Δημήτρη Κατσαγάνη
“Κλείδωσαν” τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος των ασφαλιστικών εισφορών στο οποίο θα υπαχθούν 1,5 εκατομμύριο ελεύθεροι επαγγελματίες και αυταπασχολούμενοι από την 1η Ιανουαρίου 2020.
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του “Κεφαλαίου”, από το 2020 oι εισφορές των επαγγελματιών για την κύρια ασφάλιση και την υγεία αλλάζουν. Δεν θα συνδέονται με το ύψος του φορολογητέου εισοδήματός τους (όπως συμβαίνει σήμερα), αλλά ούτε και με τα έτη ασφάλισης. Επίσης, αποσυνδέονται πλήρως από το ύψος του κατώτατου μισθού. Οι αλλαγές αυτές στο ασφαλιστικό σε συνδυασμό με το νέο φορολογικό καθιστούν όλους τους επαγγελματίες “κερδισμένους”, σύμφωνα με κύκλους κοντά στον υπουργό Εργασίας, κ. Γιάννη Βρούτση, ο οποίος τις προωθεί.
Έτσι, από τον Ιανουάριο τα μέλη των εταιρειών, οι ατομικοί επιχειρηματίες και μερίδα των “μπλοκάκηδων”, όπως προκύπτει από τις ίδιες πληροφορίες, θα κληθούν να καταβάλλουν κάθε μήνα, κατ’ ελάχιστον, ένα ορισμένο ποσό (185 ευρώ σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο) για την κύρια ασφάλιση (ΕΦΚΑ) και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή τους (ΕΟΠΥΥ).
Το νέο σύστημα αφορά όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αφορά τα μέλη Εταιρειών (πλην Α.Ε.), δηλαδή των Ομόρρυθμων (Ο.Ε.), Ετερόρρυθμων Εταιρειών (Ε.Ε.), των Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ), αλλά και τους ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων και τους αμειβόμενους με “μπλοκάκι” με πάνω από 2 εργοδότες.
Πότε θα ισχύσουν οι αλλαγές
Οι αλλαγές αυτές (μαζί με τις μειώσεις των εργοδοτικών εισφορών, τις αυξήσεις σε κύριες-επικουρικές συντάξεις κ.λπ.), οι οποίες “απορρέουν” από τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας με τις οποίες κρίθηκε αντισυνταγματικός ο νόμος Κατρούγκαλου, θα συμπεριληφθούν στο εφ’ όλης της ύλης ασφαλιστικό νομοσχέδιο το οποίο ετοιμάζεται να ανακοινώσει το αρμόδιο υπουργείο έως το τέλος του χρόνου.
Θα εφαρμοσθούν, όπως αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες, μάλιστα, πρακτικά από τις αρχές του 2020, αφού καταβληθούν και οι εισφορές Δεκεμβρίου 2019 (σ.σ. έως 31 Ιανουαρίου 2020). Έτσι, με βάση τον αρχικό σχεδιασμό του υπ. Εργασίας, οι νέες μηνιαίες εισφορές (Ιανουαρίου 2020) θα πρέπει να καταβληθούν έως τέλη Φεβρουαρίου. Τις ίδιες εισφορές που θα πληρώσουν θα πληρώνουν κάθε μήνα το 2020.
Τα βασικά σημεία
Πιο αναλυτικά, οι μηνιαίες εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων από τον Ιανουάριο του 2020:
– Θα υπολογίζονται εντελώς ανεξάρτητα από το εισόδημα το οποίο δηλώνουν στην Εφορία
Αυτό σημαίνει πως θα θεσπισθούν νέες προκαθορισμένες “κλάσεις”, για όλους ανεξαιρέτως τους επαγγελματίες ασφαλισμένους στον τέως ΟΑΕΕ και στο τέως ΕΤΑΑ (μέλη εταιρειών, ατομικούς επιχειρηματίες, “μπλοκάκηδες” με πάνω από 2 εργοδότες) με ποσά τα οποία θα είναι σταθερά κάθε μήνα.
Έτσι θα πάψει ο υφιστάμενος υπολογισμός των εισφορών με βάση το πιο πρόσφατα εκκαθαρισμένο φορολογητέο εισόδημα από την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας το οποίο ισχύει από 1/1/2017.
