Τα πρόσωπα που διοικούν ένα νομικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα, δηλ. παράλληλα με το νομικό πρόσωπο με την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Αναλυτικότερα, τα πρόσωπα που είναι πρόεδροι, διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων κατά τον χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή των φόρων, τόκων και προστίμων, καθώς και για τις ασφαλιστικές εισφορές προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσης των ποσών αυτών.
Η προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη των ανωτέρω προσώπων για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, υπάρχει και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν.
• Παρακρατούμενοι Φόροι & ΦΠΑ. Ειδικότερα, ωστόσο, για τους παρακρατούμενους φόρους (π.χ. φόρο μισθωτών υπηρεσιών, μερισμάτων, κ.λπ.), τον ΦΠΑ και τους επιρριπτόμενους φόρους, τα ανωτέρω πρόσωπα ευθύνονται και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν με την εξής διάκριση:
α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά (δεδομένου ότι στην περίπτωση αυτή το νομικό πρόσωπο έχει διακρατήσει παρανόμως τα ποσά που παρακρατήθηκαν).
β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά τον χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου.
• Βεβαιωμένα χρέη. Περαιτέρω τα ανωτέρω πρόσωπα τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης έως τριών ετών (και ανάλογα με το ύψος των χρεών εφόσον το σχετικό ποσό υπερβαίνει τις 100.000 ευρώ) αν το νομικό πρόσωπο που διοικούν δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα ΝΠΔΔ, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 4 μηνών.
• Εγκλήματα φοροδιαφυγής: ποινική ευθύνη. Πέραν ωστόσο της προσωπικής ευθύνης για την καταβολή φόρων, οι διοικούντες νομικά πρόσωπα ευθύνονται ποινικά και για τυχόν εγκλήματα φοροδιαφυγής του νομικού προσώπου.
Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που ένα νομικό πρόσωπο διαπράττει έγκλημα φοροδιαφυγής ή εκδίδει πλαστά ή εικονικά φορολογικά στοιχεία, ή αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία ή νοθεύει τέτοια στοιχεία, ως αυτουργός των εγκλημάτων αυτών θεωρείται γενικά κάθε πρόσωπο εντεταλμένο στη διοίκηση ή διαχείριση ή εκπροσώπηση του νομικού προσώπου εφόσον με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψή του συντέλεσε στην τέλεσή τους. Η τέλεση των εγκλημάτων αυτών συνεπάγεται τις ποινικές κυρώσεις (φυλάκιση ή κάθειρξη) που προβλέπονται στις ως άνω διατάξεις (άρθρα 66 & 67 του ΚΦΔ), με δυνατότητα μετατροπής και αναστολής της ποινής σύμφωνα με τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στα ανωτέρω εγκλήματα η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως και η άσκηση προσφυγής ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων δεν επηρεάζει την ποινική διαδικασία. Το ποινικό δικαστήριο δύναται, πάντως, σε περίπτωση που κρίνει ότι η έκβαση εκκρεμούς διοικητικής δίκης είναι ουσιώδης για τη δική του κρίση επί της υπόθεσης, να αναστείλει με απόφασή του την ποινική δίκη μέχρι την τελεσίδικη κρίση του διοικητικού δικαστηρίου.
• Ευθύνη μετόχων. Εξαιρετικά ευθύνη για φορολογικές οφειλές υπέχουν και οι μέτοχοι στην περίπτωση που κατά τον χρόνο διάλυσης ενός νομικού προσώπου (μη εισηγμένου σε χρηματιστήριο) δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις του.
Η αλληλέγγυα ευθύνη βαρύνει μόνο τους μετόχους ή εταίρους κεφαλαιουχικών εταιρειών (Α.Ε., ΕΠΕ, ΙΚΕ) που κατά τον χρόνο διάλυσης του νομικού προσώπου έχουν ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% και μέχρι του ποσού των κερδών που έλαβαν λόγω της ιδιότητάς τους κατά τα τρία τελευταία έτη προ της λύσης. Ομοίως ευθύνονται και οι μέτοχοι ή εταίροι με ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 10% κατά τα τρία τελευταία έτη πριν από τη λύση του νομικού, εφόσον η οφειλή αφορά την περίοδο, στην οποία τα εν λόγω πρόσωπα ήταν μέτοχοι ή εταίροι. Τα ανωτέρω ισχύουν και αναφορικά με τις οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία.
* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).
