«Πρωταγωνιστικό ρόλο για την Αυτοδιοίκηση» υποσχέθηκε ο υφυπουργός Εσωτερικών, Θοδωρής Λιβάνιος, μιλώντας στην Βουλή στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων. «Οραματιζόμαστε μια σύγχρονη αυτοδιοίκηση, ικανή να είναι δίπλα στο δημότη, έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία για να κάνει τη ζωή του καλύτερη. Μια αυτοδιοίκηση με πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελλάδα και στη Ευρώπη. Με εγγυήσεις διαφάνειας και λογοδοσίας στους δημότες και βεβαίως με σεβασμό στο δημόσιο χρήμα», είπε ξεκινώντας την ομιλία του.
Περιέγραψε ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο, «το οποίο θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και λόγω της κρίσης. Η Κυβέρνηση θα κινηθεί σε 3 άξονες με σαφή και ξεκάθαρα χρονοδιαγράμματα:
Πρώτος άξονας: Ριζικός ανασχεδιασμός των διαδικασιών. Γνωρίζω ότι πολλοί το έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν. Κάποιοι έκαναν ένα βήμα παραπάνω, κάποιοι άλλοι απογοητεύτηκαν και εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Η κεντρική μας φιλοσοφία είναι να δούμε κάθε μία διαδικασία ξεχωριστά. Είτε αφορά την εσωτερική λειτουργία ενός Δήμου ή μιας Περιφέρειας, είτε αφορά την επαφή με τον πολίτη και την επιχείρηση.
Σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αξιοποιούμε τις σύγχρονες τεχνολογίες για να ξεπεράσουμε τα εμπόδια. Σύμμαχός μας είναι το Μητρώο των Πολιτών, το οποίο περιέχει πλήρη δημοτολογικά και ληξιαρχικά στοιχεία. Θεωρώ αδιανόητο να απαιτούμε από τον πολίτη ένα πιστοποιητικό, όταν μπορεί το ίδιο το κράτος να το αντλήσει σε ηλεκτρονική μορφή. Όσον αφορά τουλάχιστον τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο πολίτης πρέπει να πάψει να είναι ο κλητήρας του κράτους. Οφείλουμε να κάνουμε τη ζωή των πολιτών καλύτερη, την καθημερινότητα ευκολότερη. Αυτός είναι ο οδηγός μας και με αυτό ως κοινό παρανομαστή θα κινηθούμε σε όλα τα επίπεδα. Θεωρώ επίσης, εξίσου αδιανόητο για παράδειγμα να χρειάζονται δεκάδες υπογραφές υπηρεσιακών παραγόντων, αιρετών και κρατικών λειτουργών, για τη διενέργεια ενός διαγωνισμού. Είναι άλλωστε κοινή παραδοχή ότι η διαφθορά κρύβεται στη γραφειοκρατία. Δε γίνεται να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση.
Τέλος, προχωράμε άμεσα στη δημιουργία κεντρικής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, όπου ο πολίτης θα έχει τη δυνατότητα να αναφέρει το όποιο πρόβλημα, βλάβη ή δυσλειτουργία έχει εντοπίσει και στη συνέχεια να γίνεται η δρομολόγησή του στην αρμόδια υπηρεσία, παρακολουθώντας την εξέλιξή του. Η δυνατότητα αυτή μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα με τις εφαρμογές που έχουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η σημαντική διαφορά είναι ότι ο πολίτης για πρώτη φορά μπορεί να αναφέρει πρόβλημα ή ζήτημα σε ένα κεντρικό σημείο, δίχως να χρειάζεται να γνωρίζει ποιος είναι ο αρμόδιος φορέας.