Οι σχεδιαζόμενες εισφορές, σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ” από στελέχη των Ταμείων, στο κατώτατο επίπεδό τους, θα ανέρχονται γύρω στα 185 ευρώ/μήνα (δηλαδή λίγο υψηλότερες σε σχέση με τις υφιστάμενες ελάχιστες εισφορές των 175 ευρώ), ενώ οι επόμενες “κλάσεις” βρίσκονται ακόμα υπό εξέταση με σενάρια να μιλούν για 2 ή 3 ακόμα. Το νέο σύστημα, σε συνδυασμό με τις μειώσεις των φόρων θα ωφελήσει όλους τους αυταπασχολούμενους, ιδίως όσους αυταπασχολούμενους δηλώνουν πάνω από 15.000 ευρώ.
– Θα αποσυνδεθούν πλήρως από το ύψος και την εξέλιξη του εκάστοτε κατώτατου μισθού
Τούτο ισοδυναμεί με το ότι οι νέες κατώτατες εισφορές των επαγγελματιών θα είναι “μόνιμα” στο ύψος που θα καθορισθούν από το 2020 και έπειτα.
Έτσι δεν θα αυξάνονται κάθε χρόνο μαζί με την εκάστοτε αύξηση του κατώτατου μισθού, όπως προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου.
Υπενθυμίζεται πως από το 2017 οι κατώτατες εισφορές υπολογίζονται κάθε χρόνο ως ποσοστό (26,9%) επί του κατώτατου μισθού.
Το εν λόγω σύστημα οδήγησε, τον περασμένο Φεβρουάριο, σε αύξηση σχεδόν 11% των κατώτατων εισφορών, λόγω της ανάλογης αύξησης του κατώτατου μισθού. Έτσι οι εν λόγω εισφορές ανήλθαν από τα 157 ευρώ στα 175 ευρώ.
Σε αύξηση τον Ιούλιο του 2020 θα οδηγούνταν οι κατώτατες εισφορές των αυταπασχολούμενων σε περίπτωση που αυξανόταν (π.χ. 4%) και πάλι ο κατώτατος μισθός.
Αυτό, όμως, δεν θα συμβεί καθώς το υπ. Εργασίας έχει αποφασίσει, με νέα διάταξη, να αποσυνδέσει άπαξ διαπαντός τις κατώτατες εισφορές των επαγγελματιών από τις κατώτατες αποδοχές των μισθωτών.
– Θα προκύπτουν ανεξάρτητα από τα έτη ασφάλισης κάθε απασχολούμενου
Με άλλα λόγια, όπως ερμηνεύουν νομικοί κύκλοι τον σχεδιασμό για αποσύνδεση των εισφορών από τα έτη ασφάλισης, ο κάθε αυτασφαλισμένος, κάθε χρόνο, θα επιλέγει την “κλάση” των εισφορών στην οποία θα υπαχθεί, ανάλογα με τη δική του βούληση.
Έτσι, οι ασφαλιστικές “κλάσεις” θα είναι ίδιες για όλους ανεξάρτητα με τα έτη ασφάλισής τους (σε αντίθεση με ό,τι αρχικά είχαν σκεφθεί αρμόδια στελέχη του υπ. Εργασίας).
Εξυπακούεται, τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι, πως όσο υψηλότερη ασφαλιστική “κλάση” επιλέξει ένας αυτασφαλισμένος, τόσο υψηλότερη κύρια σύνταξη θα λάβει μελλοντικά.
Η σχεδιαζόμενη διάταξη έρχεται σε ρήξη με το σύστημα το οποίο ίσχυε προ του 2017, σύμφωνα με το οποίο οι “κλάσεις” των εισφορών ανέβαιναν ανάλογα με τα έτη ασφάλισης.
Υπ. Εργασίας: “Θα είναι όλοι κερδισμένοι” από το νέο σύστημα
Το σχεδιαζόμενο σύστημα εισφορών για τους επαγγελματίες θα είναι “απλό” και ταυτόχρονα “καινοτόμο”, καθώς θα διαφοροποιηθεί τόσο από το “καθεστώς” το οποίο εισήγαγε ο νόμος Κατρούγκαλου και ισχύει από το 2017 (σ.σ. υπολογισμός εισφορών βάσει εισοδήματος), όσο και εκείνο που ίσχυε προ του 2017 (σ.σ. ασφαλιστικές “κλάσεις” ανάλογα με τα έτη ασφάλισης). Αυτό τονίζει κορυφαίο στέλεχος του υπ. Εργασίας στο “Κ”.
