Oι δέκα σημαντικότερες αλλαγές που φέρνει το 2020 στο Ασφαλιστικό είναι οι εξής:
1.Αυξήσεις στις κύριες συντάξεις
Σύμφωνα με τα σενάρια που επεξεργάζεται η επιστημονική ομάδα του υπουργείου Εργασίας με βάση την απόφαση του ΣτΕ, οι συντελεστές αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων θα φτάσουν το 50%-51% για 40-42 έτη ασφάλισης (έναντι 42,80% σήμερα) και 40% για 35ετία ασφάλισης (έναντι 33,81% σήμερα) στην ανταποδοτική σύνταξη. Αυτό σημαίνει αύξηση άνω των 8 ποσοστιαίων μονάδων για την 40ετία και άνω των 6 για την 35ετία.
Αν προστεθεί και η εθνική των 384 ευρώ, οι κύριες συντάξεις θα οδηγηθούν σε αυξήσεις έως 15% για τις υψηλές συντάξεις στην περιοχή μεταξύ 38-42 ετών ασφάλισης όπου είχαν εντοπιστεί οι μεγαλύτερες αδικίες στον νόμο Κατρούγκαλου. Μικρότερες έως 10% θα είναι οι αυξήσεις για συντάξιμες αποδοχές έως 1.500 ευρώ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αυξήσεις μεσοσταθμικά 65 ευρώ συν τα αναδρομικά 4 μηνών θα πάρουν άμεσα περίπου 60.000 συνταξιούχοι. Ενα μέρος των συνταξιούχων δεν θα πάρει ζεστό χρήμα, αλλά θα δει να αποτυπώνεται η βελτίωση λογιστικά μόνο στα χαρτιά, καθώς διατηρεί προσωπική διαφορά. Το κόστος των αυξήσεων υπολογίζεται σε 400 εκατ. ευρώ ετησίως.
Για παράδειγμα, με τον σημερινό τρόπο υπολογισμού και με συντάξιμες αποδοχές 3.187 ευρώ, ένας ασφαλισμένος στην ανώτερη κλάση του ΙΚΑ μετά από 40 χρόνια ασφάλισης θα πάρει κύρια σύνταξη 1.748,03 ευρώ. Με τους νέους συντελεστές η σύνταξή του διαμορφώνεται στα 1.977,5 ευρώ (αύξηση 12,5%).
2. Αύξηση των επικουρικών για 300.000 συνταξιούχους
Αναδρομικές αυξήσεις από 5 ευρώ έως 196 ευρώ (μεσοσταθμικά στα 99,57 ευρώ τον μήνα) θα πάρουν περίπου 300.000 δικαιούχοι επικουρικών συντάξεων που υπέστησαν δραματικές περικοπές έως και 55% το καλοκαίρι του 2016, οι οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Εκτός από τη μηνιαία αύξηση, οι συνταξιούχοι θα λάβουν και αναδρομικά 4 μηνών. Περισσότερο κερδισμένοι θα είναι πάνω από 156.000 συνταξιούχοι του πρώην ΙΚΑ, οι οποίοι υπέστησαν τις μεγαλύτερες περικοπές. Το ετήσιο κόστος της επιστροφής των ποσών υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ συν 100 εκατ. ευρώ για τα αναδρομικά.
3. Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Νέες αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης χιλιάδων ασφαλισμένων έρχονται από την 1η Ιανουαρίου 2020, στο πλαίσιο της μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022. Τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούμενους με 35ετία και 37ετία. Η αύξηση κυμαίνεται από 3 έως 21 μήνες. Ωστόσο, οι εν λόγω ασφαλισμένοι, παρά την επιβάρυνση της μεταβατικής περιόδου, έχουν την ευκαιρία να βγουν στη σύνταξη ακόμα και στην ηλικία των 55 ετών, δηλαδή 12 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία των 67, που είναι το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, με πλήρη σύνταξη μπορεί να βγουν οι ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν τα 62, αρκεί να έχουν διανύσει ασφαλιστικό βίο 40 ετών. Διαφορετικά, έχουν δικαίωμα να αποχωρήσουν στα 62 με μειωμένη σύνταξη.
Ετσι όσοι κατοχυρώνουν 35ετία και το όριο των 58, το 2020 θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 61 (επιβάρυνση 6 μήνες).
Οσοι κατοχυρώνουν 35 χρόνια και ηλικία 60 ετών θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 σε ηλικία 61 ετών και 6 μηνών (επιβάρυνση 3 μήνες).
Οσοι κατοχυρώνουν 36 έτη ασφάλισης και το ηλικιακό όριο των 59, θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 σε ηλικία 61 ετών και 3 μηνών (επιβάρυνση 4 μήνες).
