Ωράριο εργασίας – Έννοια
Ωράριο εργασίας είναι το σύνολο των ωρών κατά τις οποίες ο μισθωτός παρέχει την εργασία του στον εργοδότη, ημερήσια, εβδομαδιαία, τακτικά, έκτακτα, από νόμο ή σύμβαση.
Είδη ωραρίου είναι το ημερήσιο, το εβδομαδιαίο, το τακτικό, το έκτακτο (υπερεργασία-υπερωρία), το νόμιμο, το συμβατικό, το συνεχές, το πλήρες, το μειωμένο, το διακεκομμένο, το ημερήσιο και το νυκτερινό.
Με την ΕΓΣΣΕ καθιερώθηκε από 1/1/1984, η εβδομαδιαία εργασίας των 40 ωρών, για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου.
Αποκλίσεις από το ανώτατο νόμιμο ωράριο επιτρέπεται, αλλά μόνο προς τα κάτω (μειωμένη απασχόληση). Η υπέρβαση του ανώτατου νόμιμου ωραρίου λογίζεται ως υπερεργασία ή υπερωρία.
Ο καθορισμός του ωραρίου του εργαζομένου, (βάρδιες, έναρξη και λήξη κατά τη διάρκεια της ημέρας), και γενικά η οργάνωση του χρόνου εργασίας, αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη και ορίζεται με την υπογραφή της ατομικής σύμβασης εργασίας. Το δικαίωμα του εργοδότη για μεταβολές του ωραρίου δεν πρέπει να ασκείται καταχρηστικά αλλιώς μπορεί να θεωρηθεί βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Είναι δυνατή βέβαια κατά την υπογραφή της ατομικής σύμβασης εργασίας, η αναγραφή όρου στον οποίο θα αναφέρεται ότι το ωράριο θα είναι αυτό που αποτυπώνεται στο πρόγραμμα εργασίας και το οποίο θα πρέπει να κατατίθεται στο ΣΕΠΕ και να ενημερώνονται εγκαίρως οι εργαζόμενοι.
Ωράριο και ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ
Το ωράριο των εργαζομένων πρέπει να δηλώνεται στο ΣΕΠΕ.
Σε κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας πρέπει να υποβάλλεται συμπληρωματικός πίνακας προσωπικού – Ε4 στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, το αργότερο έως και την ίδια ημέρα αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και σε κάθε περίπτωση πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζομένους.
Σε μειωμένη απασχόληση εφόσον υπάρξει ανάγκη για απασχόληση πέραν του συμβατικού (μειωμένου) ωραρίου, θα πρέπει να υποβάλλεται έγκαιρα και οπωσδήποτε πριν την έναρξη αυτής, πίνακας Ε4 συμπληρωματικός ωραρίου.
Τροποποίηση δε και του εντύπου Ε9 (σύμβαση μειωμένης απασχόλησης) απαιτείται, όταν υπάρχει μόνιμη τροποποίηση του προγράμματος εργασίας.
Νόμιμο ωράριο εργασίας
Είναι το ωράριο το οποίο καθορίζεται από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Το πλήρες νόμιμο ωράριο του εργαζομένου ανέρχεται στις 40 ώρες την εβδομάδα και δεν επιτρέπεται στην ατομική σύμβαση εργασίας να καθορίζεται ανώτερο ωράριο απ’ αυτό.
Το ανώτατο ωράριο εργασίας επί πενθημέρου είναι 9 ώρες την ημέρα και 8 ώρες επί εξαημέρου. Υπέρβαση των ωρών αυτών θεωρείται ως υπερωρία.
Συμβατικό ωράριο εργασίας
Είναι το ωράριο που συμφωνείται μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη κατά τη σύναψη της ατομικής σύμβασης εργασίας, ή το ωράριο που προβλέπεται από Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.
