Aύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης, που δείχνει πως μπορεί και να… κλιμακώνεται ένα νέο κύμα φυγής ειδικά από το Δημόσιο και τα πρώην ευγενή Ταμεία ΔΕΚΟ – τραπεζών καταγράφεται το 2018 και το 2019.
Μετά το σαφές φρένο που έβαλαν στις συνταξιοδοτήσεις δύο διαδοχικές και κορυφαίες μεταρρυθμίσεις -κατ’ αρχάς, το μπλόκο του τρίτου μνημονίου με την αύξηση των ορίων ηλικίας το 2015 και, κατά δεύτερον, η εκ βάθρων αλλαγή του υπολογισμού με τον νόμο Κατρούγκαλου το 2016- τα στοιχεία δείχνουν πως η έξοδος αναθερμαίνεται.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει η «Ημερησία», το 2017 υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης 5.568 δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ το 2018 αποχώρησαν συνολικά 7.759 υπάλληλοι. Φέτος, μόνο κατά το 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2019 υποβλήθηκαν στον ΕΦΚΑ-ΓΛΚ 9.610 αιτήσεις συνταξιοδότησης από δημοσίους υπαλλήλους. Μέσα σε 9 μήνες, δηλαδή, υποβλήθηκαν 23,9% περισσότερες αιτήσεις από όσες κατατέθηκαν ολόκληρο το 12μηνο του 2018 και 72,5% περισσότερες από όσες υποβλήθηκαν ολόκληρο το 2017.
Αυξητικές τάσεις
Στα υπόλοιπα πρώην Ταμεία των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, των επαγγελματιών και των αγροτών η εικόνα είναι μεικτή, αλλά με σαφείς αυξητικές τάσεις. Στο πρ. ΙΚΑ καταγράφηκαν 51.564 αιτήσεις συνταξιοδότησης το 9μηνο του 2017 και 58.785 το 9μηνο του 2018, αύξηση 14%. Φέτος, ωστόσο, οι αιτήσεις του 9μήνου από μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα κινούνται στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, δηλαδή στις 57.021 αιτήσεις. Σημαντική άνοδος, όμως, καταγράφεται στις αιτήσεις του 12μήνου του 2018 (80.360) σε σύγκριση με το 12μηνο του 2017 (70.317). Σε αντίστοιχη τροχιά αλλά με διαφορετική τάση κινούνται προς το παρόν οι ελεύθεροι επαγγελματίες του πρ. ΟΑΕΕ, οι οποίοι το 2017 και το 2018 παρέμειναν σχεδόν σταθεροί, αλλά φέτος… σχεδόν συνωστίζονται στην έξοδο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ, από ασφαλισμένους του πρ. ΟΑΕΕ το 9μηνο του 2017 και του 2018 υποβλήθηκαν 20.340 και 20.304 αιτήσεις αντίστοιχα, αλλά το ίδιο διάστημα του 2019 κατατέθηκαν 24.330, αύξηση 19,8%. Και εδώ το 12μηνο του 2018 υπερτερεί σε σύγκριση με το 12μηνο του 2017. Αντίθετα, οι αγρότες δείχνουν να «φρενάρουν» το 9μηνο του 2019, αλλά αυτό οφείλεται, κατά τους ειδικούς, κυρίως στο γεγονός πως μέχρι και το 2018 οι αιτήσεις συνταξιοδότησης υποβάλλονταν με πιλότο το παλαιό σύστημα, δηλαδή κυρίως το πρώτο 6μηνο, καθώς η συνταξιοδότηση μετρούσε από 1ης Ιουλίου. Από φέτος οι αιτήσεις διασπείρονται στο έτος και γι’ αυτό η ακριβής τάση μένει να αποδειχθεί από το σύνολο του 12μήνου. Σταθερή είναι η έξοδος των επιστημόνων του πρ. ΕΤΑΑ και αυξητική των ναυτικών του πρ. ΝΑΤ.
