Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το θέμα της φορολογικής μεταχείρισης αλλοδαπών εμπιστευμάτων (trusts) και ιδρυμάτων (foundations). Με την εγκύκλιο ΠΟΛ 1114/2017, το υπ. Οικονομικών έχει ρυθμίσει σε σημαντικό βαθμό τα ζητήματα που ανακύπτουν κατά τη φορολόγηση στην Ελλάδα περιουσιακών στοιχείων που έχουν ανατεθεί σε trust ή έχουν μεταβιβαστεί σε ίδρυμα της αλλοδαπής, και των εισοδημάτων που αποκτώνται στο πλαίσιο της εν λόγω διαχείρισης, προς όφελος των δικαιούχων του.
Το trust αποτελεί ιδιόμορφο καθεστώς διαχείρισης και εκκαθάρισης περιουσίας, όπου ο ιδρυτής του (trustor) συμβάλλεται με τον εμπιστευματούχο (trustee) και του μεταβιβάζει περιουσιακά στοιχεία, τα οποία ο τελευταίος διαχειρίζεται προς όφελος του ίδιου του ιδρυτή ή άλλων προσώπων (εμπιστευματοδόχων ή ωφελούμενων) για εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού.
Οι ωφελούμενοι είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα που απολαμβάνουν των ωφελειών του εμπιστεύματος μέσω τακτικών πληρωμών ή με τη λήξη του εμπιστεύματος, βάσει των όρων που έθεσε ο ιδρυτής του.
Το «ίδρυμα» είναι παρεμφερής θεσμός με νομική προσωπικότητα κατά το αλλοδαπό δίκαιο της έδρας του και του οποίου η διαχείριση ανατίθεται στο διοικητικό του συμβούλιο, με σκοπό την εκπλήρωση των επιθυμιών του ιδρυτή.
• Πώς φορολογούνται το trust και ο ιδρυτής του
Οταν αλλοδαπό trust ή ίδρυμα αποκτά στην Ελλάδα (χωρίς μόνιμη εγκατάσταση) εισόδημα από μερίσματα, τόκους ή δικαιώματα, φορολογείται σύμφωνα με τον ισχύοντα κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, δηλαδή παρακρατείται φόρος 10%, 15% ή 20%, κατά περίπτωση.
Τυχόν εισοδήματα από ακίνητη περιουσία φορολογούνται ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα με τον ισχύοντα συντελεστή φορολογίας για νομικά πρόσωπα, ενώ η υπεραξία από μεταβίβαση μετοχών, τίτλων, κ.λπ. δεν φορολογείται. Αν το trust ή το ίδρυμα είναι φορολογικός κάτοικος χώρας, με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, θα έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της οικείας Σύμβασης.
Το εισόδημα που λαμβάνει από το αλλοδαπό trust ή ίδρυμα ο ιδρυτής του (το πρόσωπο που έχει εισφέρει την περιουσία ή τα κεφάλαια), ως δικαιούχος των ωφελειών του, φορολογείται ως μέρισμα με συντελεστή (επί του παρόντος) 10% (υποκείμενο και σε εισφορά αλληλεγγύης). Ομοίως φορολογείται και το ποσό (προϊόν εκκαθάρισης) που λαμβάνει ο δικαιούχος – ιδρυτής κατά τη διάλυση του trust ή του ιδρύματος, στον βαθμό που υπερβαίνει το αρχικό κεφάλαιο (περιουσία) που έχει καταβάλει.
Η εισφορά κεφαλαίων σε αλλοδαπό εμπίστευμα ή ίδρυμα δεν αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων για το φυσικό πρόσωπο-ιδρυτή, δεδομένου ότι δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη στον νέο ΚΦΕ ούτε στον προϊσχύοντα N.2238/1994.
• Πώς φορολογούνται οι λοιποί επωφελούμενοι
Οι διανομές που γίνονται από το αλλοδαπό trust ή ίδρυμα προς τρίτα επωφελούμενα πρόσωπα φορολογούνται με βάση τις διατάξεις περί φορολογίας κληρονομιών ή δωρεών, αναλόγως εάν διενεργούνται μετά τον θάνατο του ιδρυτή ή εν ζωή αυτού. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία, επέρχεται θάνατος του ιδρυτή του trust και ο δικαιούχος κληρονόμος λαμβάνει, μετά την αιτία θανάτου κτήση των περιουσιακών στοιχείων, αποδόσεις από αυτά (π.χ. μισθώματα, μερίσματα, κ.λπ.). Οι αποδόσεις αυτές συνιστούν εισόδημα του κληρονόμου και φορολογούνται με βάση τις διατάξεις του ΚΦΕ στο όνομά του, δεδομένου ότι τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία αποτελούν πλέον προσωπική του περιουσία.
Ο Κώδικας Φορολογίας Κληρονομιών και Δωρεών περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τη φορολόγηση των περιουσιακών στοιχείων της αλλοδαπής που έχουν ανατεθεί σε αλλοδαπό trust, είναι κινητά ή ακίνητα, έχουν συσταθεί με διάταξη τελευταίας βούλησης ή με πράξη εν ζωή κ.λπ., κατά περίπτωση.
Αντίθετα, το αλλοδαπό ίδρυμα ως θεσμός δεν ρυθμίζεται από την ελληνική έννομη τάξη, οπότε για τη φορολογική του αντιμετώπιση θα αναζητηθούν οι διατάξεις του εσωτερικού δικαίου που προσομοιάζουν περισσότερο στις ρυθμίσεις του και ικανοποιούν την αληθινή βούληση του ιδρυτή του, αλλά και το γενικό πλαίσιο επιβολής των φόρων κληρονομιών και δωρεών.
* H Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του φορολογικού τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr)Έντυπη