Όταν το συμβατικό ωράριο είναι χαμηλότερο του νομίμου ωραρίου των 40 ωρών την εβδομάδα, τότε έχουμε μειωμένη απασχόληση και εφόσον υπάρξει επιπλέον απασχόληση από τη συμφωνηθείσα, τότε οι ώρες από το συμβατικό έως το νόμιμο ωράριο αμείβονται με προσαύξηση 12% στο συμφωνηθέν ωρομίσθιο.
Διακοπές εργασίας – Διάλειμμα
Ώρες απασχόλησης του εργαζόμενου θεωρούνται οι πραγματικές και δεν περιλαμβάνονται οι διακοπές του ωραρίου (π.χ. μεσημβρινή διακοπή) ή τα διαλείμματα. Συνεπώς είναι επιτρεπτή η επιμήκυνση του κανονικού ωραρίου εργασίας αναλογικά με τον χρόνο του διαλείμματος.
Η εφαρμογή διακεκομμένου ή μη ωραρίου εργασίας, αν δεν προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις, εναπόκειται στη συμφωνία εργοδότη – εργαζόμενου διαφορετικά στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, το οποίο βεβαίως πρέπει να ασκείται εντός των ορίων του άρθρου 281 ΑΚ.
Όταν ο χρόνος της ημερήσιας απασχόλησης είναι πάνω από εξι ώρες, τότε πρέπει να χορηγείται διάλειμμα τουλάχιστον 15 λεπτών. Το διάλειμμα δεν πρέπει να χορηγείται συνεχόμενα με την έναρξη ή τη λήξη του ωραρίου εργασίας.
Μερική απασχόληση
Είναι η απασχόληση που η διάρκειά της είναι μικρότερη από την διάρκεια της πλήρους απασχόλησης. Στην πράξη η συνηθέστερη μορφή μερικής απασχόλησης είναι η απασχόληση με μικρότερο ημερήσιο ωράριο για όλες τις ημέρες της εβδομάδας.
Η κατάρτιση της ατομικής σύμβασης εργασίας πρέπει να είναι υποχρεωτικά έγγραφη και να υποβάλλεται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ σε διαφορετική περίπτωση τεκμαίρεται ότι είναι σύμβαση πλήρους απασχόλησης
Αν παρασχεθεί εργασία πέραν της συμφωνημένης ημερήσιας απασχόλησης, ο μερικώς απασχολούμενος θα αμειφθεί με προσαύξηση δώδεκα τοις εκατό (12%) επί της συμφωνηθείσας αμοιβής για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας που θα παράσχει μέχρι την συμπλήρωση του πλήρους ημερήσιου ωραρίου. (6,66 ώρες επί 6μερου ή 8 επί 5μέρου)
Ωράριο σε εκ περιτροπής εργασία
Η εκ περιτροπής εργασία είναι μορφή μειωμένης απασχόλησης, κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή λιγότερες εβδομάδες ανά μήνα, ή λιγότερους μήνες ανά έτος, αλλά με πλήρες ημερήσιο ωράριο.
Απαιτείται και σε αυτή τη περίπτωση έγγραφη ατομική σύμβαση και υποβολή της στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, αλλιώς τεκμαίρεται ότι είναι σύμβαση πλήρους απασχόλησης
Αν περιοριστούν οι δραστηριότητές της επιχείρησης, ο εργοδότης μπορεί, μονομερώς, να επιβάλει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης η διάρκεια της οποίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα (9) μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος, μόνο εφόσον προηγουμένως προβεί σε ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων.
Νυκτερινό ωράριο
Νοείται η απασχόληση από 10:00 έως 06:00. Αμείβεται με προσαύξηση 25% στο νόμιμο ωρομίσθιο. Αν το νυχτερινό ωράριο συμπίπτει με Κυριακή ή επίσημη αργία, τότε η προσαύξηση των αποδοχών θα είναι 100% (75% + 25%)
Υπερεργασία
Υπερεργασία υπάρχει όταν έχουμε υπέρβαση της 40ωρης εβδομαδιαίας απασχόλησης.