Οσοι κατοχυρώνουν την 37ετία και την ηλικία των 55, θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 στα 60 έτη και 3 μήνες (επιβάρυνση 10 μήνες).
Στις άλλες περιπτώσεις, ο ασφαλισμένος που έχει συμπληρώσει τα αναγκαία έτη θεμελίωσης για πλήρη ή μειωμένη σύνταξη το 2010, το 2011 και το 2012 θα συνταξιοδοτηθεί το 2020 με επιβάρυνση από έναν έως και 21 μήνες.
Για παράδειγμα, μητέρα ανηλίκου, εκπαιδευτικός, με 25ετία το 2010, συμπληρώνει τα 50 το 2020. Το νέο όριο ηλικίας για την περίπτωσή της είναι το 63ο και 7 μήνες.
Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με το protothema.gr, ωφελημένοι από τη μεταβατική περίοδο είναι:
■ Ανδρες και γυναίκες στο Δημόσιο με 25ετία το 2010, εφόσον συμπληρώνουν αθροιστικά 35ετία ασφάλισης και 58 έτη ηλικίας μέχρι 31/12/2018. Και οι δύο προϋποθέσεις πρέπει να έχουν συμπληρωθεί έως το 2018, ώστε ο υπάλληλος να αποχωρήσει το 2020 σε ηλικία 60 ετών. Η σύνταξη θα είναι πλήρης.
■ Γυναίκες και άνδρες σε ΟΑΕΕ – ΕΤΑΑ με 35ετία έως 31/12/2012 και ηλικία 61 έτη και 6 μήνες. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
■ Ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ με 10.500 ένσημα (πραγματικά ή και πλασματικά) μέχρι 31/12/2011 και ηλικία 61. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
■ Γυναίκες στο ΙΚΑ με 4.500 ένσημα, εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα το 2010 και ηλικία 55. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
■ Παλαιοί ασφαλισμένοι στα ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών (για πρώτη φορά πριν από το 1983) με 35ετία μέχρι 31/12/2016 και 59 έτη ηλικίας. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
■ Αν πληροί τις προϋποθέσεις ο ασφαλισμένος μπορεί να βγει με μειωμένη σύνταξη στα 62. Η μείωση είναι 30% επί της εθνικής σύνταξης και φτάνει τα 115 ευρώ.
4. Νέες εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες
Το 2020 οι εισφορές αποσυνδέονται από το δηλωθέν στην Εφορία εισόδημα και από τον κατώτατο μισθό και θεσπίζονται 6 ασφαλιστικές κατηγορίες ελεύθερης επιλογής, οι οποίες θα κυμαίνονται από 220 έως 576 ευρώ.
Μια 7η υποκατώτατη κατηγορία θεσπίζεται στα 126 ευρώ για τους νέους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους με δραστηριότητα έως 5 ετών. Κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να εντάσσεται τον Δεκέμβριο κάθε έτους ελεύθερα, σε όποια κατηγορία επιθυμεί να ασφαλιστεί για το επόμενο έτος. Η πρώτη ασφαλιστική κατηγορία θα είναι υποχρεωτική και οι επόμενες προαιρετικές. Οσο υψηλότερες εισφορές καταβάλλει κάποιος τόσο μεγαλύτερη σύνταξη θα παίρνει στο τέλος του ασφαλιστικού του βίου.
Αν οι συντελεστές αναπλήρωσης βελτιωθούν για όσους αποχώρησαν ή αποχωρούν με πολλά έτη ασφάλισης -κυρίως πάνω από 35 έτη-, θα διαμορφωθεί ισχυρό κίνητρο για τον ελεύθερο επαγγελματία να επιλέξει υψηλότερη κατηγορία εισφορών. Διαφορετικά, η χαμηλή ανταποδοτικότητα εισφορών-παροχών που ισχύει σήμερα με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου θα αποθαρρύνει τους επαγγελματίες που θα παραμείνουν στο κατώτερο επίπεδο.
Με τα σημερινά ποσοστά αναπλήρωσης το νέο καθεστώς εισφορών οδηγεί σε συντάξεις από 435 ευρώ για τη 15ετία, αν ο ελεύθερος επαγγελματίας παραμείνει στην κατώτερη κλίμακα των 220 ευρώ, έως και 1.454 ευρώ για την 40ετία ασφάλισης, αν επιλέξει την ανώτερη κλίμακα που αντιστοιχεί σε μηνιαία εισφορά 576 ευρώ. Επομένως, η σύνταξη που θα αντιστοιχεί στην ανώτερη εισφορά των 576 ευρώ και σε 40 έτη ασφάλισης από 1.454 ευρώ σήμερα θα ανέλθει σε 1.660 ευρώ.
