Η σύγχρονη αντιμονοπωλιακή νομοθεσία επινοήθηκε στην Αμερική. Τώρα, όμως, είναι η Ευρώπη αυτή που δρα ως παγκόσμια αρχή σε θέματα κανονιστικού πλαισίου για τον ανταγωνισμό. Οι ΗΠΑ χάνουν αυτή τη μάχη.
Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης προσλαμβάνει προσωπικό για να ελέγξει τεχνολογικές εταιρείες όπως οι Facebook, Apple, Alphabet και Amazon για ενδεχόμενη παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Ωστόσο, προσπαθεί να προφτάσει την αντίστοιχη υπηρεσία της Ε.Ε. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια είναι η Ενωση αυτή που ελέγχει τις παραπάνω (και άλλες) αμερικανικές εταιρείες. Για παράδειγμα, από το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιβάλει στην Google πρόστιμα ύψους σχεδόν 10 δισ. δολαρίων για παραβίαση της ευρωπαϊκής αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Πέρα απ’ αυτό, όμως, η Ε.Ε. έχει γίνει η παγκόσμια αυθεντία σε ζητήματα αντιμονοπωλιακών κανονισμών.
Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 130 χώρες έχουν ψηφίσει αντιμονοπωλιακούς νόμους, οι περισσότεροι εκ των οποίων βασίζονται σε ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι υπογράφοντες το άρθρο και ο Αλεξάντερ Γουίβερ δημοσίευσαν μελέτη στην επιθεώρηση Journal of Empirical Legal Studies, όπου αναλύονται αντιμονοπωλιακοί νόμοι που υιοθέτησαν τα τελευταία 50 χρόνια 125 χώρες, συγκρίνοντας αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς νόμους. Πρώτον, εξετάσαμε κατά πόσον υπάρχουν γλωσσικές ομοιότητες, αν δηλαδή οι διάφορες χώρες αντέγραψαν βασικές παραγράφους από αμερικανικούς ή ευρωπαϊκούς νόμους. Δεύτερον, εξετάσαμε κατά πόσον οι βασικές διατάξεις αυτών των νόμων ομοιάζουν περισσότερο με τις διατάξεις αμερικανικών ή ευρωπαϊκών νόμων.
Αποδείχθηκε ότι και στις δύο περιπτώσεις, χώρες με πολύ διαφορετικούς γεωγραφικούς, γλωσσικούς και πολιτισμικούς δεσμούς στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων τείνουν προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ενδεικτικά, σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις, όπως Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Μεξικό, Ρωσία, Νότιος Αφρική και Νότιος Κορέα, διαθέτουν σήμερα νόμους παρόμοιους στην ουσία τους περισσότερο με τους ευρωπαϊκούς παρά με τους αμερικανικούς.
Η μείωση της αμερικανικής επιρροής προκαλεί έκπληξη. Οι σύγχρονοι αντιμονοπωλιακοί νόμοι σχηματίστηκαν πρώτα στις ΗΠΑ και η χώρα αυτή βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία του βασικού οργάνου για τη συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο του αντιμονοπωλιακού κανονιστικού πλαισίου, του Διεθνούς Δικτύου Ανταγωνισμού (ICN).
Παρ’ όλα αυτά, η Ε.Ε. προσπαθεί πιο σκληρά να διαδώσει τους κανονισμούς της ανά την υφήλιο. Προωθεί ενεργά το κανονιστικό μοντέλο της μέσω εμπορικών συμφωνιών, εξαρτώντας την πρόσβαση στην αχανή καταναλωτική αγορά της από την υιοθέτηση αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Ούσα σε θέση να προσφέρει πρόσβαση σε περισσότερους από 500 εκατομμύρια καταναλωτές, διαθέτει τρομερή επιρροή. Οι ΗΠΑ έχουν φανεί πολύ πιο διστακτικές στο να χρησιμοποιήσουν εμπορικές συμφωνίες για να προωθήσουν το αντιμονοπωλιακό μοντέλο τους.
Η ευρωπαϊκή προσέγγιση είναι πιο ελκυστική και για άλλους λόγους. Νομοθεσία που τείνει να είναι πιο αυστηρή και δίνει λιγότερη εξουσία στις αγορές φαίνεται να έχει μεγαλύτερη απήχηση μεταξύ κυβερνήσεων που επιθυμούν να διατηρήσουν την κανονιστική τους εξουσία. Επιπλέον, η Ε.Ε. προσφέρει λεπτομερές κανονιστικό πλαίσιο που είναι εύκολο να αντιγραφεί και μάλιστα προσφέρεται έτοιμο στα γαλλικά, ισπανικά και πορτογαλικά, γεγονός που καθιστά πιο εύκολη την υιοθέτησή του στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική.
Οσο περισσότερο προχωρούν οι ΗΠΑ, υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, σε απορρύθμιση του κανονιστικού πλαισίου και γυρίζουν την πλάτη σε παγκόσμιες εμπορικές συμφωνίες και στην κανονιστική συνεργασία, τόσο εξασθενεί η ικανότητά τους να διαμορφώνουν το κανονιστικό πλαίσιο άλλων χωρών.