Για τις επιχειρήσεις που λειτουργούν 5μερο και 8ωρο, υπερεργασία θεωρείται η επί πλέον απασχόληση 5 ωρών την εβδομάδα (από 41η μέχρι 45η) και των 8 ωρών (από 41η μέχρι 48η) για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα εξαήμερης απασχόλησης. Οι ώρες αυτές, αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.
Οι εργοδότες υποχρεούνται να υποβάλλουν στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ το έντυπο Ε8 με το οποίο αναγγέλλεται η υπερεργασία την ίδια μέρα και μάλιστα πριν την έναρξη πραγματοποίησής της. Το έντυπο Ε8, μπορεί να υποβάλλεται και μέσω κινητού τηλεφώνου με αποστολή μηνύματος (SMS), με την προϋπόθεση ότι ο εργοδότης έχει δηλώσει αριθμό κινητού τηλεφώνου στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ.
Υπερωρία
Υπερωριακή απασχόληση υπάρχει όταν έχουμε υπέρβαση του ανώτατου ημερήσιου ωραρίου εργασίας, δηλαδή η πέρα των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου και η πέρα των 9 ωρών ημερησίως επί 5θημέρου, απασχόληση.
Για την αναγγελία της υπερωριακής απασχόλησης υποβάλλεται το έντυπο E8 στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ πριν την έναρξη πραγματοποίησής της.
Η νόμιμη υπερωρία μπορεί να φθάσει τις 2 ώρες, την ημέρα και μέχρι 120 ώρες το χρόνο για όλες τις επιχειρήσεις, εκτός από τις βιομηχανικές – βιοτεχνικές επιχειρήσεις όπου η νόμιμη υπερωρία μπορεί να φθάσει μέχρι τις 3 ώρες την ημέρα και μέχρι 30 συνολικά το εξάμηνο, σύμφωνα με τις εκάστοτε υπουργικές αποφάσεις. Η υπερωριακή απασχόληση αμείβεται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%
Υπέρβαση των ορίων αυτών επιτρέπεται μόνο μετά από άδεια του υπουργού εργασίας μετά από γνωμοδότηση του ΑΣΕ. Σ’ αυτή την περίπτωση, η υπερωριακή απασχόληση αμείβεται με προσαύξηση 60%.
Η παράνομη υπερωρία αμείβεται με προσαύξηση 80%
Παραβάσεις διατάξεων για το ωράριο εργασίας
Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα οι παραβάσεις διατάξεων για το ωράριο και τα χρονικά όρια απασχόλησης των εργαζομένων, στην πλειονότητά τους χαρακτηρίζονται ως υψηλής ή πολύ υψηλής σπουδαιότητας και επισύρουν υψηλά πρόστιμα.
| ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΒΑΣΕΩΝ | ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ | ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑ |
| Εργασία κατά Κυριακή ως ημέρα υποχρεωτικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης (ρεπό) και κατά τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας | Άρθ. 1 παρ. 3, άρθρο 3 παρ. 1 και άρθρο 4 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α ), όπως ισχύει και παρ. 1 του αρ. 14 του Ν. 4468/2017 (ΦΕΚ 61/Α’) | ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ |
| Εργασία χωρίς σχετική άδεια κατά Κυριακή ως ημέρα υποχρεωτικής εβδομαδιαίας ανάπαυσης (ρεπό) και κατά τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας | Άρθ. 1 παρ. 3, άρθρο 3 παρ. 1, άρθρο 4 και άρθρο 9 παρ. 3 και 4 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α )‘ | ΥΨΗΛΗ |
