Ο Γολγοθάς ενός καρκινοπαθούς είχε και επιπλέον μαρτύριο από αυτή καθαυτή την ασθένεια.. Πριν από δώδεκα χρόνια και ενώ ήταν 58 ετών διαγνώσθηκε από τους γιατρούς ο καρκίνος και κρίθηκε παράλληλα ότι χρήζει δωρεάν φαρμακευτικής περίθαλψης, η οποία διακόπηκε αδικαιολόγητα μόλις τον δεύτερο μήνα χορήγησής της. Το αρμόδιο δικαστήριο στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας απέρριψε τα αιτήματα του για συνέχιση της δωρεάν χορήγησης των φαρμάκων του και για επιστροφή των εξόδων του, λόγω υπερβάσεως του κρατικού προϋπολογισμού. Ο ασθενής κατήγγειλε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου την αποτυχία των αρχών να του παράσχουν δωρεάν φάρμακα που δικαιούνταν για τη θεραπεία του καρκίνου.
Το Στρασβούργο επεσήμανε ότι οι παροχές κοινωνικής πρόνοιας εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου, καθώς συνιστούν κατοχή που έγκειται στην «δικαιολογημένη εμπιστοσύνη» των πολιτών προς το κράτος. Κατά συνέπεια, όταν το ποσό της παροχής μειώνεται ή διακόπτεται, αυτό μπορεί να συνιστά παρέμβαση στην περιουσία και απαιτεί αιτιολόγηση. Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τελική άρνηση της παροχής του φαρμάκου Bicalutamide εν προκειμένω από τις Ρωσικές αρχές, λόγω ελλείψεως κεφαλαίων, δεν είχε καμία βάση στο εσωτερικό δίκαιο, ήταν αυθαίρετη και παραβίασε το άρθρο 1 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προσκόμισε ο 70χρονος σήμερα Ρώσος στο ΕΔΔΑ, το φαρμακείο που ανατέθηκε να του παράσχει τα χάπια χωρίς επιβάρυνση, του παρείχε μόνο μία φορά τα φάρμακα και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τον ενημέρωσαν ότι τα φάρμακα δεν παρέχονταν δωρεάν σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, και πρέπει να τα πληρώσει με δικά του χρήματα. Τους επόμενους μήνες πλήρωσε 1.400 ευρώ για τη θεραπεία του.
Διαμαρτυρήθηκε στις αρχές και στα δικαστήρια για την έλλειψη δωρεάν φαρμάκων και επιδίωξε την επιστροφή των εξόδων του, αλλά το Φεβρουάριο του 2008 το Επαρχιακό Δικαστήριο απέρριψε πλήρως το αίτημα του. Διαπίστωσε ότι οι εμπλεκόμενες αρχές, το ταμείο ιατρικής ασφάλισης της Αγίας Πετρούπολης και η επιτροπή υγειονομικής περίθαλψης της Αγίας Πετρούπολης, είχαν κάνει ό, τι απαιτούνταν από το νόμο.
Ειδικότερα, το ταμείο ιατρικής ασφάλισης της Αγίας Πετρούπολης είχε εκπληρώσει την υποχρέωσή του να ζητήσει από το ομοσπονδιακό ταμείο ασφάλισης ασθενείας κονδύλια για να πληρώσει για τα δωρεάν φάρμακα, αλλά το ομοσπονδιακό ταμείο απέρριψε το αίτημα το 2007, δεδομένου ότι ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός που είχε οριστεί για το σκοπό αυτό είχε ήδη ξεπεραστεί.
Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, οι αρχές που ισχύουν γενικά στις περιπτώσεις του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης είναι εξίσου σημαντικές όταν πρόκειται για κοινωνικές παροχές και παροχές κοινωνικής πρόνοιας. Ειδικότερα, έχει ασχοληθεί στο παρελθόν με το ζήτημα της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των πολιτών στο πλαίσιο τέτοιων παροχών.
Κοινωνική ασφάλιση και οικονομική πολιτική
Διατυπώνοντας το σκεπτικό της απόφασης τους οι Ευρωπαίοι δικαστές θεώρησαν σημαντικό να τονιστεί ότι ένα κράτος έχει ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως όσον αφορά την εφαρμογή των κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η θέσπιση νόμων στο πλαίσιο αλλαγής πολιτικού ή οικονομικού καθεστώτος, η υιοθέτηση πολιτικών για την προστασία του δημοσίου ταμείου ή να ανακατανείμει κεφάλαια και να εισαγάγει μέτρα λιτότητας λόγω μεγάλης οικονομικής κρίσης.
Το Δικαστήριο δέχθηκε τη δυνατότητα τροποποιήσεων της νομοθεσίας κοινωνικής ασφάλισης που μπορεί να υιοθετηθεί ως απάντηση στις κοινωνικές αλλαγές και τις εξελισσόμενες απόψεις για τις κατηγορίες των ατόμων που χρειάζονται κοινωνική βοήθεια καθώς και για την εξέλιξη των επιμέρους καταστάσεων. Στις σημερινές συνθήκες, οι εκτιμήσεις αυτές διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στην αξιολόγηση των καταγγελιών που οδηγούν στην αποδυνάμωση των δικαιωμάτων κοινωνικής πρόνοιας και αναμφίβολα παρέχουν στο κράτος ένα ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως για τον εξ ορθολογισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλειάς τους.
Στην περίπτωση όμως του συγκεκριμένου ασθενούς δεν προκλήθηκε από αλλαγές στη νομοθεσία. Όπως επισημάνθηκε, η επιλεξιμότητα του προσφεύγοντος για την εν λόγω παροχή δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από καμία από τις αρχές, ούτε ισχυρίστηκε ποτέ ότι δεν πληρούσε καμία από τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις, ότι το σχετικό καθεστώς του είχε μεταβληθεί ή ότι οι τυχόν νομικές προϋποθέσεις έχουν αλλάξει, ούτως ώστε να μην πληρούσε καμία από τις προϋποθέσεις αυτές.
Έτσι, το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τελική άρνηση της δωρεάν παροχής φαρμάκου στον προσφεύγοντα από τις εγχώριες αρχές, σε σχέση με την έλλειψη κεφαλαίων, δεν είχε καμία βάση στο εσωτερικό δίκαιο και ήταν αυθαίρετη. Το συμπέρασμα αυτό καθιστά περιττό το Δικαστήριο να εξακριβώσει κατά πόσον έχει επιτευχθεί μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων του γενικού συμφέροντος της κοινότητας αφενός και των απαιτήσεων της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου αφετέρου.
Το Στρασβούργο επιδίκασε στον Ρώσο κάτοικο της Αγίας Πετρούπολης, αποζημίωση 1.400 ευρώ, 6.500 ευρώ επιπλέον για ηθική βλάβη και 2.277 ευρώ για έξοδα και δαπάνες.
