Τη δυνατότητα τιτλοποίησης μέρους των ασφαλιστικών οφειλών που «πνίγουν» τα Ταμεία, αγγίζοντας το δυσθεώρητο ύψος των 35 δισ. ευρώ, με παράλληλη εκχώρηση, εκ μέρους του Δημοσίου, της είσπραξής τους σε τρίτους, εγχώριους ή διεθνείς παίκτες, εξετάζει το υπουργείο Εργασίας. Οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν αφού λήξει η προθεσμία υπαγωγής στη ρύθμιση των έως 120 δόσεων, που θεωρείται από την κυβέρνηση η ύστατη ευκαιρία για όσους χρωστούν σε ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ να διευθετήσουν τα χρέη τους με τις πλέον ευνοϊκές προϋποθέσεις, που υπό όρους οδηγούν ακόμη και σε «κούρεμα» της αρχικής οφειλής. Υπάρχουν, άλλωστε, νομικά και πιθανά συνταγματικά κωλύματα που πρέπει να διερευνηθούν, προκειμένου το σχέδιο για την τιτλοποίηση να οριστικοποιηθεί και να ενταχθεί στον κυβερνητικό σχεδιασμό. Ο αρμόδιος υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Νότης Μηταράκης, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με εγχώριες τράπεζες, εξετάζοντας τις δυνατότητες εκ μέρους του ΕΦΚΑ και του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), τη δυναμική που ενδέχεται να δημιουργήσει στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης ένα πιθανό τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να προχωρήσει, σε δεύτερο στάδιο, η κατάρτιση του σχετικού σχεδίου.
Βάσει του αρχικού σεναρίου πάντως, σε πρώτη φάση θα μπορούσε να προχωρήσει η τιτλοποίηση ενός μέρους των οφειλών, που αφορά κατά κύριο λόγο επιχειρήσεις με σημαντικά υψηλά χρέη, όπως για παράδειγμα πάνω από 200.000 ευρώ. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του ΚΕΑΟ, το μεγαλύτερο μέρος των οφειλών αφορά λίγους μεγαλοοφειλέτες με χρέη άνω του 1 εκατ. ευρώ (1.874 οφειλέτες συγκεντρώνουν το 23,14% των χρεών, ήτοι 8,12 δισ. ευρώ). Χρέη πάνω από 200.000 ευρώ έχουν συνολικά 14.357 οφειλέτες, με συνολικές οφειλές 13 δισ. ευρώ. Στον αντίποδα, το 70,89% των οφειλετών έχει χρέη έως 15.000 ευρώ ο καθένας (997.430 οφειλέτες), ενώ το 82,78% των οφειλετών (1.164.672) έχει οφειλή έως 30.000 ευρώ έκαστος.
Βάσει των σεναρίων που επεξεργάζονται στο υπουργείο Εργασίας και τα οποία δεν έχουν υιοθετηθεί ακόμη από την κυβέρνηση, η τιτλοποίηση θα γίνει μέσω διεθνούς διαγωνισμού, με τη συμμετοχή τόσο ελληνικών τραπεζών όσο και ξένων επενδυτικών κεφαλαίων. Μάλιστα, εξετάζεται το ενδεχόμενο να εκχωρηθεί και η είσπραξη των οφειλών, καθώς κρίνεται ιδιαίτερα δύσκολο για το ΚΕΑΟ να ακολουθήσει υπόγειες διαδρομές offshore εταιρειών που, σύμφωνα με ενδείξεις που υπάρχουν, ανήκουν σε επιχειρηματίες με σημαντικά υψηλά χρέη προς τον ΕΦΚΑ. Σε πρώτη φάση εξετάζονται πιθανά νομικά προβλήματα, με τις εισηγήσεις να κάνουν λόγο για σύννομη διαδικασία, καθώς η επιβολή των προστίμων θα παραμείνει στη δικαιοδοσία του Δημοσίου. Μάλιστα, στα υπό εξέταση σενάρια, προβλέπεται και η επιστροφή στο Δημόσιο ενός ποσοστού από τα κέρδη του fund που θα αναλάβει την έκδοση του ομολόγου.
Αυτό που, σύμφωνα με τον υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Νότη Μηταράκη, θα προβλεφθεί ρητά είναι ότι από τις υπό τιτλοποίηση οφειλές θα εξαιρεθούν όλες όσες ενταχθούν σε ρύθμιση των έως 120 δόσεων, η οποία θα παραμείνει ανοικτή έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2019.
Η τιτλοποίηση των ασφαλιστικών οφειλών θεωρείται από την αγορά ένα δύσκολο εγχείρημα. Εκτιμάται δε ότι θα οδηγήσει σε σημαντικό «κούρεμα» των οφειλών, που στην πραγματικότητα θα κριθούν από τον εκδότη του τίτλου ως ανεπίδεκτες είσπραξης. Κάτι που με τη σειρά του ενδέχεται να διαιωνίσει τη λογική των κακοπληρωτών και στο μέλλον.