| Εργασία κατά ημέρες υποχρεωτικής ανάπαυσης σε εργαζόμενους επιχειρήσεων θεάτρου, ημερησίων εφημερίδων, οδηγών, ταξί, εφημεριδοπωλών | Άρθ. 1 παρ. 3, άρθρο 3 παρ. 1 και άρθρα 4, 11, 12, 13 και 14 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α΄) | ΥΨΗΛΗ |
| Λειτουργία επιχείρησης κατά ημέρα Κυριακή και κατά τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας | Άρθ. 1 παρ. 2 και άρθ. 3 παρ. 2 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α΄) | ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ |
| Λειτουργία εμπορικού καταστήματος πέραν του ωραρίου λειτουργίας | Άρθ. 23 του Ν. 2224/1994 (ΦΕΚ 112/Α΄), όπως ισχύει και άρθ. 13 του Ν. 3377/2005 (ΦΕΚ 202/Α΄) σε συνδυασμό με το άρθρο 16 παρ. 3 του Ν. 4177/2013 (ΦΕΚ 173/Α΄) | ΥΨΗΛΗ |
| Παραβίαση της εβδομαδιαίας ανάπαυσης των μισθωτών | Άρθρο 3 παρ. 1 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α΄) σε συνδυασμό με το άρθ. 5 του Π.Δ. 88/99 (ΦΕΚ 94/Α΄), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθ. 3 του Π.Δ. 76/2005 (ΦΕΚ 117/Α΄) | ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ |
| Μη χορήγηση αναπληρωματικής ημέρας ανάπαυσης λόγω εργασίας κατά ημέρα Κυριακή άνω των 5 ωρών | Άρθρο 10 του Β.Δ. 748/1966 (ΦΕΚ 179/Α΄) και άρθρο 16 παρ. 4 του Ν. 4177/2013 (ΦΕΚ 173/Α΄) | ΥΨΗΛΗ |
| Εβδομαδιαία ανάπαυση και μείωση του χρόνου εργασίας που έχει καθοριστεί με Σ.Σ.Ε., Δ.Α. κλπ (γενικώς υποχρεωτικές ή μη) ή με ΥΑ εκδοθείσες βάσει του Α.Ν. 435/1968 (ΦΕΚ 124/Α΄) | Όροι Σ.Σ.Ε. ή Δ.Α., οι οποίες έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές ή ΥΑ εκδοθείσα βάσει του Α.Ν. 435/1968 (ΦΕΚ 124/Α΄) σε συνδυασμό με το άρθρο 8 παρ. 2 και 3 και άρθρο 11 του Ν. 1876/1990 (ΦΕΚ 27/Α΄) | ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ |
| Μη χορήγηση ελαχίστου χρόνου διακοπής της ημερήσιας εργασίας σε κατάστημα | Άρθ. 42 παρ. 6 του Ν. 1892/90 (ΦΕΚ 101 Α΄) και παρ. 2 της Υποπ. ΙΑ.10. του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 (Α΄/222) | ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ |
| Εφαρμογή διακεκομμένου ωραρίου για προσωπικό κουζίνας | ΥΑ 20714/1025/13-5-1976 | ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ |
| Κατάτμηση του ωραρίου των μερικώς απασχολουμένων | Άρθ. 2 παρ. 5 του Ν. 2639/1998 (ΦΕΚ 205/Α΄), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθ. 2 παρ. 7 του Ν. 3846/2010 (ΦΕΚ 66/Α΄) | ΥΨΗΛΗ |
| Καταγγελία σύμβασης εργασίας λόγω μη αποδοχής από τον εργαζόμενο εργοδοτικής πρότασης γιαμερική απασχόληση | Άρθ. 2 παρ. 6 του Ν. 2639/1998 (ΦΕΚ 205/Α΄) όπως αντικαταστάθηκε από το άρθ. 2 παρ. 8 του Ν. 3846/10 (ΦΕΚ 66/Α΄) | ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ |
| Μη χορήγηση διαλείμματος | Άρθ. 4 του π.δ. 88/1999 (ΦΕΚ 94/Α΄) | ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ |
| Μη χορήγηση ελάχιστης ημερήσιας ανάπαυσης | Άρθρο 3 του π.δ. 88/1999 (Α΄ 94) όπως αντικαταστάθηκε με την περ. 2 της Υποπ. ΙΑ.14. του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012 (ΦΕΚ 222/Α΄) | ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ |
https://www.ergasiaka-gr.net/2019/11/orario-ergasias-xronos-apascholisis-ti-ischuei-simera/