Η βασική, βέβαια, ρήξη, αναφέρουν πληροφορίες του “Κ” από στελέχη των Ταμείων, θα γίνει με το “καθεστώς” του ν. Κατρούγκαλου, καθώς θα μπει τέλος στο “δαιδαλώδες” υφιστάμενο σύστημα των διαφορετικών εισφορών ανάλογα με το εκάστοτε ετήσιο εισόδημα, την επαγγελματική ομάδα (π.χ. άλλες εισφορές οι ασφαλισμένοι του τέως ΟΑΕΕ, άλλες οι ασφαλισμένοι του τέως ΕΤΑΑ), αλλά ακόμα και τον χρόνο ασφάλισης (π.χ. νέοι, παλιοί ασφαλισμένοι επιστήμονες κ.λπ.). Έτσι, “θα απεγκλωβιστούν τόσο τα Ταμεία, όσο και οι αυτασφαλισμένοι” από τη γιγάντια ταλαιπωρία την οποία υπόκεινται, ιδίως από το 2017, τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Εξάλλου, στελέχη του υπ. Εργασίας κοντά στον κ. Βρούτση επισημαίνουν πως οι σχεδιαζόμενες νέες ασφαλιστικές εισφορές (οι οποίες θα αντικαταστήσουν εκείνες του ν. Κατρούγκαλου) σε συνδυασμό με την επικείμενη μείωση του φορολογικού συντελεστή από το 22% στο 9% θα οδηγήσουν στο να είναι “όλοι επαγγελματίες κερδισμένοι” σε σχέση με το υφιστάμενο όχι μόνο ασφαλιστικό, αλλά και φορολογικό “καθεστώς”.
Είναι γι’ αυτό, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, που το σχεδιαζόμενο σύστημα θα οδηγήσει σε “αύξηση της εισπραξιμότητας” των εν λόγω κρατήσεων, καθώς, μαζί με τις σχεδιαζόμενες αυξήσεις στις κύριες συντάξεις (με πάνω από 30 έτη ασφάλισης), θα αποτελέσει “κίνητρο” συνέπειας πληρωμής τους.
Τι αλλάζει σε όσους αμείβονται με αποδείξεις δαπάνης
Αλλαγές στο “καθεστώς” των αμειβομένων με απόδειξη δαπάνης (“τίτλος κτήσης”) αναμένεται να φέρει τους αμέσως επόμενους μήνες, το υπουργείο Εργασίας, στα πλαίσια των ευρύτερων ανατροπών που ετοιμάζει στο Ασφαλιστικό από το 2020.
Σύμφωνα με πληροφορίες του “Κ” από αρμόδια στελέχη του υπ. Εργασίας, στόχος είναι να διαμορφωθεί ένα “ενιαίο θεσμικό πλαίσιο” τόσο για τους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης, όσο και τους αμειβόμενους με εργόσημο.
Η εξομοίωση, όμως, αυτή, όπως αναφέρουν κύκλοι του υπ. Εργασίας, θα γίνει, πιθανότατα, προς την κατεύθυνση του “καθεστώτος” που ισχύει για το εργόσημο, τουλάχιστον για τους περιστασιακά απασχολούμενους (δηλ. εκείνους που πληρώνονται για απασχόληση για λιγότερο από 12 μήνες τον χρόνο ή για κάποιες μέρες της εβδομάδας κ.λπ.) οι οποίοι σήμερα αμείβονται με απόδειξη δαπάνης. Μία τέτοια αλλαγή φαίνεται πως θα ωφελήσει τους περιστασιακά αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης, καθώς θα μειώσει το ασφαλιστικό-φορολογικό βάρος τους από το 36% στο 27,1%.
Όσον αφορά τους αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης, οι οποίοι είναι τακτικά απασχολούμενοι (δηλαδή πληρώνονται κάθε μήνα όλο τον χρόνο με ένα συγκεκριμένο ποσό), αυτοί θα ωθηθούν προς το “μπλοκάκι”.