Δεύτερος Άξονας: Ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ Κυβέρνησης, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, Περιφερειών και Δήμων με βάση την αρχή της εγγύτητας προς τον πολίτη. Και για να είμαστε ξεκάθαροι, με μετακίνηση των αντίστοιχων πόρων, όπως άλλωστε επιτάσσει το Σύνταγμα. Πρέπει κάποια στιγμή να αποφασίσουμε τι οφείλει να κάνει το κράτος, τι πρέπει να κάνουν οι περιφέρειες και τι οι δήμοι. Έχουμε πλέον μεγάλη εμπειρία για να αξιολογήσουμε τί πραγματικά δούλεψε και τί όχι. Η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση είναι συνεχής διαδικασία η οποία σχεδιάζεται, υλοποιείται, αξιολογείται και διορθώνεται.
Η θεσμική αυτή μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην αναδιοργάνωση των ευθυνών αλλά ταυτόχρονα και στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης με τελικό στόχο την ουσιαστική αποκέντρωση. Ενισχύεται η δυνατότητα δημιουργίας κάθετων και οριζόντιων δομών συνεργασίας. Κάθετες δομές οι οποίες θα περιλαμβάνουν τις συμπράξεις διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης αλλά και οριζόντιες οι οποίες δημιουργούν ισχυρές διαδημοτικές ή διαπεριφερειακές συνεργασίες. Με άξονες την ενίσχυση της αποδοτικότητας, την πλήρη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την ενίσχυση της διαφάνειας και εν τέλει την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς όλους.
Γνωρίζουμε τα προβλήματα και τα εμπόδια που υπάρχουν τα οποία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμηθούν ή να αγνοηθούν. Η έλλειψη σωστού σχεδιασμού μπορεί να μην οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Το περιβάλλον γύρω μας αλλάζει και οφείλει η Δημόσια Διοίκηση να προσαρμόζεται συνεχώς.
Και φυσικά τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αποδοχή όλων των θεσμικών συνομιλητών και ασφαλώς της ίδιας της κοινωνίας. Από τον κάθε ένα και κάθε μια δημόσιο λειτουργό, έως τα θεσμικά όργανα της Αυτοδιοίκησης. Και ασφαλώς από την κοινωνία, από τους πολίτες.
Έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία. Να προχωρήσουμε σε μια συνολική, ολιστική μεταρρύθμιση σε όλο το φάσμα της Δημόσιας Διοίκησης. Και πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε χρηματοδοτικό εργαλείο και ιδίως ευρωπαϊκούς πόρους για να την στηρίξουμε. Αυτό θα κάνουμε, αυτός είναι ο στόχος μας και ελπίζουμε να σας έχουμε αρωγούς σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια.
Τρίτος Άξονας: Η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση αποκτούν ένα ξεκάθαρο, στέρεο νομοθετικό πλαίσιο. Έχουμε υποχρέωση να προχωρήσουμε στη σύνταξη του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Έχουμε αυτή τη στιγμή το εξής παράδοξο: Να ισχύουν κατά τμήματα ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων του 2006, ο Καλλικράτης του 2010 και ο Κλεισθένης του 2018. Οι τροποποιήσεις που έχουν συντελεστεί είναι εκατοντάδες, δυσχεραίνοντας το έργο όλων μας».
Αναλυτικότερα, η ομιλία του υφυπουργού Εσωτερικών:
Κύριες και Κύριοι Βουλευτές,
Έχω τη μεγάλη τιμή και ευθύνη να απευθύνομαι στην Εθνική Αντιπροσωπεία ως Υφυπουργός Εσωτερικών.
Η πολιτική αλλαγή που συντελέστηκε στις 7 Ιουλίου ανοίγει μια νέα προοπτική για τη χώρα μας. Μπροστά μας έχουμε μια σειρά προκλήσεων, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Δεν έχουμε ούτε την πολυτέλεια του χρόνου αλλά ούτε και τη δυνατότητα να στρέψουμε αλλού το βλέμμα. Είναι η ώρα των μεγάλων αποφάσεων. Να αναρωτηθούμε αν θα προχωρήσουμε μπροστά αυτοδύναμα ή θα ζούμε διαρκώς στο φαύλο κύκλο της κρίσης, με εξαρτήσεις και επιτροπεία. Για εμάς η απάντηση είναι προφανής: απόφασή μας είναι κοιτάξουμε μπροστά και να προχωρήσουμε σε ένα νέο δρόμο, με μοναδικό γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, το συμφέρον των πολιτών.
