Συνολική αποζημίωση ύψους περίπου 400. 000 ευρώ επιδίκασε το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών σε βάρος του ελληνικού Δημοσίου, δικαιώνοντας ιδιοκτήτριες ακινήτου που υπέστησαν περιουσιακή ζημία από παρανομίες των οργάνων του, όσον αφορά υπουργική απόφαση περί έγκρισης Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης (ΜΣΔ) και έκδοσης σχετικού ονομαστικού τίτλου.
Όπως κρίθηκε, μεταξύ άλλων, οι σχετικοί ονομαστικοί τίτλοι ΜΣΔ είναι παράνομοι και άκυροι, καθώς αποκλείουν πρόσωπα από την ιδιοκτησία τους χωρίς την προηγούμενη καταβολή αποζημίωσης σε αυτά.
Το δικαστήριο έκρινε ότι δύο αδερφές (ενάγουσες) ιδιοκτήτριες ακινήτου μετά τον θάνατο του πατέρα τους, δικαιούνται χρηματικής αποζημίωσης καθώς υπέστησαν ηθική βλάβη από την παρανομία των οργάνων του Δημοσίου, συνιστάμενη στην πρόκληση σε αυτές συναισθημάτων άγχους και αβεβαιότητας για την τύχη της περιουσίας τους και την οικονομική τους κατάσταση και στην ταλαιπωρία τους εξαιτίας της εμπλοκής τους σε μακροχρόνιες δικαστικές και άλλες διενέξεις με τη διοίκηση.
Ειδικότερα, στην εν λόγω υπόθεση που αφορούσε ρυμοτομική απαλλοτρίωση ακινήτου, το δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική διάταξη του νόμου 3044/2002 κατά το μέρος που ισχυροποιεί τίτλους ΜΣΔ που είχαν εκδοθεί πριν από την έναρξη ισχύος του, δηλαδή υπό την ισχύ των αντισυνταγματικών διατάξεων του (παλαιότερου) νόμου 2300/1996. Οι τίτλοι αυτοί (που εκδόθηκαν υπό την ισχύ των διατάξεων του νόμου του 1996) παραμένουν παράνομοι και άκυροι.
Το ιστορικό του τίτλου δικαιώματος ΜΣΔ
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τη δικογραφία υπήρξαν δικαστικές «περιπέτειες» πολλών ετών (η ρυμοτομική δέσμευση στο επίμαχο ακίνητο είχε επιβληθεί το 1961). Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται και στη δικαστική απόφαση, ο προκάτοχος των δύο εναγουσών, πατέρας τους, είχε στην κυριότητά του, εντός των ορίων του Δήμου Μελισσίων Αττικής και της Κοινότητας Νέας Πεντέλης Αττικής, στη θέση Αγία Μαρίνα Μελισσίων Αττικής, κληροτεμάχιο συνολικής έκτασης 2.000 περίπου τ.μ. Το εν λόγω ακίνητο με το από 20.1.1956 β.δ. (ΦΕΚ 36/Α/56), όπως ισχύει κατόπιν τροποποίησης με το από 9.12.1961 π.δ. (Δ΄147/23.12.1961), εντάχθηκε στο Ο.Τ. του σχεδίου πόλεως Νέας Πεντέλης (οδός Σαλαμίνος) και χαρακτηρίστηκε κοινόχρηστος χώρος. Ακολούθως, συντάχθηκε η σχετική πράξη τακτοποίησης και αναλογισμού αποζημίωσης της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, η οποία κυρώθηκε με απόφαση (του 1993) του Νομάρχη Ανατολικής Αττικής και κατέστησαν υπόχρεοι προς καταβολή αποζημίωσης η Κοινότητα Νέας Πεντέλης, ο Δήμος Μελισσίων και οι παρόδιοι. Στη συνέχεια, όμως, ο πατέρας ζήτησε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, αντί για την καταβολή χρηματικής αποζημίωσης, να λάβει τίτλο δικαιώματος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης (Μ.Σ.Δ). Προς τούτο, αφού προηγουμένως τηρήθηκε η σχετική διαδικασία, εκδόθηκε, κατά τις διατάξεις του ν.2300/1995, η ./19.5.1996 (Δ΄592) πράξη του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε, με την οποία εγκρίθηκε, υπέρ του, η Μ.Σ.Δ. από το ανωτέρω βαρυνόμενο άνευ κτισμάτων ακίνητο (ολικό εμβαδόν οικοπέδου βαρυνόμενου ακινήτου 1.363 τ.μ., συντελεστής δόμησης βαρυνόμενου οικοπέδου 0,6, ποσοστό κάλυψης βαρυνόμενου οικοπέδου 40%) για μεταφερόμενη δομήσιμη επιφάνεια 817,80 τ.μ., εκ των οποίων 545,20 τ.μ. ισόγειο και 272,60 τ.μ. από ορόφους. Στην συνέχεια, εκδόθηκε ο ./1996 ονομαστικός τίτλος δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.2300/1995. Όμως, μετά τη δημοσίευση της 6970/1996 απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές οι διατάξεις του ν.2300/1995, με την εγκύκλιο 5/2944/534/4.2.1997 της Διεύθυνσης Νομοθετικού Έργου του Υ.