Συγκεκριμένα, οι αλλαγές που προωθούνται για κάθε μία από τις 2 βασικές κατηγορίες των σημερινών αμειβομένων με απόδειξη δαπάνης (περιστασιακά, τακτικά απασχολούμενοι) έχουν ως εξής:
1. Περιστασιακά απασχολούμενοι
Εξετάζεται, από το 2020, η υπαγωγή τους στο “καθεστώς” του εργοσήμου.
Σ’ αυτήν την περίπτωση, οι αμοιβές τους:
– Θα απαλλάσσονται από κάθε φορολογική παρακράτηση στην “πηγή”. Οι αμοιβές τους από τη συγκεκριμένη απασχόληση θα ενσωματώνονται στο συνολικό φορολογητέο εισόδημά τους και θα επιβαρύνονται με βάση τη φορολογική κλίμακα.
Θα επιβαρύνονται από ασφαλιστικές εισφορές ύψους 27,1%. Εξ αυτών το 18% θα το καταβάλλουν οι εργοδότες και το 9% οι εργαζόμενοι. Αντίθετα έως σήμερα, οι αμειβόμενοι με απόδειξη δαπάνης.
Παράδειγμα
Για σωρευτικές αμοιβές όλο τον μήνα με εργόσημο ύψους 500 ευρώ, καταβάλλονται εργοδοτικές εισφορές 90 ευρώ (18% Χ 500 ευρώ) και εργατικές εισφορές 45 ευρώ (περίπου 9% Χ 500 ευρώ). Συνολικά, δηλαδή 135 ευρώ (27,1% συνόλου αμοιβών).
Με βάση όσα ισχύουν από 1/1/2019, αμοιβές από αποδείξεις δαπάνης:
–Επιβαρύνονται από φορολογική παρακράτηση 20% στην “πηγή”.
–Επιβάλλονται (μετά τη φορο-παρακράτηση, δηλαδή επί των καθαρών αποδοχών) εισφορές 20,2% οι οποίες καταβάλλονται εξολοκλήρου από τους αμειβομένους.
Αυτό σημαίνει πως το βασικό σενάριο το οποίο εξετάζεται για τους περιστασιακά αμειβόμενους με απόδειξη δαπάνης προβλέπει την απαλλαγή των αμοιβών τους από τη φορολογική παρακράτηση και την επιβολή επ’ αυτών εισφορών 25%, τις οποίες θα τις μοιράζονται με τους εργοδότες τους.
Παράδειγμα
Για αμοιβές με απόδειξη δαπάνης 500 ευρώ/μήνα, επιβάλλεται φορολογική παρακράτηση ύψους 100 ευρώ (20% Χ 500 ευρώ). Στα υπόλοιπα, “καθαρά” 400 ευρώ, επιβάλλονται εισφορές 80 ευρώ (20,2% Χ 400 ευρώ), οι οποίες πληρώνονται αποκλειστικά από τους αμειβόμενους. Συνεπώς η συνολική απώλεια για τον αμειβόμενο ανέρχεται σε 180 ευρώ (36% του συνόλου αμοιβών του).
2. Τακτικά απασχολούμενοι
Οι τακτικά αμειβόμενοι με απόδειξη δαπάνης ανάλογα με το πλήθος των εργοδοτών στους οποίους παρέχουν εργασία, θα υπαχθούν –σύμφωνα με το βασικό σενάριο– στο “καθεστώς” που θα διέπει τα “μπλοκάκια”:
-Για τους εργαζόμενους σε έως 2 εργοδότες:
Θα καταβάλλονται εισφορές 27,1% σαν είναι μισθωτοί. Αυτές θα “μοιράζονται” μεταξύ εργοδοτών (κοντά στα 18%) και εργαζομένων (περίπου 9%). Οι εργοδοτικές θα επιβάλλονται επί των μικτών αποδοχών, ενώ οι εργατικές στο μετά της φορολογικής παρακράτησης (20%) ποσό.
-Για τους εργαζομένους με πάνω από 2 εργοδότες:
Θα καταβάλλονται από τους ίδιους εισφορές με βάση το σχεδιαζόμενο σύστημα που θα ισχύσει από το 2020.