Στο δρόμο αυτό η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί, πρέπει, οφείλει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Οραματιζόμαστε μια σύγχρονη αυτοδιοίκηση, ικανή να είναι δίπλα στο δημότη, έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία για να κάνει τη ζωή του καλύτερη. Μια αυτοδιοίκηση με πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελλάδα και στη Ευρώπη. Με εγγυήσεις διαφάνειας και λογοδοσίας στους δημότες και βεβαίως με σεβασμό στο δημόσιο χρήμα.
Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται ένα συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο, το οποίο θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και λόγω της κρίσης. Η Κυβέρνηση θα κινηθεί σε 3 άξονες με σαφή και ξεκάθαρα χρονοδιαγράμματα:
Πρώτος άξονας: Ριζικός ανασχεδιασμός των διαδικασιών. Γνωρίζω ότι πολλοί το έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν. Κάποιοι έκαναν ένα βήμα παραπάνω, κάποιοι άλλοι απογοητεύτηκαν και εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Η κεντρική μας φιλοσοφία είναι να δούμε κάθε μία διαδικασία ξεχωριστά. Είτε αφορά την εσωτερική λειτουργία ενός Δήμου ή μιας Περιφέρειας, είτε αφορά την επαφή με τον πολίτη και την επιχείρηση.
Σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης αξιοποιούμε τις σύγχρονες τεχνολογίες για να ξεπεράσουμε τα εμπόδια. Σύμμαχός μας είναι το Μητρώο των Πολιτών, το οποίο περιέχει πλήρη δημοτολογικά και ληξιαρχικά στοιχεία. Θεωρώ αδιανόητο να απαιτούμε από τον πολίτη ένα πιστοποιητικό, όταν μπορεί το ίδιο το κράτος να το αντλήσει σε ηλεκτρονική μορφή. Όσον αφορά τουλάχιστον τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο πολίτης πρέπει να πάψει να είναι ο κλητήρας του κράτους. Οφείλουμε να κάνουμε τη ζωή των πολιτών καλύτερη, την καθημερινότητα ευκολότερη. Αυτός είναι ο οδηγός μας και με αυτό ως κοινό παρανομαστή θα κινηθούμε σε όλα τα επίπεδα. Θεωρώ επίσης, εξίσου αδιανόητο για παράδειγμα να χρειάζονται δεκάδες υπογραφές υπηρεσιακών παραγόντων, αιρετών και κρατικών λειτουργών, για τη διενέργεια ενός διαγωνισμού. Είναι άλλωστε κοινή παραδοχή ότι η διαφθορά κρύβεται στη γραφειοκρατία. Δε γίνεται να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση.
Τέλος, προχωράμε άμεσα στη δημιουργία κεντρικής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, όπου ο πολίτης θα έχει τη δυνατότητα να αναφέρει το όποιο πρόβλημα, βλάβη ή δυσλειτουργία έχει εντοπίσει και στη συνέχεια να γίνεται η δρομολόγησή του στην αρμόδια υπηρεσία, παρακολουθώντας την εξέλιξή του. Η δυνατότητα αυτή μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα με τις εφαρμογές που έχουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η σημαντική διαφορά είναι ότι ο πολίτης για πρώτη φορά μπορεί να αναφέρει πρόβλημα ή ζήτημα σε ένα κεντρικό σημείο, δίχως να χρειάζεται να γνωρίζει ποιος είναι ο αρμόδιος φορέας.
Δεύτερος Άξονας: Ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ Κυβέρνησης, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, Περιφερειών και Δήμων με βάση την αρχή της εγγύτητας προς τον πολίτη. Και για να είμαστε ξεκάθαροι, με μετακίνηση των αντίστοιχων πόρων, όπως άλλωστε επιτάσσει το Σύνταγμα. Πρέπει κάποια στιγμή να αποφασίσουμε τι οφείλει να κάνει το κράτος, τι πρέπει να κάνουν οι περιφέρειες και τι οι δήμοι. Έχουμε πλέον μεγάλη εμπειρία για να αξιολογήσουμε τί πραγματικά δούλεψε και τί όχι. Η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση είναι συνεχής διαδικασία η οποία σχεδιάζεται, υλοποιείται, αξιολογείται και διορθώνεται.
