Καραφωτιάς Ορέστης, Ειρηνοδίκης Καβάλας, LL.M. – Περίληψη άρθρου από την Επισκόπηση Οικονομικού Δικαίου (Τεύχος 3/2019)
Καραφωτιάς Ορέστης, Ειρηνοδίκης Καβάλας, LL.M. (ΑΠΘ)
Περίληψη άρθρου από την Επισκόπηση Οικονομικού Δικαίου (Τεύχος 3/2019)
Με το άρθρο 1 άρθρο όγδοο παρ.1 ν. 4335/2015, καταργήθηκε η διάταξη του άρθρου 938 ΚΠολΔ, η οποία προέβλεπε τη δυνατότητα υποβολής αίτησης, κατά τη διαδικασία των 686 επ. ΚΠολΔ, για την αναστολή της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης και τη χορήγηση, ενόψει της αίτησης αυτής, σχετικού σημειώματος (προσωρινής διαταγής) από τον Δικαστή του αρμοδίου για την εκδίκαση της ανακοπής Δικαστηρίου.
Δικαιολογητικός λόγος της κατάργησης αποτέλεσε η διαπίστωση της ύπαρξης μεγάλων χρονικών καθυστερήσεων στην εξέλιξη και περάτωση της εκτελεστικής διαδικασίας, η αιτία των οποίων εντοπίσθηκε κυρίως στο χρονικό διάστημα που απαιτείτο για την εκδίκαση των ανακοπών και την έκδοση τελεσιδίκου ή αμετακλήτου αποφάσεως επ’ αυτών σε συνδυασμό με την αναστολή της εκτελεστικής διαδικασίας1.
Προς υλοποίηση του παραπάνω στόχου τροποποιήθηκαν οι διατάξεις για το χρόνο διεξαγωγής του αναγκαστικού πλειστηριασμού μέσω της επιλογής ενός σημαντικά απώτερου χρονικού σημείου σε σχέση με την προγενέστερη και επί δεκαετίες ισχύσασα ρύθμιση. Έτσι, προβλέπεται πλέον ότι η κατασχετήρια έκθεση για τα κινητά και τα ακίνητα πρέπει να περιέχει αναφορά της ημέρας του πλειστηριασμού, η οποία ορίζεται υποχρεωτικά επτά μήνες από την περάτωση της κατάσχεσης και πάντως όχι μετά την παρέλευση οκτώ μηνών (αρθρ. 954 παρ. 2 εδ. ε΄ και 993 παρ. 2 εδ. 1 ΚΠολΔ).
Παράλληλα, ανακαθορίσθηκαν τα στάδια προσβολής των πράξεων εκτελέσεως, όπως επίσης η προθεσμία προσβολής των πράξεων εκτελέσεως καθώς και ο χρόνος εκδικάσεως της ανακοπής του αρθρ. 933 και εκδόσεως της δικαστικής αποφάσεως.
Έτσι, η ανακοπή κατά των πράξεων του πρώτου σταδίου ασκείται μέσα σε σαράντα πέντε ημέρες από την ημέρα της κατασχέσεως, ώστε να δύναται να συζητηθεί εγκαίρως και να εκδοθεί απόφαση επ’αυτής (αρθρ. 934 παρ. 1 α), συζητείται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα ημέρες από την κατάθεση της με προθεσμία κλητεύσεως είκοσι ημέρες πριν από τη συζήτηση και η απόφαση εκδίδεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα ημέρες από τη συζήτηση (αρθρ. 933 παρ. 2 και 6).
Κατόπιν αυτών των αλλαγών, θεωρήθηκε ότι ο ανακόπτων προστατεύεται επαρκώς, αφού πριν από τον πλειστηριασμό θα έχει εκδοθεί οριστική απόφαση επί της ανακοπής και ότι η δυνατότητα χορήγησης αναστολής έπρεπε να καταργηθεί προκειμένου να διασφαλισθεί η απρόσκοπτη πρόοδος της εκτελεστικής διαδικασίας.