Με δύο “ταχύτητες” οι εισφορές στα “μπλοκάκια”
Θα εξακολουθήσουν και το 2020 δύο “ταχύτητες” σε σχέση με τις εισφορές τις οποίες καταβάλλουν τα “μπλοκάκια“, δηλαδή οι αμειβόμενοι με δελτίο παροχής υπηρεσιών.
Βασικό στοιχείο της διάκρισης μεταξύ των “ταχυτήτων” θα παραμείνει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του “Κ“ από κύκλους του υπ. Εργασίας, το πλήθος των εργοδοτών στους οποίους απασχολείται όποιος κόβει “μπλοκάκι”.
Ωστόσο, δεδομένου ότι κατά το επόμενο έτος αναμένεται –βάσει του κυβερνητικού σχεδιασμού– να αλλάξει άρδην το σύστημα των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, θα αλλάξει και το “καθεστώς” για τους “μπλοκάκηδες” που έχουν πάνω από 2 εργοδότες, οι οποίοι υπάγονται από το 2017 στο ίδιο “καθεστώς” με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αυτοί θα υπαχθούν στο σχεδιαζόμενο σύστημα των ασφαλιστικών “κλάσεων” οι οποίες θα είναι ανεξάρτητες τόσο από το εισόδημά τους όσο και από τα έτη ασφάλισής τους.
Όσον αφορά τους “μπλοκάκηδες” με έως 2 εργοδότες, θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζονται ως μισθωτοί. Πιο αναλυτικά:
1. “Μπλοκάκι” με πάνω από 2 εργοδότες
Οι εν λόγω αυταπασχολούμενοι θα καταβάλλουν μόνοι τους (δηλ. χωρίς καμία συμμετοχή των εργοδοτών τους) για τις καθαρές –μετά φόρου– αποδοχές από τον καθένα εργοδότη εισφορές με βάση το “καθεστώς” το οποίο σχεδιάζει το υπ. Εργασίας να θέσει σε ισχύ από το 2020. Δηλαδή κατ’ ελάχιστο θα καταβάλλουν –σύμφωνα με το βασικό σενάριο– κρατήσεις ύψους 185 ευρώ/μήνα, ανεξάρτητα από το ύψος των αποδοχών τους, αλλά και τα έτη ασφάλισής τους.
Παράδειγμα
Αμειβόμενος με “μπλοκάκι” απασχολείται σε 3 επιχειρήσεις. Από την καθεμία εισπράττει κάθε μήνα 1.000 ευρώ. Για τις αμοιβές αυτές θα καταβάλλει παρακράτηση φόρου 200 ευρώ και, έπειτα επί των καθαρών –μετά φόρου– αποδοχών ύψους 800 ευρώ, θα πληρώσει εισφορές 185 ευρώ/μήνα.
Έτσι, θα καταργηθεί το σύστημα το οποίο ισχύει φέτος, σύμφωνα με το οποίο επιβάλλονται εισφορές 20,2%-26,9% (ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος) επί των καθαρών –μετά φόρου– αμοιβών τους.
2.”Μπλοκάκι” με έως 2 εργοδότες
Θα καταβάλλουν το 2020 –όπως ισχύει και φέτος– μαζί με τους εργοδότες τους εισφορές κύριας ασφάλισης και υγείας ύψους 27,1%% επί των καθαρών –μετά φόρου 20%– αποδοχών τους.
Οι εισφορές αυτές επιβάλλονται για κάθε ένα εισόδημα που αποκτάται από καθεμιά εκ των δύο πεδίων απασχόλησής τους.
Παράδειγμα
Σύμβουλος επιχείρησης παρέχει υπηρεσίες στην επιχείρηση Α και αμείβεται με 1.000 ευρώ /μήνα και παράλληλα παρέχει υπηρεσίες στην επιχείρηση Β και αμείβεται με 800 ευρώ/μήνα.
Για την απασχόληση στην επιχείρηση Α, ο εργοδότης του πληρώνει εισφορές περίπου 180 ευρώ (18% Χ 1.000 ευρώ). Στα 200 ευρώ ανέρχεται η φορολογική παρακράτηση (20% Χ 1.000 ευρώ) και στα 72 ευρώ η εργατική εισφορά (9% Χ 800 ευρώ). Καθαρές αποδοχές θα μείνουν 728 ευρώ.
Παρομοίως υπολογίζονται οι εισφορές για την απασχόληση στην επιχείρηση Β.