Σημαντική είναι η αύξηση που παρατηρείται στα πρώην ευγενή Ταμεία των ΔΕΚΟ – τραπεζών. Το 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου του 2017 υποβλήθηκαν μόλις 3.353 αιτήσεις, οι οποίες έγιναν 3.989 το 2018 (αύξηση 2,98%). Φέτος όμως η φυγή είναι ιδιαίτερα αισθητή, καθώς το 9μηνο του 2019 υποβλήθηκαν 5.266 αιτήσεις (αύξηση 32%), σχεδόν όσες υποβλήθηκαν ολόκληρο το 12μηνο πέρυσι. Συνολικά, τους πρώτους εννέα μήνες του 2017 υποβλήθηκαν 111.257 αιτήσεις, ενώ το ίδιο διάστημα του 2018 κατατέθηκαν 122.120 αιτήσεις, αύξηση 9,7%.
Φέτος μέχρι και τον Σεπτέμβρη είχαν υποβληθεί συνολικά 123.102 αιτήσεις, με το «άρμα» να οδηγούν κυρίως οι δημόσιοι υπάλληλοι. Οπως όμως επισημαίνουν οι ειδικοί, τους τελευταίους 2 με 3 μήνες του έτους υποβάλλονται κατά κανόνα οι περισσότερες αιτήσεις συνταξιοδότησης. «ΑΛΜΑ» 10% Γι’ αυτό και είναι κρίσιμο το διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου για τη συνολική εικόνα του 2019. Ενδεικτική είναι, για παράδειγμα, η σύγκριση του 12μήνου του 2017 με το 12μηνο του 2018, καθώς καταγράφηκε αύξηση αιτήσεων κατά 10% (15.776 περισσότερες αιτήσεις).
Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, επιχειρώντας να ερμηνεύσουν την αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης, αναζητούν τα αίτια κατ’ αρχάς στο γεγονός πως εμπεδώνονται οι απανωτές αλλαγές του 2015 και του 2016 σε όρια ηλικίας και ποσά σύνταξης και σταθεροποιείται σταδιακά το νέο σύστημα. Διανύουμε το 4ο έτος της μεγάλης μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022.
Χιλιάδες ασφαλισμένοι που «εγκλωβίστηκαν» το 2015 επειδή δεν είχαν προλάβει πριν από την ψήφιση του τρίτου μνημονίου (4336/2015) να θεμελιώσουν δικαίωμα, συμπληρώνουν σταδιακά τις προϋποθέσεις (τα πρόσθετα 6μηνα κ.λπ.) και συνταξιοδοτούνται. Ταυτόχρονα αρχίζουν σταδιακά να ωριμάζουν πλέον δικαιώματα υπαλλήλων που προσλήφθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, εποχή κατά την οποία σημειώθηκε μεγάλο κύμα μονιμοποιήσεων και προσλήψεων στο Δημόσιο.
Βρισκόμαστε, άλλωστε, σχεδόν στο λυκαυγές της δεκαετίας 2020-2030, εντός της οποίας αναμένεται να συνταξιοδοτηθεί η γενιά του μεταπολεμικού «baby boom», γεγονός που «τρομάζει» τους ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης. Οπως έχουν επανειλημμένως τονίσει οι ερευνητές, η γενιά της δεκαετίας του 1960, η οποία φτάνει πλέον στην πόρτα της συνταξιοδότησης, είναι η δεκαετία με το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Γι’ αυτό και οι μελετητές αναμένουν από το 2020 μεγάλη αύξηση των συνταξιούχων. Οπως άλλωστε προσθέτουν οικονομικοί αναλυτές, η εν λόγω γενιά όπως και οι επόμενες διαφοροποιούνται σημαντικά από τις προηγούμενες και στο μείγμα των παροχών που διεκδικούν. Πλέον μπαίνουν στο σύστημα περισσότεροι ασφαλισμένοι με πολλά έτη ασφάλισης, πάνω από 25, καθώς και με υψηλές αποδοχές.
