και κατά πόσον τα μέτρα ελέγχου των κρατών μελών συνέβαλαν στη διασφάλιση της πλήρους είσπραξης του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών που οφείλονται για αγαθά και υπηρεσίες στο πλαίσιο διαδικτυακών εμπορικών συναλλαγών.
Εξέτασαν επίσης τον πιθανό αντίκτυπο των νομοθετικών αλλαγών που συνεπάγεται η δέσμη μέτρων για τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, που θα τεθούν σε ισχύ το 2021.
Η διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η είσπραξη του συνόλου των εσόδων από το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι ελεγκτές σημειώνουν, ωστόσο, ότι οι ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί δεν αξιοποιούνται πλήρως και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών είναι ανεπαρκής.
Επιπλέον, τονίζουν ότι η επιβολή μέτρων είσπραξης του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών δεν είναι αποτελεσματική. Τα κράτη μέλη δεν είναι σε θέση να παράσχουν αξιόπιστες και κοινές εκτιμήσεις όσον αφορά το έλλειμμα ΦΠΑ, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ του ποσού που θα έπρεπε να εισπραχθεί και αυτού που όντως εισπράχθηκε. Συνολικά, οι φορολογικές αρχές δεν μπορούν να διασφαλίσουν ότι καταβάλλεται το ορθό ποσό ΦΠΑ στο σωστό κράτος μέλος την κατάλληλη στιγμή.
Οι ελεγκτές επισημαίνουν επίσης την έλλειψη αποτελεσματικών ελέγχων στον τομέα του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου. Αναφέρουν ότι οι έλεγχοι που διενεργούνται από τις εθνικές φορολογικές αρχές είναι πλημμελείς και οι δραστηριότητες παρακολούθησης της Επιτροπής ανεπαρκείς. Παραδείγματος χάριν, η ΕΕ δεν είναι σε θέση να αποτρέψει καταχρήσεις, όπως την εκ προθέσεως δήλωση δασμολογητέας αξίας των αγαθών χαμηλότερης των κατώτατων ορίων απαλλαγής από τον ΦΠΑ ή/και τους τελωνειακούς δασμούς.
Όσον αφορά τις νέες διατάξεις που θα τεθούν σε ισχύ το 2021, οι ελεγκτές αναγνωρίζουν ότι θα επιφέρουν θετικές εξελίξεις. Οι διατάξεις αυτές αποσκοπούν στην επίλυση ορισμένων προβλημάτων του ισχύοντος πλαισίου, συμπεριλαμβανομένου του νομικού κενού όσον αφορά την ευθύνη των μεσαζόντων σχετικά με την είσπραξη του ΦΠΑ. Ωστόσο, μένει να επιλυθούν σημαντικά προβλήματα. Ειδικότερα, οι ελεγκτές θεωρούν ότι η πρακτική της δήλωσης δασμολογητέας αξίας χαμηλότερης της πραγματικής είναι πολύ πιθανό να συνεχιστεί και μετά τη θέση σε ισχύ των νέων κανόνων.
Για την καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν, η έκθεση καταλήγει σε σειρά συστάσεων προς την Επιτροπή και τα κράτη μέλη. Μεταξύ άλλων, οι ελεγκτές ζητούν από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη:
- να παρακολουθούν στενά τη συμμόρφωση των εμπόρων με κατώτατα όρια απαλλαγής από τον ΦΠΑ/τους τελωνειακούς δασμούς·
- να αναπτύξουν μεθοδολογία για την πραγματοποίηση εκτιμήσεων σχετικά με το έλλειμμα ΦΠΑ·
- να διερευνήσουν το ενδεχόμενο χρήσης κατάλληλων συστημάτων είσπραξης, βασισμένων στην τεχνολογία, για την αντιμετώπιση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Δήλωση
«Τυχόν έλλειμμα στην είσπραξη του ΦΠΑ και των τελωνειακών δασμών έχει αντίκτυπο στους προϋπολογισμούς των κρατών μελών και της ΕΕ», δήλωσε η Ildikó Gáll-Pelcz, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. «Το ηλεκτρονικό εμπόριο παρέχει ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για καταχρήσεις, και τα τρωτά του σημεία που δημιουργούν κινδύνους παρατυπιών και απάτης δεν έχουν ακόμη τεθεί υπό πλήρη έλεγχο.»
Ιστορικό
Η τελωνειακή νομοθεσία της ΕΕ καθορίζεται, ως επί το πλείστον, στον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα, ενώ ο ΦΠΑ διέπεται από την οδηγία για τον ΦΠΑ.
Η «δέσμη μέτρων για τον ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο» της ΕΕ, η οποία προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 1η Δεκεμβρίου 2016 και εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στα τέλη του 2017, αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση ορισμένων αδυναμιών που αναλύονται στην έκθεση του ΕΕΣ. Η εν λόγω δέσμη μέτρων καταρτίστηκε στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά της ΕΕ. Οι πρώτες μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τον ΦΠΑ τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2019. Άλλα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ το 2021.
Τα ζητήματα που σχετίζονται με τον ΦΠΑ και τους τελωνειακούς δασμούς ήταν το θέμα και άλλων πρόσφατων ειδικών εκθέσεων του ΕΕΣ, και ειδικότερα της ειδικής έκθεσης αριθ. 24/2015 για την αντιμετώπιση της ενδοκοινοτικής απάτης στον τομέα του ΦΠΑ και της ειδικής έκθεσης αριθ. 19/2017για τις διαδικασίες εισαγωγής.
Υπενθυμίζεται ότιτο ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως σε εθνικά κοινοβούλια, παράγοντες του ενδιαφερόμενου κλάδου και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνουν οι ελεγκτές στις εκθέσεις τους υλοποιούνται.
Το πλήρες κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu)
