Τον Απρίλιο του 2020 ενεργοποιούνται τα ηλεκτρονικά βιβλία για όλες τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες και μάλιστα υποχρεωτικά. Την ίδια περίοδο ξεκινάει, αλλά με προαιρετικό χαρακτήρα σε πρώτη φάση, η ηλεκτρονική τιμολόγηση με στόχο και αυτή να γίνει υποχρεωτική για όλους σταδιακά. Η ψήφιση του φορολογικού νομοσχεδίου ανοίγει τον δρόμο για εξπρές επιστροφές φόρων σε συνεπείς επιχειρήσεις και επαγγελματίες, προσυμπληρωμένες δηλώσεις, αλλά ταυτόχρονα βελτιστοποιεί το ελεγκτικό έργο μειώνοντας την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή στους έμμεσους φόρους (το «κενό» ΦΠΑ ανέρχεται στα 7,4 δισ. ευρώ ).
Είναι ενδεικτικό ότι οι Ιταλοί στο πρώτο εξάμηνο εφαρμογής των ηλεκτρονικών βιβλίων κατάφεραν να «χτυπήσουν» κύκλωμα παράνομων επιστροφών ΦΠΑ. Επί της ουσίας οι ιταλικές αρχές με το σύστημα αυτό εμπόδισαν την επιστροφή ΦΠΑ ύψους 2 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, με το που εμφανίζεται ύποπτος ΑΦΜ, θα κοκκινίζει η οθόνη του υπολογιστή της ΑΑΔΕ. Αμέσως μετά, θα ξεκινάει ο φυσικός έλεγχος για τη διαπίστωση ή μη παράνομων πράξεων. Και δεν είναι μόνο αυτά που μπορεί να επιτευχθούν με τα ηλεκτρονικά βιβλία. Συγκεκριμένα, εκτός από τον έλεγχο των ύποπτων ΑΦΜ, θα επιτραπεί στη φορολογική διοίκηση η ανάλυση των δαπανών ανά κλάδο. Στην περίπτωση που, για παράδειγμα, σε ορισμένο επαγγελματικό κλάδο διαπιστωθεί ότι κάποιος ξεπερνάει τον μέσο όρο των δαπανών ή μιας συγκεκριμένης δαπάνης, θα δίνεται εντολή για έλεγχο. Ουσιαστικά, η ανάλυση δαπανών σε συνδυασμό με διάφορες άλλες πληροφορίες που θα δίνει το σύστημα θα βοηθήσει και τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου όπου λαμβάνονται υπόψη κριτήρια κινδύνου πριν ξεκινήσουν οι έλεγχοι στις επιχειρήσεις ή στους επαγγελματίες.
Με την ενεργοποίηση του νέου συστήματος, η εφορία αποκτά ένα ισχυρό ηλεκτρονικό μάτι στα τιμολόγια των επιχειρήσεων, αφού θα βλέπει, θα ελέγχει και θα διασταυρώνει αυτόματα τα στοιχεία που εμφανίζουν στα e-βιβλία τους τόσο οι εκδότες όσο και οι λήπτες των παραστατικών. Η αυτοματοποίηση των ελεγκτικών διαδικασιών θα ξεκλειδώνει άμεσα τις επιστροφές φόρου εισοδήματος και ΦΠΑ που δικαιούνται οι συνεπείς επιχειρήσεις, οι οποίες σήμερα είναι υποχρεωμένες να περιμένουν για να λάβουν την επιστροφή φόρου που δικαιούνται.
Παράλληλα, τα e-βιβλία θα οδηγήσουν στην αυτοματοποίηση της συμπλήρωσης των φορολογικών δηλώσεων και θα απαλλάξουν τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες από την υποβολή των συγκεντρωτικών καταστάσεων πελατών – προμηθευτών. Το όνομα της νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα είναι MyDATA, δηλαδή Μy Digital Accounting and Tax Application. Με το νέο σύστημα όλες οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πρέπει να δηλώνουν τα τιμολόγιά τους και να συμπληρώνουν τα βιβλία τους με ηλεκτρονικό τρόπο και με άμεση σύνδεση με το Taxisnet.
Με τα ηλεκτρονικά βιβλία και την ηλεκτρονική τιμολόγηση, εκτός του ότι αυτοματοποιούνται οι διαδικασίες συμπλήρωσης και υποβολής δηλώσεων, μειώνεται το διαχειριστικό κόστος για τις επιχειρήσεις και καταργούνται οι συγκεντρωτικές καταστάσεις προμηθευτών. Με το νέο σύστημα:
– Κάθε επιχείρηση και ελεύθερος επαγγελματίας που θα περνάει ηλεκτρονικά τα τιμολόγια θα αποκτά έναν μοναδικό αριθμό καταχώρισης ΜΑΡΚ.
– Τα δεδομένα των φορολογικών στοιχείων που εκδίδονται θα πρέπει να καταχωρίζονται το αργότερο μέχρι την 20ή ημέρα του επόμενου μήνα από τη συμπλήρωση της τρίμηνης ή μηνιαίας περιόδου υποβολής δήλωσης ΦΠΑ.
– Οι λήπτες των τιμολογίων θα βλέπουν στα δικά τους ηλεκτρονικά βιβλία τα τιμολόγια των εκδοτών. Ταυτόχρονα ενημερώνονται τα φορολογικά έντυπα των δηλώσεων εισοδήματος και ΦΠΑ με τα δεδομένα των βιβλίων, με αποτέλεσμα οι δηλώσεις αυτές να είναι προσυμπληρωμένες και να επιτρέπουν την άμεση διασταύρωση όλων των δεδομένων.
Σε ό,τι αφορά τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, αυτά θα τεθούν σε ισχύ παράλληλα με τα ηλεκτρονικά βιβλία, αλλά όχι καθολικά. Και αυτό, καθώς θα πρέπει η χώρα μας να ζητήσει παρέκκλιση από όσα προβλέπει η σχετική οδηγία για τον ΦΠΑ. Η χρήση της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης, σύμφωνα με την οποία τα τιμολόγια υποβάλλονται μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, θα επιτρέψει στη φορολογική διοίκηση να αποκτά σε πραγματικό χρόνο τις πληροφορίες που περιέχονται στα τιμολόγια που εκδίδονται και παραλαμβάνονται από τους εμπόρους.
Ως εκ τούτου, οι φορολογικές αρχές θα μπορούν να πραγματοποιούν εγκαίρως και αυτόματα ελέγχους συμφωνίας μεταξύ των ποσών ΦΠΑ που δηλώθηκαν και καταβλήθηκαν. Η εισαγωγή της γενικευμένης υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης θα έχει επίσης πλεονεκτήματα όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης και της φοροδιαφυγής, την εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη μετάβαση στην ψηφιοποίηση καθώς και την απλούστευση της είσπραξης των φόρων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το «κενό ΦΠΑ» το 2013 υπολογιζόταν σε 6,214 δισ. ευρώ, το 2014 μειώθηκε στα 4,611 δισ. ευρώ και από το έτος αυτό και μετά αυξάνεται σταθερά. Το 2015 ανήλθε σε 5,660 δισ. ευρώ, το 2016 ανέβηκε στα 6,436 δισ. ευρώ και το 2017 στα 7,4 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη απώλεια εσόδων στην Ε.Ε. από τον ΦΠΑ λόγω της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας.
