Τι σημαίνουν οι αποφάσεις του ΣτΕ για τους επικουρικούς συνταξιούχους – Ποιοι βρίσκονται στο επίκεντρο – Από πότε μετράνε τα αναδρομικά – Ποια είναι τα ποσά
Νέα αναδρομικά από την ακύρωση των περικοπών στις επικουρικές συντάξεις θα αρχίζουν να συσσωρεύονται από την καταβολή της σύνταξης του ερχόμενου Νοεμβρίου και μετά για 260.000 επικουρικούς συνταξιούχους, αν μέχρι τότε δεν έχει υπάρξει σχετική νομοθετική ρύθμιση. Οι αποφάσεις του ΣτΕ επί του νόμου Κατρούγκαλου που δημοσιεύθηκαν την περασμένη Παρασκευή ακύρωσαν ως αντισυνταγματικές τις περικοπές του 2016 που επιβλήθηκαν στις επικουρικές συντάξεις με όριο τα 1.300 ευρώ άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης. Για δημοσιονομικούς λόγους, το ΣτΕ τράβηξε «κόκκινη γραμμή» στα αναδρομικά των επικουρικών, ξεκαθαρίζοντας πως η ισχύς της αντισυνταγματικότητας ξεκινάει από τη δημοσίευση της επίμαχης απόφασης, δηλαδή από την περασμένη Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2019.
Αυτό σημαίνει πως αναδρομικά από τον Ιούνιο του 2016 δικαιούνται μόνο όσοι έχουν ήδη προσφύγει στα δικαστήρια με αγωγές κατά των συγκεκριμένων περικοπών. Οι υπόλοιποι θα ξεκινήσουν τώρα να μετράνε αναδρομικά αν κι εφόσον δεν “θεραπευτεί” εγκαίρως το κενό που δημιουργεί η ακύρωση της ρύθμισης του 2016 με νέα διάταξη. Αντίστοιχη τακτική είχε υιοθετήσει το ΣτΕ και το 2015, όταν έκρινε αντισυνταγματικές τις μειώσεις των νόμων 4051 και 4093 του 2012 κόβοντας τότε τον δρόμο σε αναδρομικά από το 2012 έως το 2015 σε όλους όσοι δεν είχαν μέχρι τότε προσφύγει στα δικαστήρια.
Ποσά
Οι περισσότεροι συνταξιούχοι, σχεδόν οι μισοί, έχασαν από 100 ως 200 ευρώ από τη σύνταξή τους το 2016. Ένας στους πέντε έχασε 50-100 ευρώ, ενώ το 18% έχασε έως 20 ευρώ. Υπήρξε και ένα 5% που απώλεσε πάνω από 200 ευρώ. Ανάλογα ποσά διεκδικούν από τώρα και στο εξής οι εν λόγω συνταξιούχοι, επειδή οι μειώσεις κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Το υπουργείο Εργασίας καλείται να νομοθετήσει σύντομα για ένα νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, το οποίο θα ικανοποιεί τις επιταγές της συνταγματικότητας. Σημειώνεται πως το κόστος των περικοπών που τώρα ακυρώνονται φτάνει στα 25 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα.
Αντισυνταγματικός, όμως, κρίνεται συλλήβδην και ο τρόπος υπολογισμού των νέων επικουρικών, επηρεάζοντας περίπου 130.000 συνταξιούχους που συνταξιοδοτήθηκαν από το 2017 μέχρι και φέτος. Από τη «βόμβα» του ΣτΕ επηρεάζονται οι 1,1 εκατομμύρια επικουρικοί συνταξιούχοι ακόμη και αυτοί που διατηρούν προσωπική διαφορά. Για τους 260.000, όμως, που υπέστησαν και τις περικοπές, η ακύρωση της μεταρρύθμισης του 2016 έχει και οικονομική διάσταση.
Πώς είχε γίνει ο επανυπολογισμός
Σύμφωνα και με την υπουργική απόφαση την οποία ακύρωσε τώρα το ΣτΕ, η διαδικασία επανυπολογισμού και αναπροσαρμογής των επικουρικών συντάξεων εφαρμόζεται από τις πληρωμές μηνός Ιουνίου 2016. Ο μηχανισμός περικοπής των επικουρικών λειτούργησε το καλοκαίρι του 2016 με δυο γρανάζια:
- Όσοι συνταξιούχοι ανήκαν σε πρ. Ταμεία που είχαν δικό τους ποσοστό αναπλήρωσης στο καταστατικό αντιμετωπίστηκαν εντελώς εξατομικευμένα. Δηλαδή, κάθε μια σύνταξη είχε τον δικό της «Συντελεστή Επανυπολογισμού», ο οποίος λάμβανε υπόψη εισφορές αλλά και τις μειώσεις προηγούμενων μνημονίων.
- Για όσους συνταξιούχους προέρχονταν από πρ. Ταμεία που δεν είχαν ποσοστό αναπλήρωσης με καταστατική διάταξη, λήφθηκαν υπόψη οι καταβαλλόμενες επικουρικές – συντάξιμες αποδοχές – έτη ασφάλισης όλων των συνταξιούχων του πρ. Ταμείου για να εξαχθεί ένας μέσος όρος. Ακολούθως προέκυψε ένας κοινός «Συντελεστής Επανυπολογισμού» που εφαρμόστηκε σε όλους τους δικαιούχους του πρ. Ταμείου.