ΠΕ.Χ.Ω.Δ.Ε. ανεστάλη η εν γένει εφαρμογή των διατάξεων για τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης, καθώς και η εκτέλεση των τίτλων μεταφοράς συντελεστή δόμησης, οι οποίοι είχαν ήδη εκδοθεί, προκειμένου να συνταχθεί νέο θεσμικό πλαίσιο, εναρμονισμένο προς τις συνταγματικές επιταγές, όπως αυτές καθορίστηκαν από την ανωτέρω απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ. Εξάλλου, τον επόμενο χρόνο απεβίωσε ο πατέρας των εναγουσών … Κατόπιν δε αποδοχής της κληρονομίας του κατά τα 2/8 εξ αδιαιρέτου από τη σύζυγό του και κατά 3/8 εξ αδιαιρέτου από καθεμία από τις ενάγουσες, προς αντικατάσταση του ανωτέρω 12812/1996 ονομαστικού τίτλου, εκδόθηκε ο ./26.7.2001 ονομαστικός τίτλος υπέρ των γυναικών. Στις 20.3.2013, απεβίωσε και η χήρα και κατά το χρόνο θανάτου της άφησε πιο κοντινούς συγγενείς της τις ενάγουσες, οι οποίες είναι κόρες της.
Αποκατάσταση ζημίας υλικής και ηθικής
Όπως υποστήριζαν οι ενάγουσες, παρανόμως τα αρμόδια όργανα του Δημοσίου εξέδωσαν τον αρχικό ονομαστικό τίτλο δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης στον προκάτοχο τους και ακολούθως σε αυτές, επειδή οι διατάξεις του ν.2300/1995 επί των οποίων ερείδεται, κατά την 4753/1996 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, αντιβαίνουν στις διατάξεις του άρθρου 24 παρ.1 και 2 του Συντάγματος. Υποστηρίζουν ακολούθως, ότι η παρανομία αυτή είχε ως συνέπεια, αφενός μεν να μην κατορθώσουν να αξιοποιήσουν τον εν λόγω τίτλο με δόμηση ή πώληση, δεδομένου ότι δυνάμει εγκυκλίων της διοίκησης έχει ανασταλεί η εφαρμογή των διατάξεων των σχετικών με τη μεταφορά του συντελεστή δόμησης και η εκτέλεση των εκδοθέντων ονομαστικών τίτλων όπως οι επίδικοι, αφετέρου δε να μην λάβουν ποτέ αποζημίωση για τη ρυμοτομική δέσμευση που έχει επιβληθεί, από το 1961, στο ένδικο ακίνητο κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 17 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α. Προς τούτο, ζητούσαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγόμενων να αποκαταστήσουν την υλική ζημία και την ηθική βλάβη που έχουν υποστεί από την εν λόγω παρανομία. Ειδικότερα, ζητούσαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγόμενων να τους καταβάλουν το συνολικό ποσό των 2.490.201 ευρώ που, κατά τους ισχυρισμούς τους, αντιστοιχεί στην αντικειμενική αξία του βαρυνόμενου-ρυμοτομούμενου ακινήτου, το οποίο χαρακτήριζαν ως μεγάλης οικονομικής αξίας περιουσιακό στοιχείο, με εμπορική αξία που υπερβαίνει σήμερα και παρά την γενικότερη πτώση των τιμών των ακινήτων το ανωτέρω ποσό, δεδομένου μάλιστα ότι είναι το μοναδικό μη δομημένο οικόπεδο στην ευρύτερη περιοχή της Νέας Πεντέλης. Περαιτέρω, προέβαλαν ότι η ανωτέρω παρανομία τους έχει προκαλέσει ιδιαίτερη στενοχώρια, θλίψη, αγανάκτηση και άγχος, αφού, κατ’ούσιαν, επέφερε, μεταξύ άλλων, αδυναμία απόλαυσης περιουσιακών τους δικαιωμάτων, εξαναγκάζοντάς τους επί σειρά ετών στην προσπάθεια αποκατάστασης, διοικητικά και δικαστικά, της νομιμότητας, και ως εκ τούτου έχουν υποστεί ηθική βλάβη. Προς τούτο, ενόψει μάλιστα της, κατά τους ισχυρισμούς τους, επί μακρόν παράνομης συμπεριφοράς των οργάνων των εναγόμενων και της βαρύτητας της παρανομίας, σε συνδυασμό με την μεγάλη αξία του ακινήτου, ζητούν ως εύλογη χρηματική ικανοποίηση της κατά τα ανωτέρω ηθικής τους βλάβης να αναγνωριστεί η υποχρέωση καταβολής σε καθεμία από αυτές του ποσού των 350.000 ευρώ και συνολικά του ποσού των 700.000 δραχμών.
«ΕΞΑΡΧΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΟΙ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ Μ.Σ.Δ.»
Όπως τονίζεται, μεταξύ άλλων, στο σκεπτικό της απόφασης (13940/2019) του δικαστηρίου: «το Δικαστήριο, δεδομένου ότι ο ./1996 ονομαστικός τίτλος Μ.Σ.Δ., καθώς και ο εκδοθείς υπέρ των εναγουσών σε αντικατάστασή του λόγω κληρονομικής διαδοχής ./26.7.2001 ονομαστικός τίτλος Μ.Σ.Δ., που χορηγήθηκαν, κατά τις διατάξεις του ν.2300/1995, δυνάμει της 11256/19.5.1996 πράξης του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., κατόπιν ένταξης στο σχέδιο πόλεως Νέας Πεντέλης και χαρακτηρισμού ως κοινόχρηστου χώρου του προαναφερόμενου ακινήτου ήταν αρχήθεν παράνομοι και άκυροι και παρέμειναν παράνομοι και άκυροι και υπό το καθεστώς του ν.3044/2002, με αποτέλεσμα, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 17 του Συντάγματος και του άρθρου πρώτου του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Σ.Δ.Α.) που αποκλείουν τη στέρηση ιδιοκτησίας/περιουσίας προσώπου χωρίς την προηγούμενη καταβολή σε αυτόν αποζημίωσης, να μην καταβληθεί αποζημίωση για τη ρυμοτομική απαλλοτρίωση του ένδικου ακινήτου, κρίνει ότι οι ενάγουσες δικαιούνται αποζημίωσης από το Δημόσιο, προς αποκατάσταση της θετικής ζημίας που υπέστησαν από την παράνομη έγκριση μεταφοράς συντελεστή δόμησης και έκδοσης σχετικού ονομαστικού τίτλου υπέρ αυτών, ίση με την αντικειμενική αξία του εν λόγω ακινήτου έκτασης 1.363 τ.μ., κατά το κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο έκδοσης της εγκριτικής της μεταφοράς συντελεστή δόμησης πράξης του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.».
Εξάλλου, σύμφωνα με το δικαστήριο, ο ισχυρισμός του Δημοσίου περί μη ύπαρξης αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παρανομίας και της ζημίας των εναγουσών είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι η σχετική πράξη του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., επί της οποίας ερείδεται και ο ανωτέρω υπέρ των εναγουσών εκδοθείς ονομαστικός τίτλος Μ.Σ.Δ., εκδόθηκε αντί αποζημίωσης του προπεριγραφόμενου ρυμοτομούμενου ακινήτου. Επίσης απορρίφθηκε ως αβάσιμος και ο ισχυρισμός του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου περί παραγραφής της ένδικης αξίωσης.
Τέλος, δεδομένου ότι η έγκριση της Μ.Σ.Δ. κατά τις διατάξεις του ν.2300/1995 (11256/19.5.1996 πράξη του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.) και η έκδοση των αντίστοιχων ονομαστικών τίτλων δικαιώματος Μ.Σ.Δ. έγινε από όργανα του Ελληνικού Δημοσίου, η κρινόμενη αγωγή είναι απορριπτέα ως απαράδεκτη, κατά το μέρος που στρέφεται κατά του Δήμου Πεντέλης.
Συνεπώς, σύμφωνα με το δικαστήριο, πρέπει να αναγνωριστεί η υποχρέωση του Δημοσίου να καταβάλλει σε καθεμία των εναγουσών το ποσό των 201.671,87 ευρώ (= 191.671,87 ευρώ ως υλική ζημία + 10.000 ευρώ ως ηθική βλάβη), νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής, στις 8.12.2014, έως την εξόφληση.