Με τον ίδιο νόμο τροποποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 937 ΚΠολΔ, προβλέπεται, δε, πλέον μ’ αυτή (άρθρο 1 περ. β’) η δυνατότητα υποβολής αίτησης αναστολής της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης ενώπιον του δικαστηρίου, το οποίο θα δικάσει το ένδικο μέσο κατά της απόφασης που εκδόθηκε επί της ανακοπής του άρθρου 933 ή του άρθρου 936 ΚΠολΔ, ήτοι της έφεσης, εάν ο εκτελεστός τίτλος είναι απόφαση ή διαταγή πληρωμής και της ανακοπής ερημοδικίας, για τους λοιπούς τίτλους, ήτοι προβλέπεται η αναστολή μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης επί της ανακοπής.
Με το ίδιο άρθρο, η δυνατότητα αναστολής πριν τη συζήτηση της ανακοπής προβλέπεται, πλέον, μόνο στις περιπτώσεις άμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης (άρθ. 937 παρ. 1 περ. γ’).
Παρά την ανωτέρω κατάργηση, την ανάγκη ύπαρξης σταδίου αναστολής της αναγκαστικής εκτέλεσης έσπευσε να αναγνωρίσει η αρεοπαγητική νομολογία.
Συγκεκριμένα, η απόφαση του Α2 τμήματος του Αρείου Πάγου (ως Συμβουλίου)2, που εκδόθηκε επί αιτήσεως αvαστoλής για εκτέλεση που ναι μεν αφορούσε πλειστηριασμό, αλλά η ανακοπή δεν κατέστη δυνατό να εκδικαστεί πριν από αυτόν, δέχθηκε τα εξής: “Αν ωστόσο δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν οι προθεσμίες αυτές, ο καθ` ου η εκτέλεση έχει τη δυνατότητα να επιδιώξει την αναστολή με τη μορφή της προσωρινής ρυθμίσεως καταστάσεως κατά το άρθρο 731 ΚΠολΔ, εφόσον βέβαια υπάρχει βάσιμος κατά το άρθρο 933 ΚΠολΔ λόγος ανακοπής κατά της επιχειρούμενης εκτέλεσης και πιθανολογείται έτσι η ευδοκίμηση της ανακοπής και η ανατροπή του εκτελεστού τίτλου. Τα ίδια ισχύουν και επί κατασχέσεως στα χέρια τρίτου (άρθρα 982 επ. ΚΠολΔ), η οποία συνιστά είδος έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης και επομένως για τη δυνατότητα αναστολής μετά από ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ 2 Συμβ. ΑΠ 11/2017 ΔΕΕ 2017/1063, ΤΝΠ Ισοκράτης του ΔΣΑ και εκεί περαιτέρω παραπομπή σε Συμβ. ΑΠ 142/2016. εφαρμόζονται οι ανωτέρω διατάξεις”3.
Στο σκεπτικό της προρρηθείσας απόφασης ορίζεται ότι παρά τη νομοθετική κατάργηση από τον Ν. 4335/2015 της δυνατότητας αναστολής της αναγκαστικής εκτελέσεως επί χρηματικών απαιτήσεων, είναι δυνατόν, στην περίπτωση μη τήρησης των αποκλειστικών προθεσμιών των παρ. 2 και 6 του άρθρου 933 ΚΠοΔ για την ημερομηνία συζήτησης και έκδοσης αποφάσεως αντίστοιχα επί της ανακοπής, ο καθ’ου η εκτέλεση να ζητήσει την αναστολή της αναγκαστικής εκτελέσεως με τη μορφή της προσωρινής ρύθμισης της καταστάσεως κατά το άρθρο 731 του ΚΠολΔ. Τα ίδια ισχύουν με βάση την απόφαση του Ανωτάτου Ακυρωτικού και επί κατασχέσεως στα χέρια τρίτου (άρθρα 982 επ. ΚΠολΔ), η οποία συνιστά είδος έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης και επομένως για τη δυνατότητα αναστολής μετά από ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ εφαρμόζονται οι ανωτέρω διατάξεις.
Ο Άρειος Πάγος έδειξε, έτσι, εμφανή διάθεση διαμόρφωσης ομοιόμορφης νομολογίας στο εν λόγω ζήτημα και με αυτή την έννοια ενίσχυσε την άποψη περί ακούσιου νομοθετικού κενού μετά από την κατάργηση του άρθρου 938 ΚΠολΔ. Προέκρινε, μάλιστα, γενικό δικαίωμα αίτησης αναστολής του καθ’ ου σε κάθε περίπτωση που δεν προβλέπεται επαρκής, εμπρόθεσμη και αποτελεσματική οριστική δικαστική προστασία.