Οι παρανομίες
Η πλειονότητα άλλωστε των οφειλών αυτών δημιουργήθηκε από «επαγγελματίες» της οργανωμένης εισφοροδιαφυγής. Σύμφωνα με το ΚΕΑΟ, έντονη παραβατικότητα παρατηρείται σε επιχειρήσεις εταιρικής μορφής κεφαλαιουχικού χαρακτήρα, κυρίως μονοπρόσωπες ΕΠΕ και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες (ΙΚΕ), που καταστρατηγούν τις διατάξεις της νομοθεσίας περί ευθύνης διοικούντων. Στους συνηθέστερους τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται το φαινόμενο συμπεριλαμβάνεται η δημιουργία οφειλών από επιχειρήσεις με σημαντικό κύκλο εργασιών, που ανήκουν όμως σε επιχειρηματίες χωρίς προσωπική περιουσία, τα δε περιουσιακά στοιχεία που αυτοί ή άλλες επιχειρήσεις τους διέθεταν στο παρελθόν έχουν διοχετευθεί σε τρίτους.
Μεγάλες οφειλές δημιουργούνται, διαχρονικά, και από εταιρείες χωρίς περιουσιακά στοιχεία, με εικονικούς υπευθύνους, που δηλώνουν ως έδρα κάποιο λογιστικό ή δικηγορικό γραφείο, εμφανίζουν πολλά παραρτήματα, ασφαλίζουν προσωπικό άλλων επιχειρήσεων και στο τέλος πτωχεύουν.
Δημιουργία οφειλών παρατηρείται και από εταιρείες με διαχειριστές, μέλη ή διευθύνοντες σύμβουλους πρόσωπα χωρίς περιουσιακά στοιχεία ή πρόσωπα κατά των οποίων δεν έχει νόημα η λήψη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης. Τέτοια πρόσωπα είναι συνήθως υπερήλικοι και άτομα πολύ νεαρής ηλικίας, αλλά και οικονομικοί μετανάστες με κατοικία την έδρα της εταιρείας ή κάτοικοι εξωτερικού χωρίς περιουσία στην Ελλάδα. Τέλος, μία από τις… πατέντες που χρησιμοποιούνται είναι η δημιουργία νέας επιχείρησης με την ίδια έδρα, το ίδιο αντικείμενο και τίτλο με επιχείρηση που δημιούργησε οφειλές και κατόπιν έπαψε να υποβάλλει ΑΠΔ. Στη νέα επιχείρηση ασφαλίζεται και το προσωπικό της παλιάς.
Περιορισμένη η συμμετοχή στη ρύθμιση των 120 δόσεων
Περιορισμένη κρίνεται η συμμετοχή των οφειλετών του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ στη ρύθμιση των έως 120 δόσεων, η οποία έχει προγραμματιστεί να κλείσει τη Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) μέχρι και την Παρασκευή είχαν ενταχθεί σε αυτήν 158.200 οφειλέτες – αιτήσεις, για τη διευθέτηση χρεών της τάξεως των 2,1 δισ. ευρώ. Περίπου 670 εκατ. ευρώ οφειλών έχουν ενταχθεί σε ρύθμιση από 81.750 ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ, ενώ 1,3 δισ. ευρώ οφειλές ρυθμίστηκαν από 46.500 εργοδότες. Μάλιστα, στα ταμεία του ΚΕΑΟ έχουν ήδη ενταχθεί 145,4 εκατ. ευρώ. Βέβαια, τα συνολικά χρέη που έχουν ενταχθεί στο Κέντρο ανέρχονται πλέον σε 35 δισ. ευρώ και όσο περνούν οι μέρες τόσο απομακρύνεται ο στόχος να ενταχθεί σε ρύθμιση τουλάχιστον το 10% αυτών. Το βάρος πλέον, πέφτει στη ρύθμιση που προωθεί το υπουργείο Εργασίας στο αναπτυξιακό σχέδιο νόμου, με στόχο να ενταχθούν σε ρύθμιση κάποιοι από τους 800.000 οφειλέτες, μη μισθωτούς, που λόγω κυρίων τεχνικών προβλημάτων, δεν έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία. Στην πράξη, η διάταξη ανοίγει ένα παράθυρο, ώστε οι ενδιαφερόμενοι, αφού υποβάλουν την πρώτη αίτηση προς τον ΕΦΚΑ έως 30 Σεπτεμβρίου, στη συνέχεια να ολοκληρώσουν τη διαδικασία έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2019.
Παράταση
Στο θέμα παρενέβη και ο Συνήγορος του Πολίτη, που με επιστολή του προς τον διοικητή του ΕΦΚΑ Χρ. Χάλαρη προτείνει να δοθεί εύλογη παράταση της προθεσμίας. Σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή, η παράταση προτείνεται αφενός λόγω μη έγκαιρης ενημέρωσης των σχετικών ηλεκτρονικών εφαρμογών με βάση τις τελευταίες μεταβολές του νομικού πλαισίου και αφετέρου, ειδικά σε ό,τι αφορά τις κοινωνικοασφαλιστικές οφειλές, επειδή σε πλήθος περιπτώσεων δεν εμφανίζεται καθόλου ή εμφανίζεται εσφαλμένα το ύψος των οφειλών. Επίσης, σε περιπτώσεις για τις οποίες εκκρεμεί απόφαση επί αιτήσεως αμφισβητήσεως οφειλής λόγω «εύλογης αμφιβολίας» (ν. 4554/2018), η σχετική πλατφόρμα δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση υποβολής αίτησης, με άμεσο κίνδυνο απώλειας της προθεσμίας.