Η θεσμική αυτή μεταρρύθμιση αποσκοπεί στην αναδιοργάνωση των ευθυνών αλλά ταυτόχρονα και στον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης με τελικό στόχο την ουσιαστική αποκέντρωση. Ενισχύεται η δυνατότητα δημιουργίας κάθετων και οριζόντιων δομών συνεργασίας. Κάθετες δομές οι οποίες θα περιλαμβάνουν τις συμπράξεις διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης αλλά και οριζόντιες οι οποίες δημιουργούν ισχυρές διαδημοτικές ή διαπεριφερειακές συνεργασίες. Με άξονες την ενίσχυση της αποδοτικότητας, την πλήρη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, την ενίσχυση της διαφάνειας και εν τέλει την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς όλους.
Γνωρίζουμε τα προβλήματα και τα εμπόδια που υπάρχουν τα οποία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμηθούν ή να αγνοηθούν. Η έλλειψη σωστού σχεδιασμού μπορεί να μην οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Το περιβάλλον γύρω μας αλλάζει και οφείλει η Δημόσια Διοίκηση να προσαρμόζεται συνεχώς.
Και φυσικά τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αποδοχή όλων των θεσμικών συνομιλητών και ασφαλώς της ίδιας της κοινωνίας. Από τον κάθε ένα και κάθε μια δημόσιο λειτουργό, έως τα θεσμικά όργανα της Αυτοδιοίκησης. Και ασφαλώς από την κοινωνία, από τους πολίτες.
Έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία. Να προχωρήσουμε σε μια συνολική, ολιστική μεταρρύθμιση σε όλο το φάσμα της Δημόσιας Διοίκησης. Και πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε χρηματοδοτικό εργαλείο και ιδίως ευρωπαϊκούς πόρους για να την στηρίξουμε. Αυτό θα κάνουμε, αυτός είναι ο στόχος μας και ελπίζουμε να σας έχουμε αρωγούς σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια.
Τρίτος Άξονας: Η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση αποκτούν ένα ξεκάθαρο, στέρεο νομοθετικό πλαίσιο. Έχουμε υποχρέωση να προχωρήσουμε στη σύνταξη του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Έχουμε αυτή τη στιγμή το εξής παράδοξο: Να ισχύουν κατά τμήματα ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων του 2006, ο Καλλικράτης του 2010 και ο Κλεισθένης του 2018. Οι τροποποιήσεις που έχουν συντελεστεί είναι εκατοντάδες, δυσχεραίνοντας το έργο όλων μας.
Στο πλαίσιο αυτό αμέσως μετά τη σύνταξη του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, δημιουργούμε στο Υπουργείο Εσωτερικών ειδική διαδικτυακή πύλη όπου θα είναι συγκεντρωμένα, κωδικοποιημένα και άμεσα διαθέσιμα για όλους, κάθε νομοθέτημα που αφορά την Αυτοδιοίκηση, μαζί με την υπόλοιπη δευτερογενή νομοθεσία (Υπουργικές Αποφάσεις, Προεδρικά Διατάγματα) και τις εφαρμοστικές εγκυκλίους.
Προσωπικά, είμαι υπέρ της διατήρησης όσων θετικών έχουν γίνει τα προηγούμενα χρόνια. Είμαι αντίθετος με την απόρριψη μιας εργασίας, μιας μελέτης , άκριτα, έχοντας ως μόνο κριτήριο ποιος το έφτιαξε ή από ποιο κόμμα προέρχεται.