Και στις δυο περιπτώσεις το ποσό που επανυπολογίστηκε δεν ήταν η αρχική μικτή σύνταξη, αλλά αυτό που απέμενε μετά την αφαίρεση των περικοπών των μνημονιακών νόμων 4024/2011, 4051 – 2 /2012, 4093/2012 που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές από το ΣτΕ.
Μεγάλοι χαμένοι του αλγόριθμου του επανυπολογισμού που τώρα κατέπεσε στο ΣτΕ ήταν:
- Πρώην μισθωτοί του ΙΚΑ που έφυγαν με πολλά χρόνια ασφάλισης –π.χ. 35ετίες– και με υψηλές αποδοχές και λάμβαναν κατά κανόνα υψηλές συντάξεις.
- Συνταξιούχοι που αποχώρησαν με υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης (ανταποδοτικότητα σύνταξης επί μισθού), αλλά δεν πλήρωναν αντίστοιχα υψηλές εισφορές ως εργαζόμενοι. (π.χ. συνταξιούχοι ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες του τ. ΤΕΑΥΝΤΠ).
- Συνταξιούχοι που μπορούσαν να αποχωρήσουν με λίγα χρόνια ασφάλισης (π.χ. ναυτικοί του ΚΕΑΝ).
Ποιοι βρίσκονται στο επίκεντρο
Στο επίκεντρο της νέας υπόθεσης αναδρομικών που μόλις ξεκινά βρίσκονται 251.728 συνταξιούχοι οι οποίοι υπέστησαν μειώσεις έως και πάνω από 200 ευρώ το μήνα το καλοκαίρι του 2016. Σχεδόν οι μισοί, δηλαδή οι 139.055 – το 55% – είναι πρώην μισθωτοί του ΙΚΑ, οι οποίοι είχαν αντιμετωπιστεί με το 2ο “γρανάζι” του επανυπολογισμού και υπέστησαν μέσο ποσοστό μείωσης 45%. Ειδικότερα για τους μισθωτούς του ΕΤΕΑΜ ορίστηκε Συντελεστής Επανυπολογισμού με την μέθοδο του μέσου όρου στο 0,4927 «δείχνοντας» μείωση 50,73% στην καταβαλλόμενη σύνταξη. Οι συνταξιούχοι του ΕΤΕΑΜ είχαν έτσι ονομαστική μείωση 50,73% στην παλιά τους σύνταξη, ενώ η πραγματική μείωση εξαρτήθηκε από το ύψος της κύριας σύνταξης που διέσωσε όσους έπεσαν κάτω από τον πήχη των 1.300 ευρώ (μικτά) άθροισμα κύριας και επικουρικής (πήραν «προσωπική διαφορά»). Όπως εξηγούν ειδικοί, αυτός ο τρόπος ευνόησε συνταξιούχους που είχαν αποχωρήσει με λίγα χρόνια – π.χ. 15ετίες – και χαμηλές αποδοχές, οι οποίοι θα μπορούσαν να καταλήξουν διαφορετικά με ιδιαίτερα πενιχρές συντάξεις, δεδομένου ότι έχουν καταργηθεί και τα κατώτατα όρια. Στους χαμένους αντίθετα βρέθηκαν όσοι αποχώρησαν με πολλά χρόνια και υψηλές αποδοχές.
Μετά τους μισθωτούς του πρ. ΙΚΑ – ΕΤΕΑΜ η επόμενη πολυπληθέστερη κατηγορία είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι – 32.958 – οι οποίοι υπέστησαν μέση μείωση 7,34%. Ακολουθούν 21.618 ναυτικοί του ΚΕΑΝ με μέση μείωση 36,54%, όπως και 16.265 δημοτικοί υπάλληλοι με μέση μείωση 28,81%. Από τις μειώσεις του 2016 επλήγησαν επίσης 8.858 εμποροϋπάλληλοι (41,21% μείωση) κ.α. Σημαντικές μειώσεις άνω του 30% είχαν επίσης χιλιάδες ναυτιλιακοί υπάλληλοι, τραπεζοϋπάλληλοι κ.α.
Πόσα έχασαν και τώρα διεκδικούν
Από τους χαμένους, οι περισσότεροι και για την ακρίβεια σχεδόν οι μισοί, δηλαδή το 47,78%, έχασαν από 100 έως 200 ευρώ από την σύνταξή τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν, κατά κανόνα, συνταξιούχοι από τα τ. Ταμεία: ΤΕΑΥΝΤΠ (ναυτιλιακοί και τουριστικοί πράκτορες), ΤΕΑΥΕΚ (Εμποροϋπάλληλοι), ΤΕΑΠΕΤΕ (υπάλληλοι Εμπορικής Τράπεζας), μισθωτοί υψηλόμισθοι με πολλά χρόνια ασφάλισης (ΕΤΕΑΜ), ΤΑΠΤ (υπάλληλοι Τράπεζας Πίστεως), ΚΕΑΝ (ναυτικοί). Το 21,19% έχασαν 50- 100 ευρώ, ενώ το 18% έχασε έως 20 ευρώ.
Τώρα που οι εν λόγω μειώσεις κρίθηκαν αντισυνταγματικές, οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι διεκδικούν αντίστοιχα ποσά για την περίοδο από τώρα και στο εξής.