Παραλλαγή της άποψης αυτής, που πηγάζει ομοίως από την πεποίθηση περί ύπαρξης ακούσιου κενού νόμου που πρέπει να πληρωθεί, και η οποία υιοθετείται από μερίδα της νομολογίας4, υποστηρίζει ότι δεν χρειάζεται η προσφυγή στο θεσμό της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης, αλλά καθίσταται αναγκαία η συστηματική – τελολογική ερμηνεία του άρθ. 937§1 περ. γ` ΚΠολΔ, ώστε να ισχύει αυτό σε κάθε περίπτωση κύριας εκτέλεσης, δηλαδή τόσο στην άμεση όσο και στην έμμεση, υπό τον περιορισμό ότι, επί επικειμένου πλειστηριασμού, η αίτηση ασκείται μόνο όταν δεν είναι δυνατή η εμπρόθεσμη εκδίκαση της ανακοπής του άρθ. 933 ΚΠολΔ5 (βλ. και τη διάταξη του άρθρου 1011 Α παρ. 2 εδ. 3 ΚΠολΔ για τη δυνατότητα δικαστικής αναστολής σε σχέση με την κατάσχεση και πλειστηριασμό πλοίου). Ειδικά δε σε περιπτώσεις κατάσχεσης εις χείρας τρίτου όπου δεν περιλαμβάνεται στάδιο πλειστηριασμού, κατά την τελεολογική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 937 παρ. 1 περ. γ`, που είναι σύμφωνη προς το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος, πρέπει να γίνει δεκτό ότι μεταξύ των περιπτώσεων «άμεσης εκτέλεσης», στις οποίες επιτρέπεται η άσκηση αίτησης αναστολής μετά από ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ, περιλαμβάνονται και οι περιπτώσεις επιβολής κατάσχεσης εις χείρας τρίτου6.
Με αφετηρία τις ανωτέρω σκέψεις, σε συνδυασμό και με τη γενικώς αποδεκτή θέση7 ότι η αξίωση έννομης προστασίας περιλαμβάνει και την προσωρινή έννομη προστασία, γινόταν ήδη πριν τον ν. 4335/2015 αποδεκτό ότι η αίτηση αναστολής εκτέλεσης διαθέτει συνταγματικά και υπερνομοθετικά ερείσματα αφενός στα άρθρα 20 § 1 Συντ. και αφετέρου στα άρθρα 6 § 1 και 13 ΕΣΔΑ.
Κατά την απολύτως κρατούσα άποψη, «το Σύνταγμα κατοχυρώνει και την αξίωση προς έκδοση αποφάσεως που διατάσσει την λήψη επείγουσας φύσεως προσωρινών μέτρων»8 ειδικά έναντι κινδύνου βλάβης από αναγκαστική εκτέλεση.
Αποτελεσματική δικαστική προστασία χωρίς αντίστοιχη αποτελεσματική προσωρινή δικαστική προστασία δεν νοείται, με αποτέλεσμα κάθε περιορισμός που θέτει ο νομοθέτης στην αξίωση προσωρινής δικαστικής προστασίας αξιολογείται ως αντισυνταγματικός9, θίγοντας τον ίδιον τον πυρήνα της δικαστικής προστασίας εκ των άρθρων 20, 8 και 87 του Συντάγματος10.
Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως βάσει του επιχειρήματος ότι πριν την έκδοση οριστικής απόφασης εκ της ανακοπής έχουν δημιουργηθεί «τελελεσμένα γεγονότα» ή, τουλάχιστον, μη (ευκόλως) αναστρέψιμα. Προς την ίδια κατεύθυνση σημειώνεται ότι περιορισμός των προληπτικών μέτρων αντιμετωπίζεται και ως παραβίαση του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ περί αποτελεσματικής προσφυγής στην δικαιοσύνη, αν μέχρι την οριστική κρίση δεν χορηγηθεί προσωρινή δικαστική προστασία.