Ωστόσο, οφείλουμε άμεσα να παρέμβουμε σε όσες περιπτώσεις υπάρχει προφανές πρόβλημα ή δυσλειτουργία. Όπως έχει ήδη δεσμευτεί ο Πρωθυπουργός, τις αμέσως επόμενες ημέρες έρχεται στη Βουλή προς ψήφιση νομοθετική παρέμβαση, η οποία επιλύει τα προβλήματα που έφερε η άκριτη εφαρμογή της απλής αναλογικής στους Δήμους και στις Περιφέρειες. Όπως επιτάσσει το Σύνταγμα και η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, το Κράτος οφείλει να διασφαλίζει για την ομαλή λειτουργία των Δήμων. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ Βαθμού δεν μπορεί να είναι πεδίο πειραματισμών και ιδεοληψιών. Η προηγούμενη Κυβέρνηση αγνόησε ότι στην αυτοδιοίκηση εκλέγεται από το λαό εκτός από το Δημοτικό Συμβούλιο και μονοπρόσωπο όργανο διοίκησης. Ο Δήμαρχος και ο Περιφερειάρχης έχουν προσωπική λαϊκή νομιμοποίηση και δεν πρέπει να είναι όμηροι υπόγειων συμφωνιών ή ακόμα και εκβιασμών. Είμαστε υπέρ των συνεργασιών αλλά κατά των συναλλαγών. Για να το ξεκαθαρίσουμε: και τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια θα λειτουργούν με σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο και οι Δήμοι θα διοικηθούν προς όφελος των πολιτών. Και για να προλάβω και τις Κασσάνδρες, όχι δεν πρόκειται να δώσουμε υπερεξουσίες στο Δήμαρχο και στον Περιφερειάρχη και προφανώς δεν θα τον κάνουμε «δικτάτορα» όπως κάποιοι βιάστηκαν να πουν.
Η προηγούμενη Κυβέρνηση αποφάσισε, η απλή αναλογική εκτός από την Τοπική Αυτοδιοίκηση να εφαρμοστεί και στις Εθνικές Εκλογές. Τους αμέσως επόμενους μήνες, η Κυβέρνηση θα καταθέσει έναν νέο εκλογικό νόμο, ο οποίος θα διευκολύνει την ύπαρξη σταθερών κυβερνήσεων και θα εξασφαλίζει τη βέλτιστη δυνατή εγγύτητα μεταξύ του Βουλευτών και των πολιτών.
Παράλληλα, με τη μέγιστη δυνατή συναίνεση που απαιτείται από το Σύνταγμα, επιτέλους, οι Έλληνες του κατοικούν στο εξωτερικό και είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους θα μπορούν να ψηφίζουν ισότιμα, τονίζω τη λέξη ισότιμα, στις Εθνικές Εκλογές. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε και λυπάμαι που το λέω, αλλά, είμαστε οι μόνοι στην Ευρώπη που δεν μπορούν να ψηφίσουν οι Έλληνες της Διασποράς. Καταθέτω στα Πρακτικά το σχετικό έγγραφο.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές
Στο αμέσως προσεχές διάστημα, η Κυβέρνηση θα φέρει στη Βουλή έναν νέο νόμο για τα οικονομικά των κομμάτων, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την ανεξαρτησία του ελέγχου τους, ενώ παράλληλα θα μεριμνά και για τους όρους διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας και την αντικατάσταση του απαρχαιωμένου νόμου του 2002, ο οποίος έχει ξεπεραστεί από την πραγματικότητα που έχει δημιουργήσει η ψηφιακή επανάσταση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Κλείνοντας, θέλω να σας διαβεβαιώσω, ότι το Υπουργείο Εσωτερικών θα βρίσκεται πάντα στη διάθεσή σας για την επίλυση των προβλημάτων που υπάρχουν στη Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και στο εκλογικό σύστημα. Είμαστε πάντα ανοιχτοί σε διάλογο, σε προτάσεις και ιδέες, οι οποίες μπορούν να κάνουν τη ζωή των πολιτών καλύτερη. Προσωπικά στο πλαίσιο του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, θα βρίσκομαι πάντα εδώ για δέχομαι την κριτική σας.
Σας ευχαριστώ πολύ.
