Με σημερινή του απόφαση το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επικύρωσε την ακύρωση της καταχωρίσεως του σχήματος του «κύβου του Ρούμπικ» ως σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δεδομένου ότι τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του εν λόγω σχήματος είναι αναγκαία για την επίτευξη του τεχνικού αποτελέσματος που συνίσταται στη δυνατότητα περιστροφής του εν λόγω προϊόντος, το Δικαστήριο έκρινε ότι συγκεκριμένο σχήμα δεν ήταν δυνατόν να καταχωρισθεί ως σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιστορικό της υπόθεσης
Κατόπιν αιτήματος της Seven Towns, βρετανικής εταιρίας η οποία διαχειρίζεται, μεταξύ άλλων, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας σχετικά με τον «κύβο του Ρούμπικ», το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) καταχώρισε, το 1999, ως τρισδιάστατο σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για «τρισδιάστατα παζλ», το ακόλουθο σχήμα κύβου:
Το 2006, η Simba Toys, γερμανική εταιρία παραγωγής παιχνιδιών, ζήτησε από το EUIPO να ακυρώσει το τρισδιάστατο σήμα, ιδίως για τον λόγο ότι αυτό περιελάμβανε τεχνική λύση συνιστάμενη στη δυνατότητα περιστροφής και ότι τέτοιου είδους λύση ήταν δυνατόν να προστατευθεί μόνο δυνάμει διπλώματος ευρεσιτεχνίας και όχι ως σήμα. Κατόπιν απορρίψεως του αιτήματός της, η Simba Toys προσέφυγε στο Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζητώντας την ακύρωση της αποφάσεως του EUIPO.
Με απόφαση της 25ης Νοεμβρίου 20141 , το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Simba Toys με το σκεπτικό ότι το επίμαχο σχήμα κύβου δεν περιελάμβανε τεχνική λειτουργία αποκλείουσα τη δυνατότητα προστασίας του ως σήματος. Ειδικότερα, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι η τεχνική λύση που χαρακτηρίζει τον κύβο του Ρούμπικ δεν προέκυπτε από τα χαρακτηριστικά του εν λόγω σχήματος αλλά, ενδεχομένως, από έναν εσωτερικό και μη ορατό μηχανισμό του κύβου.
Η Simba Toys άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του Γενικού Δικαστηρίου ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο, με απόφαση της 10ης Νοεμβρίου 20162, αναίρεσε την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου και ακύρωσε την απόφαση του EUIPO. Στην απόφασή του, το Δικαστήριο διαπίστωσε, μεταξύ άλλων, ότι, κατά την εξέταση του εάν η καταχώριση έπρεπε να απορριφθεί λόγω του ότι το επίμαχο σχήμα κύβου περιελάμβανε τεχνική λύση, το EUIPO και το Γενικό Δικαστήριο όφειλαν να είχαν λάβει υπόψη και μη ορατά λειτουργικά στοιχεία του προϊόντος που απεικόνιζε το εν λόγω σχήμα, όπως η δυνατότητά του περιστροφής.
Κατόπιν της αποφάσεως του Δικαστηρίου, εναπέκειτο στο EUIPO να εκδώσει νέα απόφαση, λαμβάνοντας υπόψη τις διαπιστώσεις του Δικαστηρίου.
Με απόφαση της 19ης Ιουνίου 2017, το EUIPO διαπίστωσε ότι η απεικόνιση του επίμαχου σχήματος κύβου είχε τρία ουσιώδη χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ήτοι το συνολικό σχήμα του κύβου, τις μαύρες γραμμές και τα τετραγωνάκια σε κάθε έδρα του κύβου, και τα διαφορετικά χρώματα στις έξι έδρες του κύβου. Στο πλαίσιο αυτό, το EUIPO έκρινε ότι καθένα από αυτά τα ουσιώδη χαρακτηριστικά ήταν αναγκαίο για την επίτευξη του τεχνικού αποτελέσματος που προκύπτει από κάθετη και οριζόντια περιστροφή γύρω από άξονα των σειρών μικρότερων κύβων διαφορετικού χρώματος οι οποίοι αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου κύβου, μέχρις ότου και τα εννέα τετραγωνάκια κάθε έδρας να είναι του ίδιου χρώματος.
Ωστόσο, δεδομένου ότι ο κανονισμός για το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης3 δεν επιτρέπει την καταχώριση σχήματος του οποίου τα ουσιώδη χαρακτηριστικά είναι αναγκαία για την επίτευξη τεχνικού αποτελέσματος, το EUIPO κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το επίμαχο σήμα είχε καταχωρισθεί κατά παράβαση του εν λόγω κανονισμού και, κατά συνέπεια, ακύρωσε την καταχώρισή του. Η Rubik’s Brand Ltd, η οποία είναι πλέον δικαιούχος του επίμαχου σήματος, προσέφυγε κατά της ως άνω αποφάσεως του EUIPO ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.
Η απόφαση του Δικαστηρίου
Με τη σημερινή του απόφαση, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει, καταρχάς, ότι η απόφαση του EUIPO ενέχει πλάνη εκτιμήσεως, καθόσον το EUIPO έκρινε ότι τα διαφορετικά χρώματα στις έξι έδρες του κύβου συνιστούσαν ουσιώδες χαρακτηριστικό του επίμαχου σήματος. Συναφώς, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, αφενός, ότι η Rubik’s Brand ουδέποτε ισχυρίστηκε ότι τυχόν παρουσία χρωμάτων σε κάθε μία από τις έδρες του κύβου διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της καταχωρίσεως του επίμαχου σήματος και, αφετέρου, ότι η απλή οπτική ανάλυση της γραφικής απεικονίσεως του εν λόγω σήματος δεν καθιστά δυνατή τη διάκριση μετ’ επαρκούς ακριβείας της υπάρξεως χρωματικών διαφορών στις έξι έδρες του κύβου.