Αντίστοιχα μειώνονται οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται με 15ετίες και με ποσά κοντά στα κατώτατα όρια. «Η σχεδόν ταυτόχρονη και εκ βάθρων μεταρρύθμιση μέσα σε μια μικρή περίοδο 10 μηνών και των ορίων ηλικίας αλλά και του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης σίγουρα φρέναρε το 2015 και το 2016 την έξοδο στη σύνταξη. Το γεγονός ότι οι εγκύκλιες διευκρινίσεις του τρόπου υπολογισμού που θεσμοθετήθηκε το 2016 οριστικοποιήθηκαν αρκετούς μήνες μετά την ψήφιση του νόμου -και με καθυστέρησηλειτούργησε επίσης αποτρεπτικά για την έξοδο των ασφαλισμένων» παρατηρεί η δικηγόρος Ασπασία Παπαθανασοπούλου, ειδική σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, και προσθέτει: «Στην αύξηση των αιτήσεων παίζει κατ’ αρχάς ρόλο το γεγονός πως ωριμάζουν δικαιώματα υπαλλήλων που προσλήφθηκαν την πρώτη 4ετία της δεκαετίας του 1980. Επίσης, πολλοί συμπληρώνουν σταδιακά τις νέες προϋποθέσεις του 2015 και θεμελιώνουν δικαίωμα. Σε αυτά πρέπει κανείς να συνυπολογίσει ότι οι συνθήκες στο Δημόσιο δεν είναι πλέον ιδανικές και πολλοί υπάλληλοι προσπαθούν να αποχωρήσουν με κάθε τρόπο».
Βαρόμετρο το ΣτΕ
Μετά και τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, οι ειδικοί εκτιμούν πως το κύμα φυγής θα «φουντώσει», καθώς από τις 4 Οκτωβρίου 2019 και έπειτα ισχύει η αυξημένη ανταποδοτικότητα για όσους αποχωρούν με περισσότερα από 30 και κυρίως 35 έτη ασφάλισης. Το γεγονός αυτό ωθεί κατ’ αρχάς τους «θεμελιωμένους» να υποβάλουν αίτηση, ώστε να κατοχυρώσουν περισσότερους μήνες με αυξημένη ανταποδοτικότητα, αλλά και όσους θεμελιώνουν από τώρα και στο εξής να αποχωρούν αμέσως μόλις συμπληρώνουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις (όριο ηλικίας και χρόνος ασφάλισης). Υπενθυμίζεται πως οι νέοι συντελεστές αναπλήρωσης θα νομοθετηθούν -σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Εργασίας- τον ερχόμενο Δεκέμβριο ή Ιανουάριο, αλλά θα ισχύσουν αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου. Δηλαδή, με άλλα λόγια, είναι ήδη σε «άτυπη ισχύ».
Τα όρια του 2019
Δημόσιοι υπάλληλοι που επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με 35ετία μέχρι το τέλος του 2019 πρέπει να έχουν συμπληρώσει μέχρι 31/12/2019 και τα 35 έτη ασφάλισης αλλά και το όριο ηλικίας, που ανάλογα με την περίπτωση φτάνει μέχρι τα 60 έτη και τους 6 μήνες.
Δημόσιοι υπάλληλοι που είχαν συμπληρωμένη 25ετία μέχρι 31/12/2010 μπορούν να αποχωρήσουν με 37ετία ασφάλισης συμπληρωμένη μέχρι 31/12/2019 και όριο ηλικίας έως 59 έτη και 5 μήνες.
Μισθωτοί ΙΚΑ που είχαν κατοχυρωμένο δικαίωμα με 35ετία (10.500 ένσημα) έως το 2011 ή 2012 αποχωρούν φέτος με όριο ηλικίας τα 59 έτη και 6 μήνες (κατοχύρωση 2011) ή τα 59 έτη και 9 μήνες (κατοχύρωση 2012).
Επαγγελματίες πρ. ΟΑΕΕ με 35ετία έως το 2012 αποχωρούν φέτος εφόσον έκλεισαν τα 60 έτη έως 31/12/2018.
Υπάλληλοι ΔΕΚΟ – τραπεζών πρωτοασφαλισμένοι πριν από την 1η/1/1983 (παλαιοί ασφαλισμένοι) αποχωρούν με 35ετία το 2019 και όριο τα 60 έτη και 6 μήνες.