Στο πλαίσιο του συστήματος της ΕΣΔΑ, εξάλλου, όπου η νομολογία του ΕΔΔΑ έχει κατ’ επανάληψη αναγνωρίσει ότι η αναγκαστική εκτέλεση αποτελεί εκδήλωση του δικαιώματος παροχής έννομης προστασίας και ως εκ τούτου πρέπει να ανταποκρίνεται στις εγγυήσεις του δικαιώματος, το υπερνομοθετικό έρεισμα των ενδίκων βοηθημάτων που κατατείνουν στην αναστολή της εκτέλεσης προσλαμβάνει ακόμη ασφαλέστερα ερμηνευτικό έρεισμα11.
Αντίστοιχη θέση έχει λάβει και το ΔΕΚ κρίνοντας, ότι η πλήρως αποτελεσματική δικαστική προστασία εκ του κοινοτικού δικαίου θίγεται, αν ένας κανόνας εθνικού δικαίου μπορούσε να εμποδίσει το κρίνον την κύρια διαφορά δικαστήριο να διατάξει προσωρινά μέτρα. Για αυτό ήδη άλλες περιπτώσεις κατάργησης της δυνατότητας λήψης ασφαλιστικών μέτρων αναστολής έχουν κριθεί ως αντισυνταγματικές και αντικείμενες στην ΕΣΔΑ12.
Δείτε αναλυτικά το άρθρο στο economiclaw.gr
- 1.Βλ. Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του ν. 4334/2015 (Α ́ 80), σελ. 8
- 2.Συμβ. ΑΠ 11/2017 ΔΕΕ 2017/1063, ΤΝΠ Ισοκράτης του ΔΣΑ και εκεί περαιτέρω παραπομπή σε Συμβ. ΑΠ 142/2016
- 3.Όμοια δε λύση προτείνεται και σε Μακρίδου – Απαλλαγάκη – Διαμαντόπουλο, Πολιτική Δικονομία – Θεωρία υπό το ν. 4335/2015, όπου και εξηγείται ο λόγος για τον οποίο ο νομοθέτης έχει εκφραστεί εν προκειμένω εσφαλμένα.
- 4.ΜΠρΖακυνθ 81/2018 ΕΦΑΔ 2019/230, η οποία κρίνει υπόθεση περί κατάσχεσης εις χείρας τράπεζας για οφειλόμενο ποσό Δήμου. Βλ. και ΜΠρΑθ 7766/2017 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, που αφορά υπόθεση όπου επίκειται πλειστηριασμός.
- 5.Τσαντίνης, Η αναστολή εκτέλεσης μετά το ν. 4335/2015, ΝοΒ 2017, 265 επ., Μαργαρίτης-Μαργαρίτη, Ερμηνεία Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, εκδ. 2η , άρθ. 937 ΚΠολΔ, σελ. 549-550
- 6.ΔΠρΠειρ 227/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
- 7.Βλ. Ολ ΣτΕ 35/2013 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ
- 8.ΔΕφΑθ 75/2011 ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ. Έτσι και Νίκας, Πολιτική δικονομία, τόμ. I, σελ. 25 με παραπομπή σε Κλαμαρή, Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας, σελ. 155-159. Χρυσόγονος, Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, σελ. 414 επ.
- 9.Βλ. Μπέη, Ερμηνεία ΚΠολΔ, Πέμπτο βιβλίο, Ασφαλιστικά μέτρα, Εισαγωγή στην προσωρινή δικαστική προστασία, αρ. 8.1 επ.
- 10.Κράνης σε Κεραμέα/Κονδύλη/ Νίκα Ερμηνεία ΚΠολΔ, Εισαγωγή άρθρων 682-738 αρ. 6 με παραπομπές σε Κεραμέα/Πολυζωγόπουλο, σελ. 251
- 11.Γιαννόπουλος, Ο περιορισμός της δικαστικής αναστολής εκτέλεσης κατά το άρθρο 937 παρ. 1 στ. γ` ΚΠολΔ υπό το πρίσμα της αξίωσης παροχής έννομης προστασίας, ΕΠΟΛΔ 2017, 324
- 12.Βλ. ΜΠρΑθ 6029/2018 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ, με τις εκεί παραπομπές σε αποφάσεις του ΜΠρΚαβαλ.