Ο ίδιος μηχανισμός ελεύθερης επιλογής θα ισχύσει και για τους αγρότες. Θα θεσπιστούν έξι ασφαλιστικές κατηγορίες και μεταβατική περίοδος. Δηλαδή στο κατώτερο επίπεδο θα προβλέπεται εισφορά 119 ευρώ για το 2020, η οποία θα αυξηθεί στα 121 ευρώ το 2021 και στα 124 το 2022. Στο έκτο και ανώτερο επίπεδο, η εισφορά θα ανέρχεται σε 319 ευρώ το 2020 και θα αυξηθεί στα 326 ευρώ το 2021 και στα 324 το 2022. Χαμηλότερη εισφορά θεσπίζεται για την πρώτη 5ετία ασφάλισης των αγροτών.
5. Αύξηση του κόστους εξαγοράς πλασματικών ετών στο Δημόσιο
Αυξάνεται από 1/1/2020 το κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών για τους δημοσίους υπαλλήλους, στο πλαίσιο της μεταβατικής περιόδου του νόμου Κατρούγκαλου. Δηλαδή θα απαιτείται η καταβολή του 20% επί των συντάξιμων αποδοχών αντί του 16,67% το 2019. Ετσι, για παράδειγμα, η εξαγορά πλασματικών ετών θα κοστίσει στον υπάλληλο με αποδοχές 1.860 ευρώ 372 ευρώ τον μήνα.
6. Κατάργηση της διπλής εισφοράς για μισθωτούς με μπλοκάκι
Η κατάργηση της διπλής εισφοράς το 2020 θα δώσει ανάσα στους μισθωτούς που διατηρούν παράλληλα και δεύτερη δραστηριότητα αυτοαπασχόλησης (μπλοκάκι). Οσοι καλύπτουν από τον μισθό τους την ελάχιστη εισφορά για σύνταξη και υγεία των 220 ευρώ, θα απαλλάσσονται από την εισφορά στο μπλοκάκι. Αν οι ασφαλιστικές κρατήσεις εργαζομένου και εργοδότη για το 27,10% (σύνταξη και υγεία) δεν καλύπτουν το ποσό των 220 ευρώ, τότε ο ασφαλισμένος θα έχει την υποχρέωση να καταβάλλει στο μπλοκάκι την εισφορά που υπολείπεται.
7.Μείωση του πέναλτι για τους απασχολούμενους συνταξιούχους
Εως και σε 30%, από 60% που είναι σήμερα, αναμένεται να μειωθεί το 2020 το πέναλτι για το σύνολο των συνταξιούχων που εργάζονται πριν και μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου.
8. Αλλαγές στην αμοιβή με τίτλους κτήσης
Με διαφορετική προσέγγιση θα ρυθμιστεί το 2020 το καθεστώς αμοιβής με τίτλους κτήσης (απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης). Εξετάζεται το ετήσιο όριο των 10.000 ευρώ να μειωθεί στις 3.000 ευρώ ή 5.000 ευρώ και να απαλλαγεί ο αμειβόμενος με αυτό το καθεστώς από την υποχρέωση παρακράτησης ασφαλιστικών εισφορών (σήμερα ισχύουν εισφορές 20,28%).
9. Στήριξη στους συνταξιούχους που έχασαν το ΕΚΑΣ
Τον Δεκέμβριο του 2019 έπεσαν οι τίτλοι τέλους για το ΕΚΑΣ αλλά και για τα αντισταθμιστικά μέτρα που είχαν θεσπιστεί για όσους έχαναν το επίδομα. Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει τη χορήγηση ενός ποσού στήριξης σε μόνιμη βάση στους χαμηλοσυνταξιούχους μία φορά τον χρόνο, τα Χριστούγεννα. Ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης θα χρηματοδοτείται από το κονδύλι το οποίο τον προηγούμενο χρόνο διατέθηκε για την καταβολή της παροχής που ονομάστηκε 13η σύνταξη, ήτοι 0,5% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με πληροφορίες, δικαιούχοι του νέου επιδόματος θα είναι οι συνταξιούχοι με μηνιαίο εισόδημα έως 1.500 ευρώ.
10.Μείωση εισφορών για 1,5 εκατομμύριο μισθωτούς
Από το δεύτερο εξάμηνο του 2020 προβλέπεται μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και για τους μισθωτούς κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες σταδιακά έως το 2023. Η μείωση του 2020 θα είναι μικρή, ήτοι 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, και θα αφορά τις εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ, για να μην επηρεαστούν οι εισφορές υπέρ σύνταξης που θα καθορίσουν και το ύψος των μελλοντικών συντάξεων.