Εν συνεχεία, το Γενικό Δικαστήριο επικυρώνει την ορθότητα του ορισμού του τεχνικού αποτελέσματος ο οποίος περιλαμβάνεται στην προσβαλλόμενη απόφαση. Στο πλαίσιο αυτό, αφενός, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το επίμαχο σχήμα κύβου αναπαριστά την όψη του συγκεκριμένου προϊόντος για το οποίο ζητήθηκε η καταχώριση, εν προκειμένω το τρισδιάστατο παζλ που είναι γνωστό ως «κύβος του Ρούμπικ». Αφετέρου, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι το εν λόγω προϊόν είναι ένα παιχνίδι του οποίου σκοπός είναι να φτιαχτεί ένα πολύχρωμο, τρισδιάστατο παζλ σε σχήμα κύβου, μέσω της συναρμολογήσεως έξι όψεων διαφορετικού χρώματος, και ότι ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται διά της κάθετης και οριζόντιας περιστροφής γύρω από άξονα των σειρών μικρότερων κύβων διαφόρων χρωμάτων που αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου κύβου, μέχρις ότου και τα εννέα τετραγωνάκια κάθε έδρας να είναι του ίδιου χρώματος.
Όσον αφορά την ανάλυση της λειτουργικότητας των ουσιωδών χαρακτηριστικών του επίμαχου σήματος, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά, ακριβώς όπως και το EUIPO, ότι το ουσιώδες χαρακτηριστικό το οποίο συνίσταται στις μαύρες γραμμές οι οποίες τέμνονται καθέτως και οριζοντίως, σε κάθε μία από τις έδρες του κύβου, χωρίζοντας κάθε μία εξ αυτών σε εννέα μικρούς κύβους ίδιων διαστάσεων κατανεμημένους σε τρεις σειρές των τριών κύβων, είναι αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου τεχνικού αποτελέσματος.
Ειδικότερα, οι εν λόγω μαύρες γραμμές αποτελούν ένα φυσικό διαχωριστικό μεταξύ των διαφόρων μικρών κύβων, και καθιστούν δυνατόν για τον παίκτη να περιστρέφει κάθε σειρά μικρών κύβων ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες ώστε να συγκεντρώσει αυτούς τους μικρούς κύβους, στον επιθυμητό χρωματικό συνδυασμό, και στις έξι έδρες του κύβου. Τέτοιος φυσικός διαχωρισμός είναι αναγκαίος για να υπάρχει περιστροφή, κάθετη και οριζόντια, των διαφόρων σειρών μικρών κύβων, χάρη σε ένα μηχανισμό εγκατεστημένο στο κέντρο του κύβου. Χωρίς τέτοιο φυσικό διαχωρισμό, ο κύβος δεν θα ήταν τίποτα περισσότερο από ένας συμπαγής όγκος που δεν θα συμπεριελάμβανε κανένα εξατομικευμένο στοιχείο δυνάμενο να μετακινηθεί κατά τρόπο ανεξάρτητο.
Όσον αφορά το ουσιώδες χαρακτηριστικό το οποίο συνίσταται στο συνολικό σχήμα του κύβου, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά, ακριβώς όπως και το EUIPO, ότι το σχήμα κύβου είναι αδιαχώριστο, αφενός, από τη δομή πλέγματος, η οποία αποτελείται από τις μαύρες γραμμές που τέμνονται σε κάθε μία από τις έδρες του κύβου και διαιρούν κάθε μία εξ αυτών σε εννέα μικρούς κύβους ίδιων διαστάσεων, κατανεμημένους σε τρεις σειρές των τριών κύβων, και, αφετέρου, από τη λειτουργία του συγκεκριμένου επίμαχου προϊόντος, η οποία συνίσταται στη δυνατότητα οριζόντιας και κάθετης περιστροφής των σειρών μικρών κύβων. Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω στοιχείων, το σχήμα του προϊόντος δεν δύναται να είναι άλλο από εκείνο του κύβου, ήτοι ενός κανονικού εξάεδρου.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Γενικό Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, καίτοι οι χρωματικές διαφορές στις έξι έδρες του κύβου δεν συνιστούν ουσιώδες χαρακτηριστικό του επίμαχου σήματος, τα δύο χαρακτηριστικά του σήματος αυτού τα οποία ορθώς αξιολογήθηκαν ως ουσιώδη από το EUIPO είναι αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος από το προϊόν που αντιπροσωπεύει το επίμαχο σχήμα κύβου, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η καταχώριση του εν λόγω σχήματος ως σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά συνέπεια, το Γενικό Δικαστήριο επικυρώνει την προσβαλλόμενη απόφαση και απορρίπτει την προσφυγή της Rubik’s Brand.
Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα CURIA
- 1.Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της 25ης Νοεμβρίου 2014, Simba Toys GmbH & Co. KG κατά ΓΕΕΑ (T-450/09). Βλ. επίσης ανακοινωθέν τύπου αριθ. 158/14.
- 2.Απόφαση του Δικαστηρίου της 10ης Νοεμβρίου 2016, Simba Toys & Co. KG κατά EUIPO (C-30/15 P). Βλ. επίσης ανακοινωθέν τύπου αριθ. 122/16
- 3.Κανονισμός (ΕΚ) 207/2009 του Συμβουλίου, της 27ης Φεβρουαρίου 2009, σχετικά με το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ 2009, L 78, σ.1), όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμός (ΕΕ) 2017/1001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 2017, για το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ 2017, L 154, σ. 1).
